پیشینه
ترانسفیوژن خون زمانی اتفاق می‌افتد که خون از یک فرد گرفته می‌شود و به فرد دیگری داده می‌شود. ترانسفیوژن‌های خون با هدف نجات زندگی و رفع شرایط پزشکی تهدید کننده سلامت در یک بازه زمانی کوتاه-مدت صورت می‌گیرد. با وجود این، ترانسفیوژن‌های خون با حوادث جانبی همراه است که برخی از آنها به‌طور بالقوه با واکنش سیستم ایمنی ارتباط داشته یا ناشی از انتقال عوامل عفونی (مانند ویروس نقص ایمنی انسانی) هستند. لکوریداکشن فرآیندی است که طی آن سلول‌های سفید با برنامه‌ریزی قبلی و با هدف کاهش خطر بروز واکنش‌های جانبی در افرادی که ترانسفیوژن خون دریافت می‌کنند، از خون اهدا شده برداشته می‌شود. مزایای برداشت سلول‌های سفید خون با هدف کاهش عوارض عفونی و غیر-عفونی در همه بیماران دریافت کننده خون کماکان دارای ابهام است. برداشت سلول‌های سفید خون پرهزینه است. کشورهای آمریکا و انگلستان سالانه ده‌ها میلیون صرف این پروسیجر می‌کنند. در آمریکا، هزینه آن تقریبا 30 دلار به ازای هر واحد خون است. ممکن است صرف این مقدار پول در صورتی که هیچ مزیت آشکاری برای بیماران نداشته باشد، بی‌فایده باشد.
سوال بالینی
مزایا و آسیب‌های برداشت سلول‌های سفید خون از خون اهدا شده برای افراد دریافت کننده ترانسفیوژن خون چیست؟
ویژگی‌های مطالعه
به منظور یافتن گزارش‌های مربوط به کارآزمایی‌های بالینی که به بررسی تاثیرات برداشت سلول‌های سفید خون از خون اهدا شده پرداخته بودند، در مجلات پزشکی به جست‌وجو پرداختیم. ما علاقه‌مند بودیم که بدانیم برداشت سلول‌های سفید خون از خون اهدا شده منجر به کاهش عوارضی چون صدمه حاد ریه ناشی از ترانسفیوژن خون، مرگ‌ومیر، عوارض عفونی و غیر-عفونی و یا هر نوع دیگری از حوادث جانبی در فرد دریافت کننده خون می‌شود یا خیر. به این منظور افراد با هر سن یا جنسیتی را که به هر دلیلی ترانسفیوژن خون دریافت کرده بودند، به مطالعه وارد کردیم. شواهد از مطالعات بازیابی شده تا 05 دسامبر 2014 به دست آمده‌اند.
نتایج اصلی
ما 13 مطالعه را یافتیم و شامل افرادی می‌شد که در طول اعمال جراحی قلب یا سرطان، یا به دلیل آسیب و صدمه، ابتلا به سرطان، ایدز (HIV) یا سپسیس (sepsis)، ترانسفیوژن خون دریافت کرده بودند.
هیچ شواهد آشکاری نیافتیم که نشان دهنده مزایا یا آسیب‌های ناشی از برداشت سلول‌های سفید خون از خون اهدا شده باشد. برای تمامی پیامدهایی که بررسی شدند (صدمه حاد ریه ناشی از ترانسفیوژن خون، مرگ‌ومیر به هر علتی، عفونت به هر دلیل، عارضه غیر-عفونی یا هر نوع دیگری از حادثه جانبی) هیچ علامتی مبنی بر مزیت یا آسیب وجود نداشت.
کیفیت شواهد
سطح کیفیت کلی شواهد مطالعات وارد شده، بسیار پائین تا پائین بود. هیچ یک از مطالعات وارد شده تعداد کافی از افراد را برای ارائه پاسخ قطعی درباره فایده برداشت سلول‌های سفید خون از خون اهدا شده، وارد مطالعه نکرده بودند. برای کسب اطمینان نسبت به مزایا و آسیب‌های این پروسیجر به مطالعات جدید با سطح بالایی از کیفیت شامل چند هزار نفر نیاز است.
هیچ نوع شواهد آشکاری در حمایت یا رد استفاده روزمره از لکوریداکشن در تمامی بیماران نیازمند به ترانسفیوژن PRBC به منظور پیشگیری از TRALI، مرگ‌ومیر، عفونت، عوارض غیر-عفونی و سایر حوادث جانبی وجود ندارد. از آنجایی که کیفیت شواهد بسیار پائین تا پائین است، پیش از آنکه بتوان یک نتیجه‌گیری قطعی به عمل آورد، به شواهد بیشتری نیاز است.
ترانسفیوژن خون یک مداخله حاد است که با هدف حفظ حیات و رفع شرایط تهدید کننده سلامت در یک برهه کوتاه-مدت انجام می‌شود. با وجود این، ترانسفیوژن خون با حوادث جانبی همراه است که برخی از آنها به صورت بالقوه به مدولاسیون ایمنی یا انتقال مستقیم عوامل عفونی (مانند سیتومگالوویروس (cytomegalovirus)) مربوط می‌شود. لکوریداکشن (leukoreduction) فرآیندی است که در آن گلبول‌های سفید خون به منظور کاهش احتمال بروز واکنش‌های جانبی، به صورت برنامه‌ریزی شده از گلبول‌های قرمز خون فشرده (packed red blood cells; PRBC) حذف می‌شوند. مزایای احتمالی PRBCها با لکوسیت کاهش داده شده (leukoreduced) در تمامی انواع بیماران دریافت کننده خون در رابطه با کاهش عوارض عفونی و غیر-عفونی، کماکان دارای ابهام است.
تعیین اثربخشی بالینی لکوریداکشن گلبول‌های قرمز خون فشرده به منظور پیشگیری از واکنش‌های جانبی بعد از ترانسفیوژن خون آلوژنیک.
آخرین جست‌وجو را در تاریخ 10 نوامبر 2015 انجام دادیم. پایگاه ثبت تخصصی گروه آسیب‌ها و صدمات در کاکرین، پایگاه ثبت مرکزی کارآزمایی‌های کنترل شده کاکرین (CENTRAL؛ کتابخانه کاکرین)، MEDLINE (OvidSP)؛ Embase (OvidSP)؛ CINAHL plus (EBSCO)؛ LILACS (BIREME) و پایگاه‌های ثبت کارآزمایی‌های بالینی را جست‌وجو کردیم. به علاوه فهرست منابع تمامی کارآزمایی‌های مرتبط و مرورهای شناسایی شده را به هنگام جست‌وجوی منابع علمی بررسی کردیم.
کارآزمایی‌های بالینی تصادفی‌سازی شده شامل بیماران متعلق به همه گروه‌های سنی که نیازمند دریافت PRBC به روش ترانسفیوژن آلوژنیک هستند. هر نوع مطالعه‌ای فارغ از طول پیگیری شرکت‌کنندگان یا کشوری که مطالعه در آن انجام شده بود، برای ورود به مطالعه واجد شرایط بود. پیامد اولیه، ضایعه حاد ریوی ناشی از ترانسفیوژن خون (transfusion-related acute lung injury; TRALI) بود. پیامدهای ثانویه، مرگ‌ومیر به هر علتی، عفونت به هر دلیل، عوارض غیر-عفونی و هر نوع حادثه جانبی دیگر بودند.
حداقل دو نویسنده مرور به‌طور مستقل از هم به انتخاب مطالعه، ارزیابی خطر سوگیری (bias) و استخراج داده‌ها اقدام کردند. نسبت خطر (relative risk) تجمعی را برای پیامدهای دو-حالتی تخمین زده و ناهمگونی آماری را با استفاده از آماره I² محاسبه کردیم. از مدل اثرات تصادفی (random-effect) برای سنتز نتایج استفاده شد. در فراتحلیلهای تجمعی برای ارزیابی خطر خطاهای تصادفی از تجزیه‌وتحلیل مرحلهای کارآزمایی (trial sequential analysis) استفاده کردیم.
سیزده مطالعه که بیشتر در برگیرنده بیماران بزرگسال می‌شدند، با معیار واجد شرایط بودن مطابقت داشتند. برای پیامدهای زیر هیچ شواهد آشکاری از تاثیر PRBC با لکوسیت کاهش داده شده (leukoreduced PRBC) در برابر PRBC که لکوسیت‌ها در آن کاهش داده نشده‌اند (non-leukoreduced PRBC)، در بیمارانی که برای دریافت ترانسفیوژن تصادفی‌سازی شده بودند به دست نیاوردیم:
TRALI: RR: 0.96؛ 95% CI؛ 0.67 تا 1.36؛ 0.80 = P از یک کارآزمایی، که داده‌های مربوط به 1864 بیمار دچار تروما را گزارش کرده بود. داده‌های به دست آمده از 1864 شرکت‌کننده تنها 28.5% از اندازه اطلاعات مورد نیاز تعدیل شده با تنوع (diversity-adjusted required information size; DARIS) از 6548 شرکت‌کننده را تشکیل می‌داد. کیفیت شواهد پائین بود.
مرگ‌ومیر به هر علتی: RR: 0.81؛ 95% CI؛ 0.58 تا 1.12؛ I² statistic = 63%؛ 0.20 = P از نه کارآزمایی که داده‌های مربوط به 6485 بیمار تحت جراحی قلبی‌عروقی و سرطان‌های شکمی، بیماران دچار تروما و بیماران آلوده به HIV را گزارش کرده بودند. داده‌های به دست آمده از 6485 شرکت‌کننده تنها 3.55% از DARIS مربوط به 11,735 شرکت‌کننده را تشکیل می‌داد. کیفیت شواهد بسیار پائین بود.
عفونت به هر علتی: RR: 0.80؛ 95% CI؛ از 0.62 تا 1.03؛ I² statistic = 84%؛ 0.08 = P از 10 کارآزمایی، که داده‌های مربوط به 6709 بیمار قرار گرفته تحت جراحی قلبی‌عروقی و سرطان‌های شکمی، بیمار دچار تروما و بیمار آلوده به HIV را گزارش کرده بودند. داده‌های به دست آمده از 6709 شرکت‌کننده تنها 60.6% از DARIS مربوط به 11,062 شرکت‌کننده را تشکیل می‌داد. کیفیت شواهد بسیار پائین بود.
حوادث جانبی: تنها حادثه جانبی‌ای که به عنوان حادثه جانبی گزارش شده، تب بود (RR: 0.81؛ 95% CI؛ 0.64 تا 1.02؛ I² statistic= 0%؛ 0.07 = P). تب، در دو کارآزمایی صورت گرفته روی 634 بیمار تحت جراحی قلبی‌عروقی و سرطان‌های شکمی گزارش شده بود. داده‌های به دست آمده از 634 شرکت‌کننده تنها 84.4% از DARIS مربوط به 751 شرکت‌کننده را تشکیل می‌داد. کیفیت شواهد پائین بود.
بروز سایر عوارض غیر-عفونی: این پیامد در هیچ کارآزمایی وارد شده‌ای ارزیابی نشده است.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.