پیام‌های کلیدی
- مصرف مکمل روی در کودکان سنین 6 ماه تا 12 سال تفاوتی اندک تا عدم تفاوت را در مورتالیتی به هر علتی (all-cause mortality) ایجاد کرده و احتمالا هیچ تفاوتی را در مرگ‌ومیرهای ناشی از اسهال بر جای نمی‌گذارد. مکمل روی احتمالا مورتالیتی ناشی از عفونت‌های دستگاه تنفسی تحتانی و مالاریا را کاهش می‌دهد، اما نمی‌توان احتمال افزایشی اندک را در خطر مورتالیتی منتفی دانست.
- مصرف مکمل روی در کودکان سنین 6 ماه تا 12 سال ممکن است از بیماری ناشی از اسهال پیشگیری کند، اما می‌تواند پس از مصرف مکمل باعث استفراغ شود. از سوی دیگر، ممکن است منجر به افزایش اندکی در افزایش طول قد شود.
چرا بررسی مکمل روی مهم است؟
روی یک ریز مغذی ضروری بوده، و در کمک به رشد طبیعی کودکان و تقویت سیستم ایمنی سالم مهم است. کمبود روی ممکن است منجر به بروز اسهال، پنومونی (pneumonia)، مالاریا و حتی مرگ‌ومیر شود. مصرف کم روی در رژیم غذایی اغلب با فقر مرتبط است. تقریبا نیمی از کودکان در کشورهایی با سطح درآمد پائین و متوسط ممکن است دچار کمبود روی باشند. گوشت، ماهی، تخم‌مرغ و محصولات لبنی منابع طبیعی خوبی از روی هستند، اما گران‌قیمت. فقدان آب تمیز و بهداشت نامناسب، مواجهه با بیماری‌هایی را که مصرف روی ممکن است به مبارزه با آنها کمک کند، افزایش می‌دهد. بدن انسان نمی‌تواند روی را تولید یا ذخیره کند، بنابراین مصرف مکمل‌های غذایی مهم است.
ما به دنبال چه یافته‌ای بودیم؟
می‌خواستیم بدانیم که تجویز مکمل‌های روی برای کودکان به پیشگیری از بروز مرگ‌ومیر و بیماری کودکان کمک می‌کند، و رشد آنها را افزایش می‌دهد یا خیر.
ما چه کاری را انجام دادیم؟
برای یافتن مطالعاتی جست‌وجو کردیم که به‌طور تصادفی کودکان سنین 6 ماه تا 12 سال را برای دریافت مکمل روی یا عدم دریافت آن اختصاص دادند.
نتایج این مطالعات را مقایسه و خلاصه کرده و اطمینان خود را به این شواهد بر اساس عواملی مانند روش‌های انجام و حجم نمونه مطالعه رتبه‌بندی کردیم.
ما به چه نتایجی رسیدیم؟
تعداد 96 مطالعه را با 219,584 کودک در این مرور گنجاندیم. مطالعات در 34 کشور، عمدتا با سطح درآمد پائین تا متوسط، انجام شدند. اکثر کودکان در این مطالعات زیر پنج سال سن داشتند. روی بیشتر به صورت شربت (سولفات روی) داده شد و شایع‌ترین دوز بین 10 و 15 میلی‌گرم در روز بود.
به این نتیجه رسیدیم که مصرف مکمل روی در کودکان ممکن است منجر به کاهشی اندک یا عدم کاهش خطر مرگ‌ومیر به هر دلیلی و خطر مرگ‌ومیر ناشی از اسهال شود. خطر مرگ‌ومیر ناشی از عفونت‌های دستگاه تنفسی تحتانی یا مالاریا ممکن است کاهش یابد. کودکان دریافت کننده روی کمتر از کودکانی که آن را دریافت نکردند، به بیماری‌های ناشی از اسهال مبتلا شدند؛ با این حال، به نظر نمی‌رسد که مصرف روی خطر ابتلا به عفونت تنفسی را در کودکان کاهش دهد. مکمل روی ممکن است تاثیر مثبت کمی بر رشد داشته باشد. کودکانی که مکمل روی مصرف می‌کنند ممکن است دچار استفراغ به عنوان یک تاثیر ناخواسته شوند.
محدودیت‌های شواهد چه هستند؟
در رابطه با نتایج خود پیرامون تاثیرات مصرف مکمل‌های روی در کاهش خطر مرگ‌ومیر به هر علتی، بیماری ناشی از عفونت تنفسی و وقوع استفراغ پس از مصرف مکمل، مطمئن هستیم. سطح اعتماد ما به نتایج مربوط به دیگر پیامدها متوسط بود، زیرا مطالعات نسبتا کمی این پیامدها را گزارش کردند و هم‌چنین به این دلیل که مطالعات گاهی نتایجی متفاوت از دیگر مطالعات را برای پیامدهای مشابه ارائه دادند.
این شواهد تا چه زمانی به‌روز است؟
این مرور، نسخه قبلی را که در سال 2014 منتشر شد، به‌روز می‌کند. شواهد تا فوریه 2022 به‌روز است.
حتی با وجود اینکه 16 مطالعه جدید را در این نسخه به‌روز شده گنجاندیم، نتیجه‌گیری‌های کلی مرور هم‌چنان بدون تغییر باقی می‌مانند. مصرف مکمل روی ممکن است به پیشگیری از بروز اپیزودهای اسهال کمک کند و رشد کودک را اندکی بهبود بخشد، به ویژه در کودکان سنین 6 ماه تا 12 سال. مزایای مصرف پیشگیرانه مکمل روی ممکن است در مناطقی که خطر کمبود روی نسبتا بالا است، نسبت به آسیب‌های آن بیشتر باشد.
کمبود روی (zinc) در کشورهایی با سطح درآمد پائین و متوسط شایع بوده و به عنوان یک عامل خطر مهم برای موربیدیتی، مورتالیتی و نارسایی رشد خطی در نظر گرفته می‌شود. اثربخشی مصرف پیشگیرانه مکمل روی در کاهش شیوع کمبود روی نیاز به ارزیابی دارد.
ارزیابی تاثیرات مصرف مکمل روی در پیشگیری از مورتالیتی و موربیدیتی، و افزایش رشد، در کودکان سنین 6 ماه تا 12 سال.
نسخه قبلی این مرور در سال 2014 منتشر شد. در این نسخه به‌روز شده به جست‌وجو در CENTRAL؛ MEDLINE؛ Embase، پنج بانک اطلاعاتی دیگر، و یک پایگاه ثبت کارآزمایی تا فوریه 2022، همراه با بررسی منابع پرداخته و با نویسندگان مطالعه برای شناسایی مطالعات بیشتر تماس گرفتیم.
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده (randomised controlled trials; RCTs) از مصرف پیشگیرانه مکمل‌های روی در کودکان سنین 6 ماه تا 12 سال در مقایسه با عدم مداخله، دارونما (placebo) یا کنترل لیست انتظار. کودکان بستری شده در بیمارستان و کودکان مبتلا به بیماری‌ها یا شرایط مزمن را حذف کردیم. غنی‌سازی غذا یا خوردن آن، پاشیدن روی غذا، و مداخلات درمانی را حذف کردیم.
دو نویسنده مرور، مطالعات را غربال کرده، داده‌ها را استخراج و خطر سوگیری (bias) را ارزیابی کردند. برای دستیابی به اطلاعات ازدست‌رفته با نویسندگان مطالعه تماس گرفته و از رویکرد درجه‌بندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (Grading of Recommendations Assessment, Development and Evaluation; GRADE) برای ارزیابی قطعیت شواهد استفاده کردیم. پیامدهای اولیه این مرور عبارت بودند از مورتالیتی به هر علتی (all-cause mortality)؛ و مورتالیتی به علت خاص، به دلیل اسهال ناشی از هر علتی، عفونت دستگاه تنفسی تحتانی ((lower respiratory tract infection; LRTI)، از جمله پنومونی (pneumonia))، و مالاریا. هم‌چنین اطلاعاتی را در مورد شماری از پیامدهای ثانویه، مانند پیامدهای مربوط به اسهال و موربیدیتی LRTI، پیامدهای رشد و سطوح سرمی ریز مغذی‌ها و عوارض جانبی جمع‌آوری کردیم.
تعداد 16 مطالعه جدید را در این مرور وارد کردیم، که در مجموع 96 RCT با 219,584 شرکت‌کننده واجد شرایط به دست آمد. مطالعات وارد شده در 34 کشور انجام شدند؛ 87 مورد از آنها در کشورهایی با سطح درآمد پائین یا متوسط به اجرا درآمدند. اکثر کودکانی که در این مرور گنجانده شدند، زیر پنج سال سن داشتند. مداخله بیشتر به صورت شربت سولفات روی، و شایع‌ترین دوز بین 10 و 15 میلی‌گرم در روز بود. میانه (median) مدت زمان پیگیری 26 هفته گزارش شد. این مساله را در نظر نگرفتیم که شواهد مربوط به آنالیزهای کلیدی پیامدهای موربیدیتی و مورتالیتی تحت تاثیر خطر سوگیری قرار گرفتند.
شواهدی با قطعیت بالا، تفاوتی اندک تا عدم تفاوت را در مورتالیتی به هر علتی (all-cause mortality) با مصرف پیشگیرانه مکمل روی در مقایسه با عدم استفاده از آن نشان دادند (خطر نسبی (RR): 0.93؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.84 تا 1.03؛ 16 مطالعه، 17 مقایسه، 143,474 شرکت‌کننده).
شواهدی با قطعیت متوسط نشان داد که مصرف پیشگیرانه مکمل روی در مقایسه با عدم مصرف آن، احتمالا موجب تفاوتی اندک تا عدم تفاوت در مورتالیتی ناشی از اسهال به هر علتی می‌شود (RR: 0.95؛ 95% CI؛ 0.69 تا 1.31؛ 4 مطالعه، 132,321 شرکت‌کننده)؛ اما شاید مورتالیتی ناشی از LRTI (RR: 0.86؛ 95% CI؛ 0.64 تا 1.15؛ 3 مطالعه، 132,063 شرکت‌کننده) و مورتالیتی ناشی از مالاریا (RR: 0.90؛ 95% CI؛ 0.77 تا 1.06؛ 2 مطالعه، 42,818 شرکت‌کننده) را کاهش دهد؛ با این حال، فواصل اطمینان حول تخمین‌های خلاصه برای این پیامدها گسترده بود و نمی‌توانستیم احتمال افزایش خطر مورتالیتی را منتفی بدانیم.
مصرف پیشگیرانه مکمل روی در مقایسه با عدم مصرف آن احتمالا بروز اسهال به هر علتی را کاهش داده (RR: 0.91؛ 95% CI؛ 0.90 تا 0.93؛ 39 مطالعه، 19,468 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت متوسط) اما منجر به تفاوتی اندک تا عدم تفاوت در موربیدیتی ناشی از LRTI می‌شود (RR: 1.01؛ 95% CI؛ 0.95 تا 1.08؛ 19 مطالعه، 10,555 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت بالا).
شواهدی با قطعیت متوسط نشان داد که مصرف پیشگیرانه مکمل روی احتمالا منجر به افزایش جزئی در طول قد می‌شود (تفاوت میانگین استاندارد شده (SMD): 0.12؛ 95% CI؛ 0.09 تا 0.14؛ 74 مطالعه، 20,720 شرکت‌کننده).
مکمل روی با افزایش تعداد شرکت‌کنندگانی همراه بود که دچار حداقل یک اپیزود استفراغ شدند (RR: 1.29؛ 95% CI؛ 1.14 تا 1.46؛ 5 مطالعه، 35,192 شرکت‌کننده، شواهد با قطعیت بالا). شماری از پیامدهای دیگر را، از جمله تاثیر مکمل روی بر وزن و نشانگرهای سرم مانند روی، هموگلوبین، آهن، مس و غیره، گزارش می‌کنیم. هم‌چنین چند آنالیز زیر گروه را انجام داده و یک یافته هم‌سو و سازگار برای تعدادی از پیامدها وجود داشت که نشان داد مصرف همزمان مکمل روی با آهن موجب کاهش تاثیر مفید روی می‌شود.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.