پژوهشگران مرکز همکاری‌های کاکرین (The Cochrane Collaboration) مروری بر پژوهشهای مربوط به تاثیرات درمان‌های شناختی رفتاری (cognitive-behavioural therapies; CBTs) بر فیبرومیالژی (fibromyalgia; FM) انجام دادند. پس از جست‌وجوی همه مطالعات مرتبط، آنها 23 مطالعه را با مجموع 2031 نفر پیدا کردند. یافته‌های آنها در زیر خلاصه می‌شود.
پس از حدود 12 هفته، کودکان، نوجوانان و بزرگسالان مبتلا به FMS که از CBT در مقایسه با کنترل کننده‌ها استفاده کردند، گزارش دادند که CBT:
- ممکن است درد، خلق‌وخوی منفی و ناتوانی را در پایان درمان تا حدودی کاهش دهد؛
- ممکن است درد، خلق‌وخوی منفی و ناتوانی را در شش ماه پس از پایان درمان تا حدودی کاهش دهد.
هیچ تفاوتی بین CBTها و کنترل کننده‌ها در تعداد افرادی که از درمان کناره‌گیری کردند، وجود نداشت.
اطلاعات دقیقی را در مورد عوارض جانبی و عوارض CBTها در اختیار نداریم. عوارض نادر ممکن است شامل بدتر شدن اختلالات روانی هم‌زمان باشد.
فیبرومیالژی چیست و درمان‌های شناختی رفتاری چه هستند؟
افراد مبتلا به FM دچار درد مزمن و منتشر، مشکلات خواب، و خستگی هستند. در حال حاضر هیچ درمانی برای FM وجود ندارد، بنابراین هدف از درمان‌های موجود تسکین نشانه‌ها و بهبود عملکرد روزانه بیمار است.
درمان‌های شناختی رفتاری (CBTs) به‌طور گسترده‌ای از درمان‌های روان‌شناختی برای تسکین طیف وسیعی از مشکلات سلامت، از جمله درد مزمن، استفاده می‌کنند. CBTها در تقویت باور بیماران در مورد توانایی‌هایشان و ایجاد راه‌هایی برای مقابله با مشکلات سلامت موثر هستند. اهداف اولیه CBTها تغییر افکار و احساسات منفی است که افراد ممکن است در مورد مشکلات جسمی و روانی خود داشته باشند و رفتار خود را بر این اساس تغییر دهند. بیماران مهارت‌هایی را می‌آموزند (برای مثال آرام‌سازی، تطابق با فعالیت (activity pacing)) تا به آنها در مدیریت بهتر درد یا ایجاد نگرش‌های متفاوت نسبت به درد (برای مثال، پذیرش بیشتر)، یا هر دو، کمک کنند.
بهترین تخمین‌ها از آنچه برای افراد مبتلا به FMS هنگام استفاده از CBTها رخ می‌دهد
درد (نمرات بالاتر به معنای درد بدتر یا شدیدتر):
- افرادی که از CBTها استفاده کردند درد خود را 0.5 امتیاز کمتر در پایان درمان (6.3% بهبود مطلق) و 0.6 امتیاز کمتر در شش ماه پس از پایان درمان در مقیاس 0 تا 10 امتیازی (4.2% بهبود مطلق) ارزیابی کردند.
- افرادی که از CBTها استفاده کردند، درد خود را 6.9 امتیاز در مقیاس 10-0 امتیازی ارزیابی می‌کنند.
- افرادی که از درمان کنترل استفاده کردند، به درد خود در یک مقیاس 0 تا 10 امتیازی، نمره 7.4 دادند.
- خلق‌وخوی منفی (نمرات بالاتر به معنای خلق‌وخوی منفی بدتر یا شدیدتر):
- افرادی که از CBTها استفاده کردند خلق‌وخوی خود را 0.7 امتیاز کمتر در پایان درمان (10.2% بهبود مطلق) و 1.3 امتیاز کمتر در شش ماه پس از پایان درمان در مقیاس 0 تا 10 امتیازی (2.7% بهبود مطلق) ارزیابی کردند.
- افرادی که از CBTها استفاده کردند، خلق‌وخوی منفی خود را 6.1 امتیاز در مقیاس 0 تا 10 امتیازی ارزیابی کردند.
- افرادی که از درمان کنترل استفاده کردند، به خلق‌وخوی منفی خود در یک مقیاس 0 تا 10 امتیازی، نمره 6.8 دادند.
ناتوانی (نمرات بالاتر به معنای ناتوانی بیشتر):
- افرادی که از CBTها استفاده کردند ناتوانی خود را 0.7 امتیاز کمتر در پایان درمان (7.2% بهبود مطلق) و 1.2 امتیاز کمتر در شش ماه پس از پایان درمان در مقیاس 0 تا 10 امتیازی (11.7% بهبود مطلق) ارزیابی کردند.
- افرادی که از CBTها استفاده کردند، ناتوانی خود را 2.0 امتیاز در مقیاس 0 تا 10 امتیازی ارزیابی کردند.
- افرادی که از درمان کنترل استفاده کردند، به ناتوانی خود در یک مقیاس 0 تا 10 امتیازی، نمره 2.8 دادند.
انصراف از درمان :
- تعداد افرادی که به هر دلیلی از ادامه دریافت CBTها کناره‌گیری کردند، نسبت به مداخلات کنترل، برابر بودند.
- 15 نفر از هر 100 نفری که از CBTها استفاده کردند به هر دلیلی از ادامه درمان کنار رفتند؛
- 15 نفر از هر 100 نفری که از مداخلات کنترل استفاده کردند به هر دلیلی از ادامه درمان کناره‌گیری کردند.
CBTها یک مزیت افزایشی کوچک نسبت به مداخلات کنترل در کاهش درد، خلق‌وخوی منفی و ناتوانی در پایان درمان و در پیگیری طولانی‌مدت داشتند. نرخ خروج از مطالعه به هر دلیلی بین CBTها و گروه کنترل تفاوتی نداشت.
فیبرومیالژی (fibromyalgia; FM) یک وضعیت مزمن و با اتیولوژی ناشناخته است که به صورت بالینی تعریف می‌شود و ویژگی آن، درد مزمن منتشری است که اغلب با اختلالات خواب، اختلال عملکرد شناختی و خستگی همراهی دارد. بسیاری از بیماران سطوح بالای ناتوانی و خلق‌وخوی منفی را گزارش می‌دهند. روان‌درمانی بر کاهش نشانه‌های کلیدی، بهبود عملکرد روزانه، خلق‌وخو و احساس کنترل شخصی بر درد تمرکز دارد.
ارزیابی مزایا و آسیب‌های درمان‌های شناختی رفتاری (cognitive behavioural therapies; CBTs) برای معالجه FM در پایان درمان و در پیگیری طولانی‌مدت (حداقل شش ماه).
پایگاه مرکزی ثبت کارآزمایی‌های کنترل شده کاکرین (CENTRAL) ( کتابخانه کاکرین ؛ 2013، شماره 8)؛ MEDLINE (1966 تا 28 آگوست 2013)؛ PsycINFO (1966 تا 28 آگوست 2013) و SCOPUS (1980 تا 28 آگوست 2013) را جست‌وجو کردیم. http://www.clinicaltrials.gov (وب‌سایت مؤسسه ملی سلامت ایالات متحده) و پلتفرم پایگاه ثبت کارآزمایی‌های بالینی (ICTRP) سازمان جهانی بهداشت ( /http://www.who.int/ictrp/en ) را برای یافتن کارآزمایی‌های در حال انجام (آخرین جست‌وجو در 28 آگوست 2013)، هم‌چنین فهرست منابع مقالات مرور شده را جست‌وجو کردیم.
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده را از CBT با حضور کودکان، نوجوانان و بزرگسالان مبتلا به FM انتخاب کردیم.
داده‌های همه مطالعات وارد شده استخراج و خطرات سوگیری (bias) در مطالعات به‌طور جداگانه توسط دو نویسنده مرور ارزیابی شدند. هرگونه اختلاف‌نظر از طریق بحث حل‌وفصل شد.
بیست و سه مطالعه با 24 بازوی مطالعه با CBTها وارد شدند. در مجموع 2031 بیمار وارد شدند؛ 1073 بیمار در گروه CBT و 958 بیمار در گروه کنترل. فقط دو مطالعه بدون هیچ گونه خطر سوگیری بودند. کیفیت شواهد به دست آمده از مطالعات بر اساس رویکرد درجه‌بندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (Grading of Recommendations Assessment, Development and Evaluation; GRADE)، در سطح پائین بود. CBTها در کنترل و کاهش درد در پایان درمان تا 0.5 امتیاز در مقیاس 0 تا 10 امتیازی (تفاوت میانگین استاندارد شده (SMD): 0.29-؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.49- تا 0.17-) و تا 0.6 امتیاز در پیگیری طولانی‌مدت (میانه (median): 6 ماه) (SMD: -0.40؛ 95% CI؛ 0.62- تا 0.17-)؛ در کاهش خلق‌وخوی منفی در پایان درمان تا 0.7 امتیاز در مقیاس 0 تا 10 امتیازی (SMD: -0.33؛ 95% CI؛ 0.49- تا 0.17-) و تا 1.3 امتیاز در پیگیری طولانی‌مدت (میانه: 6 ماه) (SMD: -0.43؛ 95% CI؛ 0.75- تا 0.11-)؛ و در کاهش ناتوانی در پایان درمان تا 0.7 امتیاز در مقیاس 0 تا 10 امتیازی (SMD: -0.30؛ 95% CI؛ 0.51- تا 0.08-) و در پیگیری طولانی‌مدت (میانه: 6 ماه) تا 1.2 امتیاز (SMD: -0.52؛ 95% CI؛ 0.86- تا 0.18-) برتری داشتند. تفاوت در نرخ خروج از مطالعه به هر دلیلی بین CBTها و گروه کنترل از اهمیت آماری برخوردار نبود (خطر نسبی (RR): 0.94؛ 95% CI؛ 0.65 تا 1.35).
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.