سوال مطالعه مروری: شواهد مربوط به تاثیرات مداخلات کوتاه مدت مدرسه‌محور را برای مصرف مواد مخدر و رفتارهای مساله‌دار ناشی از مصرف مواد میان نوجوانان مرور کردیم. شش مطالعه را به دست آوردیم.
پیشینه: گفته می‌شود که نوجوانان در سراسر دنیا از مواد مخدر مجاز و غیر-مجاز استفاده می‌کنند، که می‌تواند منجر به بروز مسائل دیگری شود. با توجه به اینکه اقدام زودهنگام به مصرف مواد مخدر یک عامل خطر برای ابتلا به اختلالات ناشی از استفاده از مواد مخدر در سال‌های آتی زندگی بوده و میان استفاده از الکل و داروهای غیر-مجاز و سال‌های از دست رفته عمر به دلیل ناتوانی میان جوانان 24-10 سال ارتباط وجود دارد، از این‌رو نرخ استفاده از مواد مخدر نگران کننده هستند.
ما به دنبال آن هستیم تا بیاموزیم که مداخلات کوتاه مدت مدرسه‌محور بر سوء مصرف مواد مخدر در نوجوانان تاثیری داشته یا خیر. مداخلات کوتاه مدت، برنامه‌های کوتاه-مدتی هستند که با هدف کمک به کاهش یا توقف استفاده از مصرف مواد مخدر طراحی و به اجرا در می‌آیند. این مرور، نسخه به‌روز شده‌ای از مرور پیشین است که در سال 2014 منتشر شده بود.
تاریخ جست‌وجو: شواهد تا فوریه 2015 به‌روز است.
ویژگی‌های مطالعه شش مطالعه را که دربرگیرنده مجموع 1176 نوجوان بود، وارد این مرور کردیم. میانگین سنی نوجوانان 16.9 سال بود. ما به دنبال مطالعاتی بودیم که هدف آنها بررسی این بود که تاثیرات مشاهده شده در دوره‌های پیگیری کوتاه-مدت، میان-مدت و طولانی-مدت، ناشی از مداخلات کوتاه مدت هستند یا خیر. این مطالعات برنامه‌های مداخله‌ای کوتاه-مدت را با دو نوع مهم از گروه‌های مقایسه یا کنترل مقایسه کرده بودند: 1) گروه ارائه فقط اطلاعات (اطلاعات مربوط به ارتقای سلامت عمومی و کاهش مخاطرات) و 2) گروه فقط ارزیابی، به نحوی که نوجوانان عدم-مداخله داشتند، اما به لحاظ استفاده از مواد مخدر و سایر رفتارها در مقاطع مختلف زمانی از دوره پیگیری، بعد از اعمال مداخله ارزیابی شدند. سه مطالعه دربرگیرنده 732 نوجوان به مقایسه مداخلات کوتاه مدت با ارائه صرفا اطلاعات پرداخته بودند، در حالی که سه مطالعه دیگر دربرگیرنده 444 نوجوان، به مقایسه مداخلات کوتاه مدت با فقط اقدام به ارزیابی (assessment- only) پرداخته بودند.
کارآزمایی‌ها در ایالات متحده یا اتحادیه اروپا انجام شده بودند.
مداخلات به صورت فردی یا بازخوردهای گروهی رو-در-رو در دبیرستان‌ها و سایر کالج‌های آموزشی اعمال شدند. کلیه مداخلات تا حداکثر چهار جلسه به طول انجامیدند.
پیامد اولیه ما توقف یا کاهش رفتار مصرف مواد مخدر، و پیامدهای ثانویه ما مشارکت در فعالیت‌های جنایی مرتبط با مصرف مواد مخدر و مشارکت در رفتارهای تخلف‌آمیز مرتبط با مصرف مواد مخدر بودند.
نتایج کلیدی: برای پیامدهای مربوط به مصرف مواد مخدر، مطالعات به ارزیابی استفاده از الکل و کانابیس پرداخته بودند. مداخلات کوتاه مدت در مقایسه با تدارک اطلاعات، در کاهش مصرف مواد مخدر یا رفتار تخلف‌آمیز احتمالا موثرتر نیستند. این مداخلات در مقایسه با گروه‌های کنترل فقط ارزیابی، ممکن است تا حدودی دارای تاثیرات قابل توجه بر رفتارها و مصرف مواد مخدر باشند. در یک مطالعه، مداخلات کوتاه مدت در دوره پیگیری کوتاه-مدت، به طور معناداری فراوانی مصرف کانابیس را کاهش داده بود. در یک مطالعه مداخلات کوتاه مدت در دوره پیگیری میان-مدت، به طور معناداری تناوب مصرف الکل، سوء مصرف الکل، نشانه‌های وابستگی به مواد و نشانه‌های سوء مصرف کانابیس را کاهش داده بود. در یک مطالعه مداخلات کوتاه مدت در دوره پیگیری طولانی-مدت، به طور معناداری سوء مصرف الکل، فراوانی مصرف کانابیس، سوء مصرف کانابیس و نشانه‌های وابستگی را به مواد کاهش داده بودند.
الگوی نتایج نشان می‌دهد که نوجوانانی که مداخلات کوتاه مدت بر آنها اعمال شده بود، به طور کلی در کاهش مصرف الکل و کانابیس خود نسبت به نوجوانانی که عدم-مداخله داشتند، عملکرد بهتری داشتند. با وجود این، نوجوانانی که مداخلات کوتاه مدت بر آنها اعمال شده بود، به نظر نمی‌رسید نسبت به نوجوانانی که تنها اطلاعات بهداشتی دریافت کرده بودند، عملکرد بهتری داشته باشند. بنابراین، برای اظهار نظر قطعی درباره اثربخشی مداخلات کوتاه مدت مدرسه‌محور برای کاهش مصرف مواد مخدر در نوجوانان هنوز زود است و نمی‌توان با قطعیت اظهار نظر نمود.
کیفیت شواهد: به طور کلی، شواهد با کیفیت متوسط یا پائین بودند، مشخص شد که دو پیامد دارای شواهد با کیفیت بسیار پائین بودند. سه موضوع عمده میان مطالعات وجود داشت: 1) عدم کورسازی نوجوانان، 2) عدم-قطعیت در رابطه با اینکه تخصیص شرکت‌کنندگان به گروه‌های مطالعه به صورت پنهانی صورت گرفته بود یا خیر، و 3) کم بودن تعداد کل نوجوانان و تعداد رویدادها. هیچ یک از مطالعات وارد شده به مرور، اطلاعاتی درباره منبع تامین مالی یا تضاد منافع گزارش نکرده بودند.
شواهد با کیفیت پائین یا بسیار پائین یافتیم که طبق آنها مداخلات کوتاه مدت مدرسه‌محور ممکن است در کاهش مصرف الکل و کانابیس نسبت به شرایطی که در آنها فقط ارزیابی وضعیت اعمال شده بود، اثربخش‌تر بوده و این کاهش‌ها در دوره پیگیری طولانی-مدت پایدار بودند. شواهد با کیفیت متوسطی یافتیم که طبق آنها این مداخلات در مقایسه با ارائه اطلاعات احتمالا تاثیر قابل توجهی بر پیامدهای مربوط به مصرف مواد مخدر نداشتند. برای اظهار نظر قطعی درباره اثربخشی مداخلات در کاهش مصرف مواد مخدر در نوجوانان هنوز زود است و نمی‌توان با قطعیت اظهار نظر کرد. به علاوه، لازم است مطالعات با کیفیت بالا که به ارزیابی اثربخشی نسبی BIها برای مصرف مواد مخدر و سایر رفتارهای مساله‌دار می‌پردازند، به ویژه در کشورهای با سطح درآمد پائین و متوسط طراحی شده و به اجرا درآیند.
مصرف مواد مخدر در نوجوانان به نوبه خود و از آنجایی که به عنوان یک عامل خطر برای سایر مسائل رفتاری ایفای نقش می‌کند، یک مساله اساسی به شمار می‌آید. از آنجایی که استفاده از مواد مخدر در دوره نوجوانی می‌تواند باعث ایجاد پیامدهای طولانی-مدت سلامتی و اجتماعی جانبی شود، مداخله زودهنگام با هدف پیشگیری از پیشرفت مسائل جدی بیشتر، مهم است. نشان داده شده که مداخلات کوتاه مدت، مصرف مواد مساله آفرین را میان نوجوانان کاهش داده و به ویژه برای افرادی که دارای الگوهای مصرف مواد مخدر نسبتا پُر-مخاطره هستند، مفید است. چنین مداخلاتی می‌توانند در محیط مدرسه طراحی شده و به اجرا درآیند. این مرور به منظور ارزیابی اثربخشی مداخلات کوتاه مدت مدرسه‌محور برای نوجوانان مصرف کننده مواد مخدر طراحی شده است.
ارزیابی اثربخشی مداخلات کوتاه مدت مدرسه‌محور در کاهش مصرف مواد مخدر و سایر پیامدهای رفتاری میان نوجوانان در مقایسه با یک مداخله دیگر یا فقط ارزیابی وضعیت (assessment-only conditions).
مرور منابع اصلی را در مارچ 2013 جست‌وجو کردیم و جست‌وجوی به‌روز شده را تا فوریه 2015 به اجرا درآوردیم. در هر دو مرحله مرور منابع (اصلی و به‌روز شده)، در 10 بانک اطلاعاتی الکترونیکی و شش وب‌سایت درباره مداخلات مبتنی بر شواهد، و فهرست منابع مطالعات و مرورهای وارد شده، از سال 1966 میلادی تا فوریه سال 2015 به جست‌وجو پرداختیم. هم‌چنین به منظور شناسایی مطالعات بیشتر با نویسندگان و سازمان‌های ذیربط تماس گرفتیم.
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده (randomised controlled trials; RCTs) را وارد مطالعه کردیم که به ارزیابی تاثیرات مداخلات کوتاه مدت مدرسه‌محور برای نوجوانان مصرف کننده مواد مخدر پرداخته بودند.
پیامدهای اولیه، کاهش یا توقف مصرف مواد مخدر بودند. پیامدهای ثانویه شامل مشارکت در فعالیت‌های جنایی و مشارکت در ارتکاب تخلف یا رفتارهای مشکل‌دار مرتبط با مصرف مواد مخدر بودند.
از پروسیجرهای استاندارد روش‌شناسی مطابق با سطح انتظار مرکز همکاری‌های کاکرین استفاده کرده و کیفیت شواهد را با استفاده از رویکرد درجهبندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (GRADE) ارزیابی کردیم.
شش کارآزمایی را که دربرگیرنده 1176 نوجوان بوده و اقدام به اندازه‌گیری پیامدها در دوره‌های پیگیری متفاوت کرده بودند، در این مرور وارد کردیم. سه مطالعه دربرگیرنده 732 نوجوان به مقایسه مداخلات کوتاه مدت (brief interventions; BIs) با صرفا ارائه اطلاعات، و سه مطالعه دربرگیرنده 444 نوجوان به مقایسه BIها با فقط اقدام به ارزیابی (assessment-only) پرداخته بودند. دلایل کاهش کیفیت شواهد عبارت بودند از وجود خطر سوگیری (bias) در مطالعات وارد شده، عدم-دقت و ناهمگونی. برای پیامدهای مرتبط با سوء مصرف مواد، مطالعات بازیابی شده فقط به ارزیابی الکل و کانابیس‌ها (cannabis) پرداخته بودند. به طور کلی شواهد با کیفیت متوسطی را یافتیم که طبق آنها BIها در مقایسه با صرفا ارائه اطلاعات، تاثیر قابل توجهی بر هیچ یک از پیامدهای مصرف مواد مخدر در دوره‌های پیگیری کوتاه-مدت، میان-مدت یا طولانی-مدت نداشتند. به علاوه BIها تاثیر قابل توجهی بر پیامدهای رفتار تخلف‌آمیز میان نوجوانان نداشتند. در مقایسه با کنترل‌های فقط ارزیابی، شواهدی با کیفیت پائین یا بسیار پائین پیدا کردیم که نشان می‌دهد BIها دفعات مصرف کانابیس را در پیگیری کوتاه-مدت در یک مطالعه کاهش می‌دهد (تفاوت میانگین استاندارد شده (SMD): 0.83-؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 1.14- تا 0.53-؛ n = 269). به علاوه در یک مطالعه، BIها در دوره پیگیری میان-مدت، به صورت قابل توجهی تناوب مصرف الکل (SMD: -0.91؛ 95% CI؛ 1.21- تا 0.61-؛ n = 242)، سوء مصرف الکل (SMD: -0.38؛ 95% CI؛ 0.7- تا 0.07-؛ n = 190)، وابستگی به مواد (SMD: -0.58؛ 95% CI؛ 0.9- تا 0.26-؛ n = 190) و سوء مصرف کانابیس (SMD: -0.34؛ 95% CI؛ 0.65- تا 0.02-؛ n = 190) را کاهش دادند. به علاوه در یک مطالعه، BIها در دوره پیگیری طولانی-مدت، سوء مصرف الکل (SMD: -0.72؛ 95% CI؛ 1.05- تا 0.40-؛ n = 181)، تناوب مصرف کانابیس (SMD: -0.56؛ 95% CI؛ 0.75- تا 0.36-؛ n = 181)، سوء مصرف (SMD: -0.62؛ 95% CI؛ 0.95- تا 0.29-؛ n = 181)، و وابستگی به مواد (SMD: -0.96؛ 95% CI؛ 1.30- تا 0.63-؛ n = 181) را کاهش دادند. با وجود این، شواهد به دست آمده از مطالعاتی که به مقایسه مداخلات کوتاه مدت با شرایطی که در آنها فقط ارزیابی وضعیت اعمال شده پرداخته بودند، در مجموع کیفیت پائینی داشتند. به علاوه، مداخلات کوتاه مدت تاثیرات متعددی بر رفتارهای تخلف‌آمیز یا مساله‌دار در نوجوانان داشتند، اگرچه در دوره پیگیری طولانی-مدت، میزان تاثیر بر این پیامدها در گروه مقایسه که در آن فقط ارزیابی اعمال شده بود، قابل توجه بود (SMD: -0.78؛ 95% CI؛ 1.11- تا 0.45-).
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.