سوال مطالعه مروری
شواهد مربوط به اثربخشی و آسیب‌های ناشی از مداخلات را برای درمان زخم‌های پا در افراد مبتلا به بیماری سلول داسی‌شکل مرور کردیم. این یک به‌روزرسانی از مرور کاکرین است که قبلا منتشر شد.
پیشینه
زخم‌های پا، عارضه‌ای مزمن در افراد مبتلا به بیماری سلول داسی‌شکل هستند. درمان موفقیت‌آمیز زخم‌ها دشوار است، و طی ماه‌ها یا سال‌ها به آرامی بهبود می‌یابند. آنها می‌توانند کیفیت زندگی بیماران را به شدت مختل کرده، موجب تشدید ناتوانی شوند، نیاز به غیبت طولانی-مدت از محل کار ایجاد کنند، و بار (burden) مراقبت زیادی را بر سیستم‌های مراقبت سلامت تحمیل کنند. ما بررسی کردیم که درمان‌های زخم‌های پا در افراد مبتلا به بیماری سلول داسی‌شکل تاثیرگذار و ایمن هستند یا خیر.
تاریخ جستوجو
شواهد تا 13 ژانویه 2020 به‌روز هستند.
ویژگی‌های مطالعه
در این مرور به‌روز شده کاکرین، شش کارآزمایی تصادفی‌سازی و کنترل شده را با شرکت 198 نفر با 250 زخم وارد کردیم. چهار مورد از کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده، در جامائیکا و دو مورد در ایالات متحده آمریکا انجام شدند. این کارآزمایی‌ها شامل داروها یا پانسمان‌هایی بودند که مستقیما روی زخم گذاشته می‌شدند (داروهای موضعی) و نیز داروهای خوراکی یا تزریقی داخل وریدی (داروهای سیستمیک). با توجه به نحوه عملکرد بسیار متفاوت این دو گروه، در طول مرور به‌طور جداگانه با آنها برخورد کردیم. داروهای موضعی شامل کرم سولکوسریل (®Solcoseryl)؛ پانسمان ماتریکس پپتید RGD و آنتی‌بیوتیک‌های موضعی بودند. هدف سولکوسریل، بهبود استفاده بافت پوستی از اکسیژن و در نتیجه، القای بهبود زخم است. همچنین، برای پیشگیری از عفونت، آنتی‌بیوتیک‌های موضعی استفاده می‌شوند. ماتریکس پپتید RGD، ژلی است که رشد سلولی را تحریک می‌کند. مداخلات سیستمیک عبارت بودند از آرژنین بوتیرات (arginine butyrate)، ال-کارنیتین (L-cartinine) و ایزوکسوپرین (isoxsuprine). تصور بر این است که تجویز داخل وریدی آرژنین بوتیرات بهبود زخم را تسریع می‌کند، تصور می‌شود که تجویز ال- کارنیتین خوراکی باعث بهبود هیپوکسی بافتی می‌شود، و چنین به نظر می‌رسد که ایزوکسوپرین خوراکی به صورت ایزوکسوپرین هیدروکلراید، موجب گشادی رگ‌های خونی و بنابراین، افزایش جریان خون به سمت زخم می‌شود.
نتایج کلیدی
با توجه به کیفیت بسیار پائین شواهد، مطمئن نیستیم که هر یک از مداخلات دارویی ارزیابی شده، اندازه زخم را کاهش داده یا منجر به بسته شدن زخم پا می‌شوند یا خیر. هیچ‌یک از کارآزمایی‌های وارد شده در مورد سایر پیامدهای مورد نظر ما گزارشی را ارائه نکردند: زمان لازم تا ترمیم کامل زخم، بقای بدون زخم به دنبال درمان زخم پا ناشی از سلول داسی‌شکل؛ معیارهای کیفیت زندگی؛ بروز آمپوتاسیون؛ یا آسیب‌ها.
کیفیت شواهد
شواهد بسیار محدودی در مورد استفاده از مداخلات برای درمان افراد مبتلا به بیماری سلول داسی‌شکل و زخم مزمن پا در دسترس است. تمام کارآزمایی‌های بالینی تصادفی‌سازی شده که در این مرور وارد کردیم، با عدم اطمینان یا خطر بالای سوگیری (bias) همراه بوده، و شواهدی را با کیفیت بسیار پائین ارائه می‌دهند. این مرور سیستماتیک نیاز به انجام کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی شده و با کیفیت بالا و طراحی خوب را برای ارزیابی مزایا و مضرات مداخلات در جهت بهبود ترمیم زخم‌های پا در افراد مبتلا به بیماری سلول داسی‌شکل نشان داد.
با توجه به کیفیت بسیار پائین شواهد به دست آمده در این به‌روزرسانی مرور کاکرین، مطمئن نیستیم که هر یک از مداخلات دارویی ارزیابی شده در مقایسه با گروه‌های کنترل، اندازه زخم را کاهش داده یا منجر به بسته شدن زخم پا در شرکتکنندگان تحت درمان می‌شود یا خیر. با این حال، این مداخله به دلیل وجود ناکفایتی‌ها در گزارش کارآزمایی، با خطر سوگیری بالا ارزیابی شد. سایر مطالعات وارد شده نیز با خطر سوگیری بالا یا نامشخص ارزیابی شدند. مشخصات آسیب همه مداخلات بی‌نتیجه می‌ماند.
فراوانی زخم‌های پوستی نقش مهمی را در بار (burden) موربیدیتی در افراد مبتلا به بیماری سلول داسی‌شکل ایفا می‌کند. گزینه‌های درمانی بسیاری برای این وضعیت در دسترس هستند، اگرچه مشخص نیست که کدام درمان‌ها برای اثربخشی در افراد مبتلا به بیماری سلول داسی‌شکل ارزیابی شده‌اند. این یک به‌روزرسانی از مرور کاکرین است که قبلا منتشر شد.
ارزیابی اثربخشی و آسیب‌های ناشی از مداخلات برای درمان زخم‌های پا در افراد مبتلا به بیماری سلول داسی‌شکل.
به جستوجو در پایگاه ثبت کارآزمایی‌های هموگلوبینوپاتی‌ها، مربوط به گروه فیبروز کیستیک و اختلالات ژنتیکی در کاکرین پرداختیم.
LILACS (1982 تا ژانویه 2020)، ISI Web of Knowledge (1985 تا ژانویه 2020) و پورتال جست‌وجوی کارآزمایی بالینی سازمان جهانی بهداشت (ژانویه 2020) را جستوجو کردیم. فهرست منابع همه کارآزمایی‌های شناسایی شده را بررسی کردیم. همچنین با آن گروه‌ها یا افرادی که ممکن است کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی شده مرتبط و پایان یافته داشته باشند، تماس گرفتیم.
تاریخ آخرین جستوجو در پایگاه ثبت کارآزمایی‌های هموگلوبینوپاتی‌ها مربوط به گروه فیبروز کیستیک و اختلالات ژنتیکی در کاکرین: 13 ژانویه 2020 ؛ تاریخ آخرین جستوجو در پایگاه ثبت کارآزمایی‌های گروه زخم در کاکرین: 17 فوریه 2017.
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده از مداخلات برای درمان زخم‌های پا در افراد مبتلا به بیماری سلول داسی‌شکل در مقایسه با دارونما (placebo) یا درمان جایگزین.
دو نویسنده به‌طور مستقل از هم مطالعات را برای ورود انتخاب کردند. هر سه نویسنده به‌طور مستقل از هم خطر سوگیری (bias) مطالعات وارد شده را ارزیابی و داده‌ها را استخراج کردند. از رویکرد درجهبندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (GRADE) برای ارزیابی کیفیت شواهد استفاده کردیم.
شش مطالعه (198 شرکت‌کننده با 250 زخم) واجد معیارهای ورود بودند. هر کارآزمایی، مداخله متفاوتی را بررسی کرده و در این مرور، این موارد را در قالب مداخلات دارویی سیستمیک (ال-کارنیتین (L-cartinine)، آرژنین بوتیرات (arginine butyrate)، ایزوکسوپرین (isoxsuprine)) و مداخلات دارویی موضعی (کرم سولکوسریل (®Solcoseryl)؛ پانسمان پپتیدی آرژنین-گلیسین-آسپارتیک اسید (arginine-glycine-aspartic acid; RGD) و آنتی‌بیوتیک‌های موضعی) گروه‌بندی کردیم. هیچ کارآزمایی در مورد مداخلات غیر-دارویی در این مرور وارد نشد. به‌طور کلی، همه کارآزمایی‌ها خطر سوگیری بالا یا نامشخصی داشتند، و شرکت‌های دارویی از هر چهار کارآزمایی حمایت مالی کردند. به دلیل ناهمگونی در تعاریف پیامد، و ناهمگونی میان واحدهای تصادفی‌سازی و تجزیهوتحلیل، قادر به تجمیع یافته‌ها نبودیم.
سه مداخله در مورد تغییر در اندازه زخم گزارش شدند (آرژنین بوتیرات، پپتید RGD، ال-کارنیتین). از میان آنها، فقط آرژنین بوتیرات در مقایسه با گروه کنترل کاهش اندازه زخم را، با میانگین کاهش 5.10- سانتی‌متر مربع ( 95% CI؛ 9.65- تا 0.55-)، نشان داد، اما مطمئن نیستیم که باعث کاهش اندازه زخم در مقایسه با مراقبت‌های استاندارد به‌تنهایی می‌شود یا خیر، زیرا قطعیت شواهد در سطح بسیار پائین بود. سه کارآزمایی در مورد بسته شدن کامل زخم پا گزارش دادند (ایزوکسوپرین؛ آرژنین بوتیرات؛ ماتریکس پپتید RGD؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین). هیچ‌کدام مزایای بالینی را گزارش نکردند. هیچ‌یک از کارآزمایی‌ها گزارشی را از این موارد ارائه نکردند: زمان لازم تا ترمیم کامل زخم، بقای بیمار بدون زخم به دنبال درمان زخم‌های پای ناشی از سلول داسی‌شکل، معیارهای کیفیت زندگی، بروز آمپوتاسیون یا آسیب‌ها.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.