E. coli تولیدکننده توکسین روده‌ای (enterotoxigenic Escherichia coli; ETEC) نوعی باکتری است که می‌تواند هم کودکان و هم بزرگسالان را آلوده کرده و باعث اسهال شود. به‌طور خاص، این بیماری بر افراد کشورهای در حال توسعه تاثیر می‌گذارد. بااین‌حال، یکی از علل اصلی «اسهال مسافران» در افرادی است که از مناطقی که این عفونت در آنجا شایع است، بازدید کرده یا از آن مناطق برمی‌گردند. این بیماری از طریق خوردن یا آشامیدن غذا یا آب آلوده از فردی به فرد دیگر منتقل می‌شود، و معمولا باعث اسهال آبکی، همراه با درد شکم و استفراغ می‌شود که می‌تواند چند روز ادامه داشته باشد. واکسن‌ها به‌عنوان راهی برای پیشگیری از اسهال ناشی از باکتری ETEC در نظر گرفته می‌شوند. باکتری ETEC شباهت‌هایی با باکتری عامل وبا (cholera) دارد. در این مرور، اثربخشی واکسن‌های طراحی‌شده را برای پیشگیری از وبا یا واکسن‌هایی که به‌طور خاص جهت پیشگیری از ابتلا به عفونت ETEC و پیشگیری از بروز اسهال ETEC طراحی شدند، بررسی کردیم. این واکسن‌ها را در مقابل استفاده از یک واکسن کنترل (یک واکسن بی‌اثر یا واکسنی که معمولا برای پیشگیری از عفونت غیرمرتبط تجویز می‌شود)، عدم انجام مداخله، یک واکسن ETEC جایگزین، یا دوز یا برنامه متفاوت از همان واکسن ETEC مقایسه کردیم.
به بررسی پژوهش‌های منتشرشده تا 07 دسامبر 2012 پرداختیم. تعداد 24 کارآزمایی تصادفی‌سازی و کنترل‌شده و 53,247 شرکت‌کننده را وارد این مرور کردیم. چهار مطالعه، استفاده از واکسن‌های خوراکی وبا را برای پیشگیری از بروز اسهال ناشی از ETEC و هشت کارآزمایی، استفاده از واکسن‌های اختصاصی ETEC را برای پیشگیری از بروز اسهال ارزیابی کردند. هفت مطالعه، داده‌های حاصل از کارآزمایی‌های میدانی و چهار مطالعه، داده‌های حاصل از مطالعاتی را ارائه کردند که در آن‌ها افراد به‌طور مصنوعی با باکتری ETEC آلوده شدند. هم‌چنین، 13 کارآزمایی فقط داده‌های بی‌خطری و ایمونولوژیکی را ارائه دادند.
در حال حاضر، شواهد کافی برای تائید استفاده از واکسن خوراکی وبا ®Dukoral به منظور محافظت از مسافران در مقابل اسهال ETEC وجود ندارد. بر اساس یک کارآزمایی واحد با حضور افرادی که از ایالات متحده آمریکا به مکزیک سفر کردند، واکسن خوراکی وبا ®Dukoral ممکن است تاثیری اندک یا عدم تاثیر بر پیشگیری از اسهال ETEC داشته باشد (یک کارآزمایی، 502 شرکت‌کننده، شواهد با کیفیت پائین ). دو کارآزمایی قبلی، یکی شامل جمعیت بومی در بنگلادش و دیگری با افرادی که از فنلاند به مراکش سفر کردند، استفاده از پیش‌ساز واکسن خوراکی وبا ®Dukoral را ارزیابی کردند. محافظت کوتاه‌مدت در مقابل اسهال ناشی از ETEC مشاهده شد که حدود سه ماه ادامه داشت (RR: 0.43؛ 95% CI؛ 0.26 تا 0.71؛ دو کارآزمایی، 50,227 شرکت‌کننده). بااین‌حال، این واکسن دیگر در دسترس نیست.
یک واکسن حاوی سلول کامل کشته‌شده اختصاصی ETEC، که حاوی زیرواحد B نوترکیب توکسین وبا نیز هست، در افرادی که از ایالات متحده آمریکا به مکزیک یا گواتمالا و از اتریش به آمریکای لاتین، آفریقا یا آسیا سفر کردند، ارزیابی شد. هیچ تفاوتی با اهمیت آماری در اسهال ناشی از ETEC یا اسهال به هر علتی وجود نداشت (دو کارآزمایی، 799 شرکت‌کننده)، و واکسن با افزایش استفراغ همراه بود (RR: 2.0؛ 95% CI؛ 1.16 تا 3.45؛ نه کارآزمایی، 1528 شرکت‌کننده). دیگر واکسن‌های اختصاصی ETEC که در حال توسعه هستند، هنوز مزایای مهمی را از نظر بالینی نشان نداده‌اند. به‌منظور تولید و توسعه واکسن‌های بی‌خطر و موثر در جهت ایجاد محافظت کوتاه‌مدت و طولانی‌مدت در برابر اسهال ناشی از ETEC، انجام پژوهش‌های بیشتری مورد نیاز است.
در حال حاضر، شواهد کافی از RCTها برای تائید استفاده از واکسن خوراکی وبا ®Dukoral به منظور محافظت از مسافران در برابر ابتلا به اسهال ETEC وجود ندارد. به‌منظور تولید و توسعه واکسن‌های بی‌خطر و موثر در جهت ایجاد محافظت کوتاه‌مدت و طولانی‌مدت در برابر اسهال ناشی از ETEC، انجام پژوهش‌های بیشتری مورد نیاز است.
عفونت با باکتری اشریشیا کلی تولیدکننده توکسین روده‌ای (enterotoxigenic Escherichia coli; ETEC) یکی از علل شایع بروز اسهال در بزرگسالان و کودکان در کشورهای در حال توسعه بوده و یکی از علل اصلی اسهال «مسافران» در افرادی است که از مناطق بومی (endemic) آن بازدید کرده یا از آن مناطق بازمی‌گردند. واکسن سلول کامل کشته‌شده (®Dukoral)، که در درجه اول برای پیشگیری از وبا (cholera) طراحی شده و مجوز گرفت، توسط برخی گروه‌ها جهت پیشگیری از بروز اسهال مسافران در افرادی که از مناطق بومی این باکتری بازدید می‌کنند، توصیه شده است. این واکسن حاوی زیرواحد B نوترکیب از توکسین وبا (cholera toxin) است که از نظر آنتی‌ژنی مشابه توکسین حساس به حرارت ETEC است. هدف این مرور، ارزیابی کارآمدی بالینی این واکسن و دیگر واکسن‌هایی است که به‌طور خاص برای محافظت از افراد در برابر اسهال ناشی از عفونت ETEC طراحی شدند.
ارزیابی کارآمدی، بی‌خطری (safety) و ایمنی‌زایی (immunogenicity) واکسن‌ها برای پیشگیری از بروز اسهال ETEC.
پایگاه ثبت تخصصی گروه بیماری‌های عفونی در کاکرین، پایگاه مرکزی ثبت کارآزمایی‌های کنترل‌شده کاکرین (CENTRAL)؛ MEDLINE؛ EMBASE؛ LILACS؛ و http://clinicaltrials.gov را تا دسامبر 2012 جست‌وجو کردیم.
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل‌شده (randomised controlled trials; RCTs) و شبه-RCTهایی وارد شدند که استفاده از واکسن‌ها را برای پیشگیری از بروز ETEC با عدم انجام مداخله، واکسن کنترل (یا واکسن بی‌اثر یا واکسنی که معمولا برای پیشگیری از عفونت غیرمرتبط تجویز می‌شود)، واکسن ETEC جایگزین، یا دوز یا برنامه متفاوت از همان واکسن ETEC در بزرگسالان و کودکان سالم ساکن در مناطق بومی این عفونت، افرادی که قصد سفر به مناطق بومی را دارند، یا داوطلب دریافت چالش مصنوعی باکتری ETEC هستند، مقایسه کردند.
دو نویسنده به‌طور مستقل از هم واجد شرایط بودن کارآزمایی و خطر سوگیری (bias) آن‌ها را مورد بررسی قرار دادند. دو داور مستقل، داده‌ها را از مطالعات واردشده استخراج کرده و آن‌ها را با استفاده از نرم‌افزار Review Manager (RevMan) آنالیز کردند. پیامدها را در قالب خطرات نسبی (RR) با 95% فواصل اطمینان (CI) گزارش کردیم. سطح کیفیت شواهد را با استفاده از رویکرد درجه‌بندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (Grading of Recommendations Assessment, Development and Evaluation; GRADE) رتبه‌بندی کردیم.
بیست و چهار RCT، شامل 53,247 شرکت‌کننده، معیارهای ورود به این مرور را داشتند. چهار مطالعه، اثربخشی محافظتی واکسن‌های خوراکی وبا را هنگام استفاده به‌منظور پیشگیری از بروز اسهال ناشی از ETEC ارزیابی کرده و هفت مطالعه، به بررسی کارآمدی محافظتی واکسن‌های اختصاصی ETEC پرداختند. از این 11 مطالعه، هفت مورد داده‌های مربوط به کارآمدی واکسن را از کارآزمایی‌های میدانی و چهار مطالعه، داده‌های مربوط به کارآمدی واکسن را از مطالعات چالش مصنوعی ارائه کردند. تعداد 13 کارآزمایی دیگر، فقط داده‌های بی‌خطری و ایمونولوژیکی را گزارش دادند.
واکسن‌های وبا
واکسن خوراکی سلول کامل کشته‌شده وبا (®Dukoral) که در حال حاضر موجود است، برای محافظت از افراد در برابر «اسهال مسافران» در یک RCT واحد روی افرادی که از ایالات متحده آمریکا به مکزیک وارد شدند، ارزیابی شد. هیچ تاثیری را که اهمیت آماری داشته باشد، بر اسهال ناشی از ETEC یا اسهال به هر علتی شناسایی نکردیم (یک کارآزمایی، 502 شرکت‌کننده، شواهد با کیفیت پائین ).
دو کارآزمایی قبلی، یکی شامل جمعیت بومی در بنگلادش و دیگری با افرادی که از فنلاند به مراکش سفر کردند، پیش‌ساز این واکسن را ارزیابی کردند، که به‌جای زیرواحد نوترکیب موجود در ®Dukoral، حاوی زیرواحد B توکسین وبای خالص‌شده بود. کارآمدی محافظتی کوتاه‌مدت در برابر اسهال ناشی از ETEC مشاهده شد که حدود سه ماه ادامه داشت (RR: 0.43؛ 95% CI؛ 0.26 تا 0.71؛ دو کارآزمایی، 50,227 شرکت‌کننده). این واکسن دیگر در دسترس نیست.
واکسن‌های ETEC
یک واکسن حاوی سلول کامل کشته‌شده اختصاصی ETEC، که حاوی زیرواحد B نوترکیب توکسین وبا نیز هست، در افرادی که از ایالات متحده آمریکا به مکزیک یا گواتمالا و از اتریش به آمریکای لاتین، آفریقا یا آسیا سفر کردند، ارزیابی شد. هیچ تفاوتی را با اهمیت آماری در اسهال ناشی از ETEC یا اسهال به هر علتی شناسایی نکردیم (دو کارآزمایی، 799 شرکت‌کننده)، و دریافت واکسن با افزایش استفراغ همراه بود (RR: 2.0؛ 95% CI؛ 1.16 تا 3.45؛ نه کارآزمایی، 1528 شرکت‌کننده). دیگر واکسن‌های اختصاصی ETEC که در حال توسعه هستند، هنوز مزایای مهمی را از نظر بالینی نشان نداده‌اند.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.