پیشینه
ویتامین D یک ریز-مغزی مهم برای رشد استخوان‌ها و عملکرد ایمنی بدن است. کمبود آن می‌تواند منجر به رخداد ریکتز (rickets) و برخی عفونت‌ها مثل عفونت‌های تنفسی شود. برخی مطالعات یک ارتباط را بین کمبود ویتامین D و عفونت‌های دوره کودکی گزارش کرده‌اند، و تصور می‌شود که این مساله مربوط به نقش ویتامین D در سیستم ایمنی باشد. در این مرور سیستماتیک، محققین کاکرین به بررسی نقش مکمل ویتامین D در پیشگیری از عفونت‌ها در کودکان زیر پنج سال پرداخته‌اند. محققین در این مرور عفونت‌هایی مانند پنومونی، سل (TB)، اسهال و مالاریا را مورد مطالعه قرار داده‌اند.
ویژگی‌های مطالعه
نویسندگان مرور شواهد موجود را تا 17 جون 2016 مورد بررسی قرار داده و چهار کارآزمایی را با مجموع 3198 کودک زیر پنج سال وارد کردند. کارآزمایی‌های وارد شده در افغانستان، اسپانیا و ایالات متحده امریکا به انجام رسیده بودند.
یافته‌های کلیدی
این مرور، هیچ تاثیری از مکمل ویتامین D روی موارد زیر پیدا نکرد: مرگ‌ومیر (شواهد با کیفیت پائین)؛ وقوع اولین یا تنها اپیزود پنومونی؛ یا بر کودکان مبتلا به پنومونی، صرف‌نظر از اینکه با تست‌های بیمارستانی تایید شده یا نشده باشند (شواهد با کیفیت متوسط). یکسری شواهد محدود نشان دادند که تفاوت قابل ملاحظه‌ای در اولین اپیزود یا اپیزودهای مکرر از اسهال بین گروه‌های مصرف کننده مکمل ویتامین D و کودکان بدون مکمل وجود ندارد. در مورد تاثیر ویتامین D بر بستری شدن در بیمارستان اطلاعی نداریم، چرا که فقط یک مطالعه کوچک این مساله را بررسی کرده بود (شواهد با کیفیت بسیار پائین). مقادیر متوسط ویتامین D سرمی در گروهی که مکمل دریافت کرده بود در انتهای دوره دریافت مکمل، در برابر کودکان بدون مکمل بالاتر بود (شواهد با کیفیت پائین). یک کارآزمایی بزرگ از افغانستان افزایشی را در تکرار اپیزودهای پنومونی تایید شده نشان داد، اما در رابطه با پنومونی تایید شده یا تایید نشده چیزی نشان نداد. هیچ یک از کارآزمایی‌های وارد شده پیامدهای مربوط به TB یا مالاریا را گزارش نکرده بود.
نتیجه‌گیری‌ها
یک کارآزمایی بزرگ، تاثیری را از ویتامین D بر مرگ‌ومیر یا عفونت‌های تنفسی در کودکان زیر پنج سال نشان نداد. ما هیج کارآزمایی را که به بررسی نقش مکمل ویتامین D در پیشگیری از عفونت‌های دیگر مثل TB و مالاریا پرداخته باشد، نیافتیم.
شواهد مربوط به یک کارآزمایی بزرگ، مزیت استفاده از مکمل ویتامین D را بر بروز پنومونی یا اسهال در کودکان زیر پنج سال نشان نداد. تا آنجایی که می‌دانیم هیچ کارآزمایی تاکنون انجام نشده که به ارزیابی نقش تجویز مکمل در پیشگیری از دیگر عفونت‌ها مثل TB و مالاریا پرداخته باشد.
ویتامین D یک ریز-مغزی مهم برای رشد استخوان‌ها و عملکرد ایمنی بدن است. کمبود آن می‌تواند منجر به رخداد ریکتز (rickets) و برخی عفونت‌ها مثل عفونت‌های تنفسی شود. شواهد مربوط به تاثیرات مکمل آن بر عفونت‌های کودکان به صورت سیستماتیک مورد ارزیابی قرار نگرفته است.
بررسی نقش مکمل ویتامین D در پیشگیری از پنومونی، سل (TB)، اسهال و مالاریا در کودکان زیر پنج سال. این مرور شامل کشورهای با سطح درآمد بالا، متوسط و پائین می‌شود.
پایگاه ثبت تخصصی گروه بیماری‌های عفونی در کاکرین؛ پایگاه ثبت مرکزی کارآزمایی‌های کنترل شده کاکرین (CENTRAL)؛ کتابخانه کاکرین؛ MEDLINE؛ EMBASE؛ LILACS؛ پلت‌فرم بین‌المللی پایگاه ثبت کارآزمایی‌های بالینی سازمان جهانی بهداشت (ICTRP؛http://www.who.int/ictrp/en/)؛ ClinicalTrials.gov و ISRCTN registry (http://www.isrctn.com) را تا 16 جون 2016 جست‌وجو کردیم.
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده‌ای (randomised controlled trials; RCTs) را وارد مرور کردیم که به ارزیابی استفاده پیشگیرانه از مکمل ویتامین D (در برابر دارونما (placebo) یا عدم مداخله) در کودکان زیر پنج سال پرداخته بودند.
دو نویسنده مرور به‌طور مستقل از هم به غربالگری عناوین و چکیده‌ها، استخراج داده‌ها و بررسی خطر سوگیری (bias) در کارآزمایی‌های وارد شده پرداختند.
چهار کارآزمایی با مجموع 3198 کودک زیر پنج سال معیارهای ورود به این مرور را داشتند که در افغانستان، اسپانیا و ایالات متحده امریکا انجام شده بودند. شیوع کمبود ویتامین D در این جمعیت‌ها به طور گسترده‌ای متغیر بود (محدوده: %73.1 در افغانستان، 10 تا 12% در ایالات متحده و 6.2% در اسپانیا). کارآزمایی‌های وارد شده به ارزیابی مورتالیتی (دو کارآزمایی)، بروز پنومونی (دو کارآزمایی)، بروز اسهال (دو کارآزمایی)، بستری شدن در بیمارستان (دو کارآزمایی)، و مقادیر متوسط ویتامین D سرم (چهار کارآزمایی) پرداخته بودند.
ما نمی‌دانیم که مکمل ویتامین D بر مورتالیتی به هر علتی تاثیر می‌گذارد یا خیر، چرا که بررسی این پیامد به دلیل وقوع کم، به خوبی صورت نگرفته بود (خطر نسبی (RR): 1.43؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.54 تا 3.74؛ یک کارآزمایی؛ 3046 شرکت‌کننده؛ شواهد با کیفیت پائین).
در رابطه با پنومونی، اپیزودهایی از پنومونی «تایید شده با روش رادیوگرافی» مربوط به اولین بار یا تنها اپیزود پنومونی، تفاوت اندکی بین گروه‌های دریافت کننده مکمل و گروه‌های بدون مکمل وجود داشت (نسبت میزان: 1.06؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.89 تا 1.26؛ دو کارآزمایی، 3134 شرکت‌کننده، شواهد با کیفیت متوسط)، همین‌طور برای کودکان با پنومونی تایید شده یا تایید نشده نیز به همین صورت بود (RR: 0.95؛ 95% CI؛ 0.87 تا 1.04؛ یک کارآزمایی؛ 3046 شرکت‌کننده). در این دو کارآزمایی تفاوت واضحی بین کودکان با و بدون مکمل از نظر اپیزودهای اسهال وجود نداشت.
در تنها کارآزمایی بزرگ که در افغانستان انجام شده بود، نویسندگان کارآزمایی گزارش کرده بودند که تجویز مکمل ویتامین D با افزایش تکرار اپیزودهای پنومونی تایید شده با رادیوگرافی قفسه سینه همراه بوده است (RR: 1.69؛ 95% CI؛ 1.28 تا 2.21؛ یک کارآزمایی؛ 3046 شرکت‌کننده)، اما این مسئله در مورد پیامدهای پنومونی تایید شده یا تایید نشده صادق نبود (RR: 1.06؛ 95% CI؛ 1.00 تا 1.13؛ یک کارآزمایی؛ 3046 شرکت‌کننده).
در مورد بستری در بیمارستان که در یک کارآزمایی کوچک اندازه‌گیری شده بود، هیچ گونه تفاوتی مشاهده نشده بود (RR: 0.86؛ 95% CI؛ 0.20 تا 3.62؛ یک کارآزمایی؛ 88 شرکت‌کننده؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین).
میزان متوسط سطح ویتامین D سرمی در کودکانی که مکمل دریافت کرده بودند، در پایان دوره تجویز مکمل، بیشتر از کودکان گروه بدون مکمل بود (MD: 7.72 نانوگرم/میلی‌لیتر؛ 95% CI؛ 0.50 تا 14.93؛ چهار کارآزمایی؛ 266 شرکت‌کننده؛ شواهد با کیفیت پائین). این نتایج در ابتدا توسط دو کارآزمایی کوچک‌تر با ابعاد بزرگی از تاثیر مطرح شده بودند. در دو مطالعه بزرگ‌تر در بیشتر دوره‌های کارآزمایی، سطح سرمی ویتامین D در گروه مداخله بالا بود، اما در انتهای دوره این‌گونه نبود. علت این مساله شاید گذشتن زمان از آخرین دوز هنگام اندازه‌گیری، کمپلیانس ناقص، یا نیاز بالای بدن در سنین نوزادی به ویتامین D باشد.
هیچ کارآزمایی را نیافتیم که بروز TB، مالاریا یا بیماری‌های تب‌دار، طول مدت پنومونی، طول مدت اسهال، شدت عفونت و مورتالیتی به علل خاص (ناشی از TB، اسهال یا مالاریا) را گزارش کرده باشد.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.