کمردرد یک اختلال شایع و ناتوانکننده است که بار (burden) بزرگی را هم برای فرد و هم برای جامعه بههمراه دارد، و اغلب منجر به کاهش کیفیت زندگی، زمان از دست دادن کار و هزینههای پزشکی قابل توجه میشود. درمان با دستکاری ستون فقرات (spinal manipulative therapy; SMT) بهطور گستردهای توسط متخصصان مراقبت سلامت مختلف در سراسر جهان انجام میشود و یک انتخاب شایع برای درمان کمردرد است. بااینحال، اثربخشی این شکل از درمان برای مدیریت کمردرد حاد بدون چالش نیست.
برای این مرور، کمردرد حاد بهعنوان دردی که کمتر از شش هفته طول میکشد، تعریف شد. فقط مواردی از کمردرد وارد شدند که ناشی از یک بیماری زمینهای شناختهشده، برای مثال عفونت، تومور یا شکستگی، نبودند. همچنین بیمارانی وارد شدند که درد آنها عمدتا در قسمت کمر بود، اما ممکن بود به باسن و پاها نیز منتشر شده (گسترش یافته) بود.
SMT بهعنوان یک درمان «دستی (hands-on therapy)» برای ستون فقرات شناخته میشود که شامل هر دو نوع دستکاری (manipulation) و به حرکت درآوردن (mobilization) است. درمانگر، حرکت دستی را با حرکت غیرفعال مفاصل ستون فقرات درون محدوده حرکتی بیمار با استفاده از حرکات آهسته و غیرفعال انجام میدهد که با دامنه کوچک شروع شده و به تدریج به دامنه حرکتی بزرگتر افزایش مییابد. دستکاری یک تکنیک غیرفعال است که به موجب آن درمانگر یک تکانه (impulse) دستی یا اعمال فشار (thrust) را با هدایت خاص به مفصل در یا نزدیک به انتهای دامنه حرکتی غیرفعال (یا فیزیولوژیکی) اعمال میکند. این کار اغلب با یک «ترق» (crack) قابل شنیدن همراه است.
در این مرور، در مجموع 20 کارآزمایی تصادفیسازی و کنترلشده (randomised controlled trials; RCTs) (با مشارکت 2674 شرکتکننده) شناسایی شدند که تاثیرات SMT را در بیماران مبتلا به کمردرد حاد ارزیابی کردند. درمان توسط پزشکان مختلفی از جمله کایروپرکتیکها، درمانگران دستی و اوستئوپاتها (osteopath) ارائه شد. تقریبا یکسوم کارآزماییها با کیفیت روششناسی (methodology) بالایی در نظر گرفته شدند، به این معنی که این مطالعات سطح بالایی از اطمینان را در پیامد SMT ارائه کردند.
بهطور کلی، شواهدی را با کیفیت پائین تا بسیار پائین به دست آوردیم که SMT در درمان بیماران مبتلا به کمردرد حاد موثرتر از مداخلات بیاثر، SMT ساختگی (sham)، یا زمانی که به درمان دیگری مانند مراقبتهای طبی استاندارد اضافه میشود، موثر نیست. SMT به نظر میرسد موثرتر از دیگر درمانهای توصیه شده نیز نباشد. به نظر میرسد SMT در مقایسه با دیگر گزینههای درمانی بیخطر باشد، اما ملاحظات دیگر شامل هزینههای مراقبت است.
SMT در شرکتکنندگان مبتلا به کمردرد حاد، موثرتر از مداخلات بیاثر، SMT ساختگی یا زمانی که به مداخله دیگری اضافه شود، نیست. SMT به نظر میرسد بهتر از دیگر درمانهای توصیه شده نیز نیست. ارزیابی ما توسط تعداد کمی از مطالعات در هر مقایسه، پیامد و فاصله زمانی محدود میشود. بنابراین، پژوهشهای آینده احتمالا تاثیر مهمی بر این تخمینها خواهند داشت. تصمیمگیری برای ارجاع بیماران برای SMT باید بر اساس هزینهها، ترجیحات بیماران و ارائهدهندگان خدمات سلامت و بیخطری (safety) نسبی SMT در مقایسه با دیگر گزینههای درمانی باشد. RCTهای آینده باید زیرگروههای خاص را بررسی کرده و شامل یک ارزیابی اقتصادی باشند.
درمانهای زیادی برای درمان کمردرد وجود دارند، از جمله درمان با دستکاری ستون فقرات (spinal manipulative therapy; SMT)، که یک مداخله گسترده و رایج در سراسر جهان است. این گزارش، بهروزرسانی مرور کاکرین قبلی است، که برای نخستینبار در ژانویه 2004 با آخرین جستوجوی مطالعات تا ژانویه 2000 منتشر شد.
بررسی تاثیرات SMT در درمان کمردرد حاد، که بهعنوان درد کمتر از شش هفته تعریف میشود.
در 31 مارچ 2011، یک جستوجوی جامع در پایگاه مرکزی ثبت کارآزماییهای کنترلشده کاکرین (CENTRAL)، MEDLINE؛ EMBASE؛ CINAHL؛ PEDro و Index to Chiropractic Literature انجام شد. راهبردهای جستوجوی دیگر برای کامل بودن بهکار گرفته شدند. هیچ محدودیتی در مورد زبان یا وضعیت انتشار مقاله وجود نداشت.
کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترلشدهای (randomised controlled trials; RCTs) وارد شدند که اثربخشی دستکاری یا به حرکت درآوردن ستون فقرات را در بزرگسالان مبتلا به کمردرد حاد بررسی کردند. علاوهبر این، مطالعات در صورتی وارد شدند که درد عمدتا در قسمت کمر بود، اما مطالعات انجامشده با جمعیتهای مختلط، از جمله شرکتکنندگانی که انتشار درد به باسن و پاها داشتند، نیز وارد شدند. مطالعاتی که بهطور انحصاری درد سیاتیک را ارزیابی کردند، حذف شدند. هیچ محدودیت دیگری در شرایط و نوع درد اعمال نشد. پیامدهای اولیه عبارت بودند از کمردرد، وضعیت عملکردی خاص کمردرد، و بهبودی درکشده. پیامدهای ثانویه، بازگشت به کار و کیفیت زندگی بودند. SMT بهعنوان هر درمان دستی (hands-on therapy) برای ستون فقرات تعریف شد، که شامل دستکاری و به حرکت درآوردن شده، و شامل مطالعاتی از کایروپرکتیکها، درمانگران دستی (manual therapist) و اوستئوپاتها (osteopath) میشود.
دو نویسنده مرور بهطور مستقل از هم انتخاب مطالعه و ارزیابی خطر سوگیری (risk of bias; RoB) را انجام دادند. استخراج دادهها توسط نویسنده دوم مرور بررسی شد. تاثیرات مداخله در مقایسههای زیر مورد بررسی قرار گرفتند: SMT در مقایسه با 1) مداخلات بیاثر، 2) SMT ساختگی، 3) مداخلات دیگر، و 4) SMT بهعنوان یک درمان کمکی. علاوهبر این، ما تاثیرات تکنیکهای مختلف SMT را در مقایسه با یکدیگر بررسی کردیم. از رویکرد درجهبندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (Grading of Recommendations Assessment, Development and Evaluation; GRADE) برای ارزیابی کیفیت شواهد استفاده شد. در صورت امکان، برای دادههای ناموجود یا نامشخص، با نویسندگان تماس گرفته شد. پیامدها در فواصل زمانی زیر ارزیابی شدند: کوتاهمدت (یک هفته و یک ماه)، میانمدت (سه تا شش ماه) و طولانیمدت (12 ماه یا بیشتر). ارتباط بالینی به صورت زیر تعریف شد: 1) کوچک، تفاوت میانگین (MD) < %10 از مقیاس یا تفاوت میانگین استانداردشده (SMD) < 0.4؛ 2) متوسط، MD؛ 10% تا 20% مقیاس یا SMD؛ 0.41 تا 0.7؛ و 3) بزرگ، MD > %20 مقیاس یا SMD > 0.7.
ما 20 RCT (تعداد کل شرکتکنندگان = 2674) را شناسایی کردیم، که 12 مورد (60%) در مرور قبلی وارد نشدند. حجم نمونه از 36 تا 323 نفر متغیر بود (میانه (median) (IQR) = 108 (61 تا 189)). در مجموع، شش کارآزمایی (30% از کل مطالعات واردشده) دارای RoB پائین بودند. حداکثر، سه RCT بهازای هر مقایسه، پیامد و فاصله زمانی شناسایی شد؛ بنابراین، مقدار دادهها را نباید قوی در نظر گرفت. بهطور کلی، برای پیامدهای اولیه، شواهدی با کیفیت پائین تا بسیار پائین وجود دارد که نشان میدهد هیچ تفاوتی در تاثیر SMT در مقایسه با مداخلات بیاثر، SMT ساختگی، یا زمانی که به مداخله دیگری اضافه میشود، وجود ندارد. شواهدی با کیفیت متفاوت (از خیلی پائین تا متوسط) نشان میدهد که هیچ تفاوتی در تاثیر SMT در مقایسه با دیگر مداخلات وجود ندارد، به استثنای شواهدی با کیفیت پائین از یک کارآزمایی که نشاندهنده تاثیر بالینی کوتاهمدت SMT بر کاهش درد در مقایسه با مداخلات بیاثر است، و همچنین شواهدی با کیفیت پائین که تاثیر بالینی کوتاهمدت و متوسط SMT را بر وضعیت عملکردی با اضافه شدن به مداخله دیگر نشان میدهد. بهطور کلی، تکنیکهای SMT با اعمال فشار (thrust) برای خوابیدن به پهلو (side-lying) و به پشت در مقایسه با تکنیکهای SMT بدون اعمال فشار، تفاوت معنیداری را در پیامدهای درد، وضعیت عملکردی و بهبودی در کوتاهمدت نشان میدهند.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.