سوال مطالعه مروری
محققان کاکرین شواهد موجود را در مورد تاثیر طب سوزنی و طب فشاری در برابر یک عامل کنترل برای کاهش درد و نشانه‌های قاعدگی در زنان واقع در سنین باروری با دیسمنوره (dysmenorrhoea) اولیه بررسی کردند. دیسمنوره اولیه، درد بدون هیچ علت زمینه‌ای تعریف شده است.
پیشینه
دیسمنوره که به درد پریود نیز شناخته می‌شود، معمولا زنان جوان‌تر را درگیر می‌کند. نشانه‌های این بیماری ممکن است شامل این موارد باشند: دردهای کرامپی در قسمت تحتانی شکم که ممکن است به لگن یا جلوی ران سرایت کند، تهوع، استفراغ، اسهال، سردرد، خستگی، اضطراب و سرگیجه. میزان استفاده از درمان‌های رایج بالا است، اما 20% تا 25% از زنان هم‌چنان درد می‌کشند. بنابراین، ما به سایر روش‌ها برای مدیریت موثر نشانه‌های درد ناشی از قاعدگی نیاز داریم. از طب سوزنی (تحریک نقاط روی بدن با استفاده از سوزن) و طب فشاری (تحریک نقاط روی بدن با استفاده از فشار) برای درمان درد ناشی از قاعدگی استفاده می‌شود؛ هرچند نمی‌دانیم این روش‌ها تا چه حد بر کاهش میزان درد موثر هستند.
ویژگی‌های مطالعه
ما 42 کارآزمایی را وارد این مرور کرده‌ایم که در آنها به مقایسه طب سوزنی و طب فشاری با یک عامل کنترل (ساختگی/دارونما (placebo)، دارو، گیاهان چینی، عدم درمان یا مراقبت معمول) پرداخته شده بود؛ در این کارآزمایی‌ها جمعا 4640 زن در سن باروری با درد ناشی از قاعدگی حضور داشتند. تعداد بیست‌ودو مطالعه در چین انجام شد. هشت مطالعه در ایران، چهار مطالعه در تایوان و دو مطالعه در کره صورت گرفت، در هر یک از کشورهای استرالیا، آلمان، هنگ‌کنگ، تایلند، ترکیه و ایالات متحده نیز یک مطالعه انجام شد. شواهد تا سپتامبر 2015 به‌روز است.
نتایج کلیدی
برای نشان دادن اینکه طب سوزنی یا طب فشاری در درمان دیسمنوره موثر هستند یا خیر، شواهد کافی وجود نداشت، برای بیشتر مقایسه‌ها نیز اطلاعاتی در خصوص عوارض جانبی در دسترس نبود.
کیفیت شواهد
در همه مقایسه‌ها کیفیت شواهد در حد پائین یا بسیار پائین بود. محدودیت‌های اصلی عبارت بودند از: خطر سوگیری، گزارش‌دهی ضعیف، ناهمگونی و خطر سوگیری انتشار.
شواهد کافی برای نشان دادن اینکه طب سوزنی یا طب فشاری در درمان دیسمنوره اولیه موثر هستند یا خیر، وجود نداشت؛ در بیشتر مقایسه‌ها هیچ داده‌ای درباره عوارض جانبی در دسترس نبود. در همه مقایسه‌ها کیفیت شواهد در حد پائین یا بسیار پائین بود. محدودیت‌های اصلی عبارت بودند از: خطر سوگیری، گزارش‌دهی ضعیف، ناهمگونی و خطر سوگیری انتشار.
دیسمنوره (dysmenorrhoea) اولیه شایع‌ترین شکل درد ناشی از پریود است که تا سه‌چهارم زنان، در مرحله‌ای از حیات باروری خود دچار آن می‌شوند. این وضعیت، دردی است که علت ارگانیک ندارد، مشخصه آن دردهای کرامپی در قسمت تحتانی شکم است که درون هشت تا 72 ساعت نخست قاعدگی آغاز می‌شود، در این مرور، شواهد موجود در حمایت از کاربرد طب سوزنی (تحریک نقاط روی بدن با استفاده از سوزن) و طب فشاری (تحریک نقاط روی بدن با استفاده از فشار) برای درمان دیسمنوره اولیه بررسی می‌شود.
تعیین اثربخشی و بی‌خطری طب سوزنی و طب فشاری در درمان دیسمنوره اولیه در مقایسه با یک دارونما (placebo)، عدم درمان یا درمان پزشکی متعارف.
بانک‌های اطلاعاتی زیر را جست‌وجو کردیم: پایگاه ثبت کارآزمایی‌های گروه اختلالات قاعدگی و قدرت پائین باروری در کاکرین (Cochrane Menstrual Disorders and Subfertility Group) (تا سپتامبر 2015)، پایگاه ثبت مرکزی کارآزمایی‌های کنترل شده کاکرین (CENTRAL)؛ (کتابخانه کاکرین؛ the Cochrane Library)؛ MEDLINE؛ EMBASE؛ PsycINFO؛ CINAHL و بانک‌های اطلاعاتی چینی شامل پایگاه اطلاعاتی منابع علمی بیومدیکال چین (CBM)؛ زیر-ساخت‌های دانش ملی چین (CNKI)، بانک اطلاعاتی VIP و پایگاه‌های ثبت کارآزمایی‌های در حال انجام.
تمام کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده (randomised controlled trials; RCTs) منتشر شده و منتشر نشده‌ای را وارد مرور کردیم که در آنها طب سوزنی با طب سوزنی ساختگی یا کنترل دارونما، مراقبت معمول، درمان فارماکولوژیک یا عدم درمان مقایسه شده بود. این حالت‌های درمان را در نظر گرفتیم: طب سوزنی، طب سوزنی الکتریکی و طب فشاری. شرکت‌کنندگان در این مرور زنانی بودند که در سن باروری با دیسمنوره اولیه به سر می‌بردند که این درد، در اکثر اوقات سیکل قاعدگی یا سه سیکل قاعدگی پشت سر هم بروز می‌کرد و نشانه‌های آن در حد متوسط تا شدید بود.
نسبت‌های شانس (ORs) را برای پیامدهای دو-حالتی و تفاوت‌های میانگین (MD) یا تفاوت‌های میانگین استاندارد شده (SMDs) را برای پیامدهای پیوسته، با 95% فواصل اطمینان (CIs) محاسبه کردیم. هرجا که اقتضا می‌کرد، داده‌ها را با هم تجمیع کردیم. پیامد اولیه ما، درد بود. پیامدهای ثانویه عبارت بودند از: نشانه‌های قاعدگی، کیفیت زندگی و عوارض جانبی.
ما 42 مورد RCT (با 4640 زن) را وارد مرور کردیم. در این کارآزمایی‌ها طب سوزنی یا طب فشاری با گروه ساختگی/دارونما، دارو، عدم درمان یا درمان‌های دیگر مقایسه شده بود. بسیاری از داده‌های پیوسته برای محاسبه میانگین‌ها، عمدتا به دلیل وجود شواهدی از چولگی (skew)، نامناسب تشخیص داده شدند.
1. مطالعات درباره طب سوزنی
طب سوزنی در برابر گروه ساختگی یا کنترل دارونما (6 RCT)
یافته‌ها متناقض و بی‌نتیجه بودند. با این حال، تنها مطالعه‌ای که در این مرور در معرض خطر پائین سوگیری (bias) در همه حوزه‌ها قرار داشت، به هیچ شواهدی مبنی بر وجود تفاوت بین گروه‌ها در سه، شش یا 12 ماه برخورد نکرد. کیفیت کلی شواهد در سطح پائین بود. در هیچ مطالعه‌ای عوارض جانبی گزارش نشد.
طب سوزنی در برابر NSAIDها
در هفت مطالعه، نمرات درد در مقیاس آنالوگ بصری (visual analogue scale; VAS) گزارش شد، اما این نمرات با توجه به ناهمگونی شدید (94% = I²) برای تجمیع مناسب نبودند. در تمام مطالعات، نمرات در گروه طب سوزنی در سطح پائین‌تری بودند؛ این نمرات با تفاوت میانگین متغیر بین 0.64 تا 4 امتیاز بر روی مقیاس 0 تا 10 نمره‌ای VAS قرار داشتند (شواهد با کیفیت پائین). در چهار کارآزمایی نرخ تسکین درد گزارش شد و برای گروه طب سوزنی مزیتی در بر داشت (OR: 4.99؛ 95% CI؛ 2.82 تا 8.82؛ 352 زن؛ I² = 0%؛ شواهد با کیفیت پائین). عوارض جانبی در گروه طب سوزنی کمتر شایع بود (OR: 0.10؛ 95% CI؛ 0.02 تا 0.44؛ 4 RCT؛ 239 زن؛ 4 کارآزمایی، I² = 15%؛ شواهد با کیفیت پائین).
طب سوزنی در برابر عدم درمان
داده‌ها برای آنالیز نامناسب بودند، اما نمرات مربوط به درد در گروه طب سوزنی در تمام شش مطالعه که این پیامد در آنها گزارش شده بود، در سطح پائینی قرار داشتند. کیفیت شواهد پائین بود. در هیچ مطالعه‌ای عوارض جانبی گزارش نشد.
2. مطالعات درباره طب فشاری
در هیچ یک از مطالعات درباره طب فشاری، گزارشی از عوارض جانبی مشاهده نشد.
طب فشاری در برابر درمان ساختگی یا کنترل دارونما
داده‌ها برای تجمیع مناسب نبودند، اما در دو مطالعه، مزیت متوسطی مبنی بر یک تا سه امتیاز بر روی مقیاس درد 0 تا 10 نمره‌ای VAS گزارش شد. در چهار مطالعه دیگر، داده‌ها برای آنالیز نامناسب بودند؛ در همه این مطالعات معلوم شد که نمرات مربوط به درد در گروه طب سوزنی کمتر است. در هیچ مطالعه‌ای عوارض جانبی گزارش نشد. کیفیت شواهد پائین بود.
طب فشاری در برابر NSAIDها
در یک مطالعه، این پیامد با استفاده از مقیاس درد 0 تا 3 نمره‌ای گزارش شد. نمره در گروه طب فشاری بالاتر بود (که نشان دهنده درد بیشتر است) (MD: 0.39 امتیاز؛ 95% CI؛ 0.21 تا 0.57؛ 136 زن؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین).
طب فشاری در برابر عدم درمان
هیچ گونه شواهد روشنی دال بر وجود تفاوت بین دو گروه بر روی مقیاس درد 0 تا 10 نمره‌ای VAS مشاهده نشد (MD: 0.96- امتیاز؛ 95% CI؛ 2.54- تا 0.62؛ 2 کارآزمایی، 140 زن، I² = 83%؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین).
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.