سوال مطالعه مروری
ما شواهد مربوط به تاثیرات هورمون نوترکیب رشد انسانی (recombinant human growth hormone; rhGH) را بر سلامت افراد مبتلا به فیبروز سیستیک (cystic fibrosis; CF) بررسی کردیم.
پیشینه
CF یک بیماری ارثی است که منجر به بروز بیماری در ریه‌ها، دستگاه گوارش و پانکراس می‌شود. افراد مبتلا به CF اغلب کم-وزن بوده و تاخیر رشد دارند، که ممکن است بر عملکرد ریه آنها تاثیر بگذارد. مصرف مکمل‌های غذایی ممکن است کافی نباشند و پیشنهاد شده که درمان با rhGH، که نرخ رشد و تراکم استخوان را بهبود می‌بخشد، ممکن است کمک کننده باشد. درمان با rhGH معمولا یک بار در روز از طریق یک سوزن زیر-پوستی ارائه می‌شود. این درمان گران‌قیمت است و می‌تواند متابولیسم گلوکز را تحت تاثیر قرار دهد که این خود پیامدهایی را برای کودکان در معرض خطر ابتلا به دیابت وابسته به CF دارد. از این رو، نیاز به مرور نقادانه خطرات و مزایای این درمان داریم. این یک نسخه به‌روز شده از مرور قبلی است.
تاریخ جست‌وجو
شواهد تا این تاریخ به‌روز است: 12 ژانویه 2021.
ویژگی‌های مطالعه
این مرور استفاده از rhGH را به منظور بهبود عملکرد ریه، رشد و کیفیت زندگی کودکان و بزرگسالان جوان مبتلا به CF بررسی کرد. هشت کارآزمایی با 291 فرد مبتلا به CF وارد شدند که برای دریافت یک درمان یا درمان دیگر، تصادفی‌سازی شدند. سن افراد شرکت‌کننده در کارآزمایی‌ها پنج تا 23 سال گزارش شد، اما اکثر آنها هنوز به سن بلوغ نرسیده بودند. شش کارآزمایی به مدت یک سال و دو کارآزمایی به مدت شش ماه طول کشیدند. در هفت کارآزمایی درمان با rhGH با عدم درمان و در یک کارآزمایی با دارونما (placebo) (مایعی بدون هورمون رشد) مقایسه شد. کارآزمایی‌ای که از دارونما استفاده کرد، آن را با دو دوز مختلف از درمان rhGH مقایسه کرد.
نتایج کلیدی
نتایج بهبود نسبتا اندکی را در قد، وزن و توده بدون چربی بدن بین شش و 12 ماه نشان دادند. با این حال، هیچ شواهد هم‌سو و سازگاری وجود نداشت که نشان دهد درمان با rhGH باعث بهبود عملکرد ریه، قدرت عضلانی، یا کیفیت زندگی می‌شود. این کارآزمایی‌ها کوچک بوده و هیچ شواهدی را مبنی بر تغییرات در متابولیسم گلوکز یا خطر طولانی-مدت ابتلا به دیابت ناشی از درمان نیافتیم. با توجه به این نتایج، قادر به تشخیص هیچ مزایای روشنی از درمان نیستیم و معتقدیم انجام پژوهش‌های بیشتری با استفاده از کارآزمایی‌های بالینی خوب طراحی شده، با توان آزمون کافی مورد نیاز است.
قطعیت شواهد
اطلاعات کافی را برای تصمیم‌گیری درباره این موضوع در اختیار نداشتیم که کارآزمایی‌ها به‌گونه‌ای سوگیری داشتند که ممکن است نتایج را تحت تاثیر قرار داده باشند یا خیر. تمام پیامدهای اندازه‌گیری شده به وضوح در کارآزمایی‌ها گزارش شدند، اما کارآزمایی‌ها کوچک بوده، و شرکت‌کننده کافی برای نشان دادن تفاوت‌هایی که ممکن است ناشی از شانس نباشد، نداشتند. هم‌چنین نگرانی‌هایی داشتیم در مورد اینکه پیامدهایی مانند نمرات کیفیت زندگی که بر اساس قضاوت شخصی بیمار بودند، ممکن بود تحت تاثیر قرار گیرند یا خیر، زیرا افرادی که در هفت کارآزمایی حضور داشتند، توانستند بگویند که در کدام گروه درمانی حضور داشتند.
rhGH درمانی در مقایسه با عدم درمان، در بهبود پیامدهای میانی قد، وزن و توده بدون چربی بدن موثر است. برخی از معیارهای عملکرد ریه بهبودی متوسطی را نشان دادند، اما میان تمام کارآزمایی‌ها هیچ مزیت هم‌سو و سازگاری مشاهده نشد. تغییر قابل توجه در سطوح قند خون، حتی اگر باعث ابتلا به دیابت نشود، بر ضرورت نیاز به پایش دقیق این عوارض جانبی با درمان در جمعیت مستعد ابتلا به دیابت وابسته به CF تاکید می‌کند. به دلیل تعداد اندک شرکت‌کنندگان، تغییرات قابل توجهی در کیفیت زندگی، وضعیت بالینی یا عوارض جانبی در این مرور مشاهده نشد. پیش از توصیه به استفاده معمول بالینی از rhGH در CF، انجام مطالعات تصادفی‌سازی و کنترل شده طولانی-مدت، با طراحی و روش انجام خوب پیرامون تجویز rhGH میان افراد مبتلا به CF مورد نیاز است.
فیبروز سیستیک (cystic fibrosis; CF) یک وضعیت ارثی است که باعث ایجاد بیماری‌های قابل ملاحظه‌ای در ریه‌ها، دستگاه گوارش و پانکراس می‌شود. افراد مبتلا به CF اغلب دچار سوءتغذیه و تاخیر در رشد هستند. مصرف کافی مکمل‌های تغذیه‌ای منجر به بهبود رشد مطلوب نمی‌شود و از این رو تجویز یک عامل آنابولیک، هورمون رشد نوترکیب انسانی (recombinant human growth hormone; rhGH)، به عنوان یک مداخله بالقوه پیشنهاد شده است. این یک نسخه به‌روز شده از مرور منتشر شده قبلی است.
ارزیابی اثربخشی و ایمنی درمان rhGH در بهبود عملکرد ریه، کیفیت زندگی و وضعیت بالینی کودکان و بزرگسالان جوان مبتلا به CF.
پایگاه ثبت کارآزمایی‌های گروه فیبروز سیستیک و اختلالات ژنتیکی در کاکرین را که شامل منابع شناسایی شده از طریق جست‌وجو در بانک اطلاعاتی جامع الکترونیکی و جست‌وجوهای دستی در مجلات مرتبط و کتاب‌های خلاصه مقالات کنفرانس‌ها است، جست‌وجو کردیم. تاریخ آخرین جست‌وجو: 12 ژانویه 2021.
هم‌چنین پایگاه‌های ثبت کارآزمایی‌های در حال انجام زیر را بررسی کردیم:
clintrials.gov از ایالات متحده - تاریخ آخرین جست‌وجو 19 جون 2021؛
پلت‌فرم بین‌المللی پایگاه ثبت کارآزمایی‌های بالینی (ICTRP) سازمان جهانی بهداشت - تاریخ آخرین جست‌وجو 05 مارچ 2018 (در 2021 در دسترس نبود).
جست‌وجویی را در مجلات مرتبط به غدد درون‌ریز و مجموعه مقالات نشست‌های علمی انجمن غدد درون‌ریز را با استفاده از Web Science؛ Scopus و Proceedings First انجام دادیم. تاریخ آخرین جست‌وجو: 21 جون 2021.
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و شبه-تصادفی‌سازی و کنترل شده در رابطه با تمام محصولات rhGH که به مقایسه با عدم درمان، یا دارونما (placebo)، یا با هر مورد دیگری در هر دوزی (دوز بالا و دوز پائین) یا هر روش تجویز و برای هر طول دوره‌ای، در کودکان یا بزرگسالان جوان (تا 25 سال) مبتلا به CF (تشخیص داده شده از طریق تست عرق یا تست ژنتیک) پرداختند.
دو نویسنده به‌طور مستقل از هم مقالات را غربالگری کردند، جزئیات کارآزمایی را استخراج کرده و خطر سوگیری (bias) را ارزیابی کردند. کیفیت شواهد را با استفاده از سیستم درجهبندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (GRADE) ارزیابی کردیم.
در این نسخه جدید از مرور، هشت کارآزمایی (291 شرکت‌کننده، پنج تا 23 سال) را وارد کردیم. هفت کارآزمایی، دوز استاندارد rhGH (تقریبا 0.3 میلی‌گرم/کیلوگرم/هفته) را با عدم درمان، و یک کارآزمایی سه-بازویی (63 شرکت‌کننده)، دارونما، دوز استاندارد rhGH (0.3 میلی‌گرم/کیلوگرم/هفته) و دوز بالای rhGH (0.5 میلی‌گرم/کیلوگرم/هفته) را مقایسه کردند. شش کارآزمایی به مدت یک سال و دو کارآزمایی به مدت شش ماه طول کشیدند. ما دریافتیم که درمان rhGH ممکن است برخی از پیامدهای عملکرد ریوی را بهبود بخشد، اما تفاوتی بین دوز استاندارد و دوز بالا دیده نشد (شواهد با کیفیت پائین، محدود شده به دلیل وجود ناهمگونی در سراسر کارآزمایی‌ها، تعداد اندک شرکت‌کنندگان و دوره کوتاه درمان). کارآزمایی‌ها شواهدی را از بهبودی در پارامترهای تن‌سنجی (anthropometric) (قد، وزن و توده بدون چربی بدن) با rhGH درمانی نشان می‌دهند، هم‌چنین تفاوتی بین سطوح دوز دارو نیز دیده نشد. در همه مقایسه‌ها بهبود طول قد را مشاهده کردیم (شواهد با قطعیت پائین تا بسیار پائین)، اما بهبود در وزن و توده بدون چربی بدن فقط برای دوزهای استاندارد rhGH در برابر عدم درمان گزارش شد (شواهد با قطعیت بسیار پائین). شواهدی اندکی وجود دارد که تغییر را در سطح قند خون ناشتا با درمان rhGH نشان می‌دهد، با این حال، این تغییر از حد آستانه بالینی تشخیص دیابت در کارآزمایی‌های کوتاه-مدت عبور نکرد (شواهد با قطعیت پائین). شواهدی با قطعیت پائین تا بسیار پائین برای نشان دادن بهبود در تشدید حملات ریوی بدون عوارض جانبی قابل توجه بیش‌تر وجود دارد، اما به دلیل طول مدت کوتاه کارآزمایی و تعداد کم شرکت‌کنندگان محدود شد. یک کارآزمایی کوچک شواهد متناقضی را در رابطه با بهبود کیفیت زندگی ارائه داد (شواهد با قطعیت بسیار پائین). شواهد محدودی از سه کارآزمایی برای بهبود ظرفیت ورزش وجود دارد (شواهد با قطعیت پائین). هیچ یک از کارآزمایی‌ها به‌طور سیستماتیک هزینه درمان را روی هزینه‌های کلی مراقبت سلامت مقایسه نکرد.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.