سوال مطالعه مروری: شواهد موجود را در مورد تاثیرات توانبخشی ریوی (pulmonary rehabilitation) بر ظرفیت ورزشی، تنگی نفس و کیفیت زندگی در افراد مبتلا به بیماری ریه بینابینی (interstitial lung disease; ILD) مرور کردیم.
پیشینه: افراد مبتلا به ILD (وضعیتی که در آن افراد دچار اسکار ریوی شده و تنفس به شدت دشوار می‌شود) اغلب حین ورزش کردن از ظرفیت ورزش آنها کاسته شده و دچار تنگی نفس می‌شوند. توانبخشی ریوی می‌تواند باعث بهبود وضعیت بهزیستی (well-being) در افراد مبتلا به سایر بیماری‌های مزمن ریه شود، اما اطلاعات کمتری در مورد اثربخشی آن در ILD وجود دارد. می‌خواستیم بدانیم که استفاده از توانبخشی ریوی نسبت به عدم استفاده از آن برای افراد مبتلا به ILD مزایایی دارد یا خیر و اینکه می‌توان با خیال راحت آن را انجام داد یا خیر. هم‌چنین به بررسی این موضوع پرداختیم که توانبخشی ریوی برای افراد مبتلا به فیبروز ریوی ایدیوپاتیک (idiopathic pulmonary fibrosis; IPF)، نوعی ILD که می‌تواند به سرعت پیشرفت کند، مزیتی به همراه دارد یا خیر.
مطالعاتی که یافتیم: 21 مطالعه را شامل 909 فرد مبتلا به ILD وارد کردیم. نتایج حاصل از 16 مطالعه را ترکیب و مقایسه کردیم (356 شرکت‌کننده توانبخشی ریوی دریافت کرده و 319 شرکت‌کننده آن را دریافت نکردند). در نه مطالعه فقط افراد مبتلا به IPF حضور داشتند، سه مطالعه فقط شامل افراد مبتلا به سارکوئیدوز (sarcoidosis) (وجود پچ‌های کوچکی از بافت قرمز و متورم درون ریه‌ها) بودند، دو مطالعه فقط افرادی را وارد کردند که مبتلا به ILD ناشی از مواجهه شغلی با گرد و غبار بوده و در هشت مطالعه بیمارانی با انواع مختلف ILDها حضور داشتند. میانگین سنی شرکت‌کنندگان از 36 تا 72 سال متغیر بود. تمام برنامه‌های توانبخشی ریوی شامل آموزش تمرینات استقامتی (قدم زدن، پیاده‌روی، دوچرخه سواری یا ترکیبی از این روش‌ها) بود و برخی نیز آموزش تمرینات قدرتی را اضافه کردند. بیشتر برنامه‌های توانبخشی ریوی هشت تا 12 هفته به طول انجامیدند، شرکت‌کنندگان دو یا سه جلسه در هفته در این برنامه‌ها شرکت می‌کردند.
نتایج کلیدی: بلافاصله پس از این برنامه‌ها، شرکت‌کنندگان می‌توانستند بیشتر از افرادی که مشارکتی در این برنامه نداشتند، راه بروند (به‌طور میانگین 40 متر بیشتر در شش دقیقه). شرکت‌کنندگان هم‌چنین حداکثر ظرفیت ورزشی خود را بهبود بخشیده و تنگی نفس کمتر و بهبود کیفیت زندگی را گزارش دادند. افراد مبتلا به IPF به دنبال توانبخشی ریوی، با بهبودهای قابل توجهی در ظرفیت ورزشی، تنگی نفس و کیفیت زندگی روبه‌رو شدند. شش تا 12 ماه پس از اتمام این برنامه‌ها، شرکت‌کنندگان هنوز هم می‌توانستند بیشتر از افرادی که مشارکتی در این برنامه‌ها نداشتند، راه بروند (به‌طور میانگین 37 متر بیشتر در شش دقیقه) و برخی نیز بهبودهای اندکی را در تنگی نفس و کیفیت زندگی خود نشان دادند. در افراد مبتلا به IPF، اینکه این بهبودها شش تا 12 ماه پس از توانبخشی ریوی پایدار می‌ماند یا خیر، کمتر قطعی است. هیچ مطالعه‌ای وجود نداشت که عوارض جانبی توانبخشی ریوی را توصیف کند.
کیفیت شواهد: سطح کیفیت شواهد به طور کلی پائین تا متوسط بود. این امر عمدتا به دلیل گزارش‌دهی ناکافی روش‌های انجام مطالعه، آگاهی ارزیابان از نوع درمان ارائه شده و تنوع در برخی نتایج بود.
نتیجه‌گیری: توانبخشی ریوی احتمالا ظرفیت ورزشی، نشانه‌ها و کیفیت زندگی را بهبود می‌بخشد و می‌تواند در افراد مبتلا به ILD، از جمله مبتلایان به IPF، با خیال راحت و به‌طور ایمنی انجام شود. این نتایج از گنجاندن توانبخشی ریوی به عنوان بخشی از برنامه مدیریت درمانی برای افراد مبتلا به ILD حمایت می‌کند. مطالعات آینده باید راه‌هایی را برای ارتقای بهبودهای طولانی-مدت پس از آموزش ورزش، به ویژه برای افراد مبتلا به IPF و استراتژی آموزش ورزش برای اینکه منجر به بیشترین مزیت شوند، به دست آورند.
این مرور تا جون 2020 به‌روز است.
توانبخشی ریوی را می‌توان با خیال راحت در افراد مبتلا به ILD انجام داد. توانبخشی ریوی احتمالا ظرفیت عملکردی ورزش، تنگی نفس و کیفیت زندگی را در کوتاه-مدت بهبود می‌بخشد، هم‌چنین مزایایی برای آن در IPF محتمل است. بهبود ظرفیت عملکردی ورزش، تنگی نفس و کیفیت زندگی در طولانی-مدت پایدار باقی ماند. تنگی نفس و کیفیت زندگی ممکن است در افراد مبتلا به IPF پایدار بمانند. به دلیل گزارش‌دهی ناکافی روش‌ها، عدم کورسازی ارزیابان پیامد و ناهمگونی در برخی از نتایج، سطح قطعیت شواهد پائین تا متوسط بود. برای تعیین تجویز بهینه ورزش و بررسی روش‌های ارتقای بهبودهایی با دوام بیشتر، به ویژه برای افراد مبتلا به IPF، انجام کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی شده بیشتری با طراحی خوب نیز لازم است.
بیماری ریه بینابینی (interstitial lung disease; ILD) با کاهش ظرفیت عملکردی، تنگی نفس و هیپوکسی ناشی از ورزش (exercise-induced hypoxia) تشخیص داده می‌شود. توانبخشی ریوی (pulmonary rehabilitation) اغلب برای بهبود نشانه‌ها، کیفیت زندگی مرتبط با سلامت و وضعیت عملکردی در سایر بیماری‌های مزمن ریه استفاده می‌شود. شواهد زیادی در مورد تاثیرات قابل مقایسه توانبخشی ریوی در افراد مبتلا به ILD وجود دارد. با این حال، برای روشن شدن مزیت طولانی-مدت و تقویت منطق استفاده از توانبخشی ریوی که باید در مدیریت بالینی استاندارد افراد مبتلا به ILD لحاظ شود، به اطلاعات بیشتری نیاز است. این مرور نتایج گزارش شده را در سال 2014 به‌روز می‌کند.
تعیین این موضوع که توانبخشی ریوی در مقایسه با عدم انجام آن در افراد مبتلا به ILD تاثیرات مفیدی بر ظرفیت ورزشی، نشانه‌ها، کیفیت زندگی و بقای بیماران دارد یا خیر.
ارزیابی ایمنی توانبخشی ریوی در افراد مبتلا به ILD.
به جست‌وجو در CENTRAL؛ MEDLINE (Ovid)؛ Embase (Ovid)؛ CINAHL (EBSCO) و PEDro از زمان آغاز به کار تا اپریل 2020 پرداختیم. فهرست منابع مطالعات مرتبط، پایگاه‌های بین‌المللی ثبت کارآزمایی‌های بالینی و چکیده مقالات کنفرانس‌های تنفسی را برای یافتن مطالعات واجد شرایط جست‌وجو کردیم.
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده و کارآزمایی‌های شبه-تصادفی‌سازی و کنترل شده‌ای را وارد کردیم که در آنها توانبخشی ریوی با عدم انجام آن یا با سایر درمان‌ها در افراد مبتلا به ILD با هر منشایی مقایسه شد.
دو نویسنده مرور به‌طور مستقل از هم کارآزمایی‌ها را برای ورود انتخاب کردند، داده‌ها را استخراج و خطر سوگیری (bias) را ارزیابی کردند. برای درخواست داده‌ها و اطلاعات ازدست‌رفته در مورد عوارض جانبی، با نویسندگان مطالعه تماس گرفتیم. تجزیه‌وتحلیل زیر-گروه قبلی را برای شرکت‌کنندگان مبتلا به فیبروز ریوی ایدیوپاتیک (idiopathic pulmonary fibrosis; IPF) و شرکت‌کنندگان مبتلا به بیماری شدید ریه (ظرفیت انتشاری یا اشباع پائین ریه حین ورزش) مشخص کردیم. داده‌های کافی برای انجام تجزیه‌وتحلیل زیر-گروه از پیش تعیین شده برای نوع روش آموزش ورزش وجود نداشت.
برای این به‌روزرسانی، 12 مطالعه اضافی را وارد کردیم که در مجموع 21 مطالعه وارد شدند. 16 مطالعه را در متاآنالیز وارد کردیم (356 شرکت‌کننده توانبخشی ریوی و 319 شرکت‌کننده کنترل را دریافت کردند). میانگین سنی شرکت‌کنندگان از 36 تا 72 سال متغیر بوده و شامل افراد مبتلا به ILD با اتیولوژی متفاوت، سارکوئیدوز (sarcoidosis) یا IPF بودند (با میانگین درصد پیش‌بینی شده برای فاکتور انتقال برای دی‌اکسید کربن (transfer factor of carbon dioxide; TLCO) از 37% تا 63%). بیشتر برنامه‌های توانبخشی ریوی در محیط سرپایی و تعداد کمی نیز در منزل، محیط بستری یا توانبخشی از راه دور انجام شد. مدت زمان توانبخشی ریوی از سه تا 48 هفته متفاوت بود. به دلیل عدم کورسازی ارزیابان پیامد و آنالیز قصد درمان (intention-to-treat) و گزارش‌دهی ناکافی از پروسیجرهای تصادفی‌سازی و تخصیص در 60% از مطالعات، سطح خطر سوگیری (bias) متوسط بود.
توانبخشی ریوی احتمالا مسافت طی شده در شش دقیقه (six-minute walk distance; 6MWD) را با تفاوت میانگین (MD): 40.07 متر، 95% فاصله اطمینان (CI): 32.70 تا 47.44؛ 585 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت متوسط، بهبود می‌بخشد. ممکن است در نقاط اوج بار کاری (peak workload) (MD؛ 9.04 وات؛ 95% CI؛ 6.07 تا 12.0؛ 159 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت پائین)، نقاط اوج مصرف اکسیژن (MD؛ 1.28 میلی‌لیتر/کیلوگرم/دقیقه؛ 95% CI؛ 0.51 تا 2.05؛ 94 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت پائین) و حداکثر ونتیلاسیون (MD؛ 7.21 لیتر/دقیقه؛ 95% CI؛ 4.10 تا 10.32؛ 94 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت پائین) بهبودهایی حاصل شود. در زیر-گروهی از شرکت‌کنندگان مبتلا به IPF، بهبودهای قابل مقایسه‌ای در 6MWD (MD؛ 37.25 متر؛ 95% CI؛ 26.16 تا 48.33؛ 278 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت متوسط)، نقاط اوج بار کاری (MD؛ 9.94 وات؛ 95% CI؛ 6.39 تا 13.49؛ شواهد با قطعیت پائین)، نقاط اوج VO2 (جذب اکسیژن) (MD؛ 1.45 میلی‌لیتر/کیلوگرم/دقیقه؛ 95% CI؛ 0.51 تا 2.40؛ شواهد با قطعیت پائین) و حداکثر ونتیلاسیون (MD؛ 9.80 لیتر/دقیقه؛ 95% CI؛ 6.06 تا 13.53؛ 62 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت پائین) مشاهده شد. تاثیر توانبخشی ریوی بر حداکثر ضربان قلب نامشخص بود.
توانبخشی ریوی ممکن است تنگی نفس را در شرکت‌کنندگان مبتلا به ILD (تفاوت میانگین استاندارد شده (SMD): 0.36-؛ 95% CI؛ 0.58- تا 0.14-؛ 348 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت پائین) و در زیر-گروه IPF (SMD: -0.41؛ 95% CI؛ 0.74- تا 0.09-؛ 155 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت پائین) کاهش دهد. توانبخشی ریوی احتمالا کیفیت زندگی مرتبط با سلامت را بهبود می‌بخشد: در هر چهار حوزه پرسشنامه بیماری‌های مزمن تنفسی (Chronic Respiratory Disease Questionnaire; CRQ) و پرسشنامه تنفسی سنت جورج (St George's Respiratory Questionnaire; SGRQ) برای شرکت‌کنندگان مبتلا به ILD و زیر-گروهی از افراد مبتلا به IPF بهبودهایی حاصل شده است. بهبودی در نمره کل SGRQ برای شرکت‌کنندگان مبتلا به ILD معادل 9.29- (95% CI؛ 11.06- تا 7.52-؛ 478 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت متوسط) و برای شرکت‌کنندگان مبتلا به IPF معادل 7.91- (95% CI؛ 10.55- تا 5.26-؛ 194 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت متوسط) بود. پنج مطالعه پیامدهای طولانی-مدت را همراه با بهبود ظرفیت ورزشی، تنگی نفس و کیفیت زندگی مرتبط با سلامت گزارش کردند که شش تا 12 ماه پس از دوره مداخله همچنان مشهود بود (6MWD: MD: 32.43؛ 95% CI؛ 15.58 تا 49.28؛ 297 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت متوسط؛ تنگی نفس: MD: -0.29؛ 95% CI؛ 0.49- تا 0.10-؛ 335 شرکت‌کننده؛ نمره کل SGRQ: MD: -4.93؛ 95% CI؛ 7.81- تا 2.06-؛ 240 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت پائین). در زیر-گروهی از شرکت‌کنندگان مبتلا به IPF، شش تا 12 ماه پس از مداخله بهبودهایی از نظر تنگی نفس و نمره تاثیر SGRQ مشاهده شد. تاثیر توانبخشی ریوی بر بقای بیماران در پیگیری طولانی-مدت نامطمئن است. داده‌های کافی برای بررسی تاثیر مداخله بر شدت بیماری یا روش آموزش ورزش وجود نداشت.
ده مطالعه اطلاعات مربوط به حوادث جانبی را ارائه کردند؛ با این حال، هیچ حادثه جانبی که در طول توانبخشی گزارش شده باشد، وجود نداشت. چهار مطالعه مرگ‌ومیر را در یک شرکت‌کننده دریافت کننده توانبخشی ریوی گزارش کردند؛ با این حال، هر چهار مطالعه نشان دادند که این مرگ‌ومیر ارتباطی با مداخله دریافت شده ندارد.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.