موضوع چیست؟
ویروس هپاتیت C؛ (hepatitis C virus; HCV) به آسانی از طریق داخل وریدی مانند ترانسفیوژن‌های خون و استفاده از همودیالیز (haemodialysis) انتقال می‌یابد. این ویروس می‌تواند موجب عفونت پایدار و بیماری مزمن کبدی شود. فراوانی HCV میان افرادی که همودیالیز می‌شوند در مقایسه با جمعیت عمومی بالاتر بوده و با افزایش خطر مرگ‌ومیر ناشی از بیماری قلبی و کبدی همراه است. ما می‌خواستیم بدانیم که ایزوله کردن افراد مبتلا به HCV طی همودیالیز (با استفاده از اتاق مجزا، ماشین یا پرسنل اختصاص داده شده و اعمال تغییرات خاص) در محدود کردن انتقال مستقیم و غیر-مستقیم ویروس به بیمارانی که به این ویروس آلوده نشده‌اند، موثر است یا خیر؟
ما چه کاری را انجام دادیم؟
یک جست‌وجوی گسترده در منابع علمی مربوطه تا 26 نوامبر 2015 انجام دادیم اما فقط یک مطالعه یافتیم که ایزوله کردن را به مثابه یک استراتژی برای کنترل انتقال عفونت HCV بررسی کرده بود.
ما به چه نتایجی رسیدیم؟
این مطالعه شامل 12 مرکز (593 بیمار) بود. در چهار مرکز برای بیماران مبتلا به عفونت HCV همودیالیز مجزا در نظر گرفته شده بود ولی در هشت مطالعه این‌گونه نبود (یعنی مبتلایان به HCV از همودیالیزهای عمومی استفاده می‌کردند). در این مطالعه کاهش بروز HCV در بیماران همودیالیزی با استفاده از همودیالیزهای اختصاص داده شده گزارش شد؛ اما تعیین مزایا و مضرات ایزوله کردن، قیمت و هزینه یا مورتالیتی بیماری امکان‌پذیر نبود.
نتیجه‌گیری‌ها
شواهد ناکافی هستند، بنابراین مطالعات بیشتر برای روشن کردن نقش ایزوله سازی در کاهش انتقال HCV در بیماران همودیالیزی مفید خواهد بود.
مزایا و مضرات ایزوله کردن بیماران مبتلا به عفونت HCV طی همودیالیز در انتقال HCV به دیگر بیماران نامطمئن بود. شواهد به دست آمده از یک مطالعه خوشه‌ای-تصادفی‌سازی شده کوتاه-مدت و البته با خطر سوگیری (bias) بالا، تفاوتی در تعداد شرکت‌کنندگان مبتلا شده به عفونت HCV در مقایسه همودیالیزهای اختصاص داده شده (به افراد مبتلا به HCV) با همودیالیزهای غیر-اختصاصی (یعنی همودیالیزها برای استفاده همگان بود) دیده نشد.
حدود 2% جمعیت جهان، مبتلا به عفونت ویروس هپاتیت C هستند (hepatitis C virus; HCV)، این عفونت می‌تواند موجب عفونت مزمن کبد و سکل‌های دائمی و طولانی‌مدت مانند سیروز و سرطان کبد شود.
شیوع عفونت HCV میان افراد همودیالیزی (haemodialysis) غالبا بالاتر از جمعیت عمومی است. این ویروس به آسانی از طریق تزریق وریدی انتقال می‌یابد، ترانسفیوژن‌های خون قبلا نقش مهمی در انتقال این ویروس داشتند؛ اما درمان با اریتروپوئیتین (erythropoietin) نیاز به ترانسفیوژن‌ها را کاهش داده، این نکته همراه با بهبود غربالگری اهدا کنندگان خون، به طور معناداری انتقال را از طریق ترانسفیوژن کاهش داده است. اگر چه کنترل عفونت‌های اکتسابی از بیمارستان با اقدامات و معیارهای ایمنی‌زیستی (biosafety) بهبود یافته، توقف انتقال HCV در واحدهای همودیالیز به صورت یک چالش باقی مانده است.
ایزوله کردن افراد مبتلا به عفونت HCV شامل جداسازی فیزیکال از دیگران با محدودیت انتقال مستقیم یا غیر-مستقیم و شامل تعدادی از استراتژی‌های حین دیالیز است. به دلیل برخی ناسازگاری‌ها، شواهد برای ایزوله کردن افراد مبتلا به عفونت هپاتیت C طی همودیالیز اندک هستند.
ارزیابی مزایا و مضرات ایزوله کردن بیماران آلوده به HCV حین همودیالیز در انتقال این ویروس به بیماران دیگر.
پایگاه ثبت تخصصی گروه کلیه و پیوند در کاکرین (Cochrane Kidney and Transplant Specialised Register) را تا 26 نوامبر 2015 جست‌وجو کردیم و این کار را از طریق تماس با متخصص اطلاعات با استفاده از جست‌وجوی واژگان مرتبط با این مرور انجام دادیم. هم‌چنین بانک اطلاعاتی منابع علمی سلامت آمریکای لاتین و کارائیب (Latin American and Caribbean Health Sciences Literature Database; LILACS) (از 1982 تا 2015)، نمایه استنادی چکیده مقالات کنفرانس‌های علوم (CPCI-S؛ از 1990 تا 2015)، بانک اطلاعاتی پایان‌نامه‌ها و تزهای ProQuest (از 1990 تا 2015) و open Grey (از 1990 تا 2015) را جست‌وجو کردیم.
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده (randomised controlled trials; RCTs)، شبه-RCTها و RCTهای خوشه‌ای را وارد مرور کردیم که مزایا و مضرات بالینی ایزوله کردن بیماران آلوده به HCV طی همودیالیز در انتقال HCV به دیگر بیماران را ارزیابی کرده بودند. بروز عفونت HCV اکتسابی از طریق دیالیز، مورتالیتی به هر علتی و عوارض جانبی مرتبط با ایزوله کردن را به مثابه پیامدهای اولیه در نظر گرفتیم.
خلاصه تخمین‌های مربوط به تاثیر با استفاده از مدل اثرات-تصادفی (random-effects) به دست آمد، نتایج برای پیامدهای دو-حالتی به صورت خطرات نسبی (RR) و 95% فواصل اطمینان (CI) آنها؛ و برای پیامدهای پیوسته به صورت تفاوت میانگین (MD) یا تفاوت میانگین استاندارد شده (SMD) و 95% CI آنها بیان شدند.
فقط یک مطالعه با 12 مرکز (centres) شناسایی شد: چهار مرکز دستگاه‌های همودیالیز را برای بیماران آلوده به HCV اختصاص داده بودند (گروه تخصیص داده شده) و در هشت مطالعه از دستگاه‌های غیر-اختصاصی (همودیالیزها برای بیماران HCV اختصاص داده نشده بود) استفاده شده بود. تعداد کل بیماران به کار گرفته شده 593 نفر بود. یک مرکز بعد از تصادفی‌سازی کنار گذاشته شد. تولید تصادفی توالی توصیف نشده بود و پنهانسازی تخصیص (allocation concealment) انجام نشده بود. شرکت‌کنندگان و پرسنل تحقیق کور نشده بودند و هم‌چنین کورسازی ارزیابان پیامد نیز گزارش نشده بود. فقط 74.5% بیماران به مدت 9 ماه پیگیری شدند و 47.3% به مدت 9 ماه دیگر نیز پیگیری شدند. نویسندگان فقط یک پیامد را گزارش کرده و تفاوت را در بروز HCV در هر دو گروه اندازه‌گیری کرده بودند. نویسندگان، زمان ابتلا به ویروس را برای تعیین نرخ تعدیل شده seroconversion risk/patient-year لحاظ نکرده بودند.
مطالعه گزارش کرده بود که بروز عفونت HCV طی همودیالیز در اولین دوره پیگیری (9 ماهه) 1.6% در گروه تخصیص داده شده و 4.7% در گروه اختصاص داده نشده بود (446 بیمار از 593 بیمار تصادفی‌سازی شده تجزیه‌وتحلیل شد؛ RR: 0.34؛ 95% CI؛ 0.11 تا 1.07). طی پیگیری دوم (18 ماه) بروز 1.3% در گروه اختصاص داده شده و 5.8% در گروه کنترل بود (281 بیمار از 593 بیمار تصادفی‌سازی شده تجزیه‌وتحلیل شد: RR: 0.22؛ 95% CI؛ 0.05 تا 1.02). بنابراین تفاوتی در تعداد شرکت‌کنندگانی که مبتلا به عفونت HCV شده بودند در مقایسه گروه اختصاص داده شده با مراقبت‌های معمول دیده نشد. در هر حال شواهد، کیفیت بسیار پائینی داشتند و این بدان معنا است که ما اطمینان کمی به تخمین اثرگذاری داریم.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.