محققان کاکرین یک مرور از تاثیرات مکملهای تغذیه‌ای برای افرادی که برای سل درمان می‌شوند، انجام دادند. پس از جست‌وجو برای یافتن مطالعات مرتبط تا 4 فوریه 2016، آنها 35 مطالعه مرتبط با 8283 شرکت‌کننده را وارد مرور کردند. یافته‌های آنها در زیر خلاصه شده است.
سل فعال چیست و ممکن است مکملهای تغذیه‌ای چگونه عمل می‌کنند؟
سل (tuberculosis) یک عفونت باکتریایی است که اغلب بر ریه‌ها تاثیر می‌گذارد. بسیاری از افرادی که آلوده شده‌اند، هرگز نشانه‌ای را بروز نمی‌دهند، زیرا سیستم ایمنی بدن برای کنترل باکتری، خود را مدیریت می‌کند. سل فعال زمانی رخ می‌دهد که دیگر عفونت توسط سیستم ایمنی بدن کنترل نشود، و نشانه‌های شایع آن شامل سرفه، درد قفسه سینه، تب، عرق شبانه، کاهش وزن، و گاهی اوقات سرفه خونی است. درمان با استفاده از ترکیبی از آنتی‌بیوتیک‌ها به مدت حداقل شش ماه انجام می‌شود.
افراد مبتلا به سل اغلب دچار سوء‌تغذیه می‌شوند، و افراد دچار سوء‌تغذیه گروه پُر-خطر برای ابتلا به سل هستند، زیرا سیستم ایمنی بدن آنها ضعیف است. مکمل غذایی می‌تواند با تقویت سیستم ایمنی بدن و با بهبود وزن‌گیری و قدرت عضلانی به بهبود این بیماران کمک کند و به آنها اجازه دهد به یک زندگی فعال بازگردند. تغذیه خوب نیاز به مصرف روزانه درشت-مغذی‌ها (کربوهیدرات، پروتئین، و چربی)، و ریز-مغذی‌ها (ویتامین و مواد معدنی ضروری) دارد.
پژوهش‌ها چه می‌گویند؟
تاثیر فراهم کردن مکملهای تغذیه‌ای برای افراد تحت مداوای بیماری سل
ما در حال حاضر نمی‌دانیم که تامین مواد غذایی رایگان در بیماران مبتلا به سل، به صورت وعده‌های غذای گرم یا بسته جیره، مرگومیر را کاهش می‌دهد یا درمان قطعی را بهبود می‌بخشد (شواهد با کیفیت بسیار پائین). با این حال، احتمالا وزن‌گیری را در برخی از شرایط بهبود می‌دهد (شواهد با کیفیت متوسط)، و ممکن است کیفیت زندگی را بهبود ببخشد (شواهد با کیفیت پائین).
به طور معمول ارائه مکملهای ریز-مغذی چند-گانه ممکن است تاثیری اندک یا عدم تاثیر بر مرگومیر در افراد با HIV منفی مبتلا به سل (شواهد با کیفیت پائین) یا افراد با HIV مثبت که درمان ضد-رتروویروسی دریافت نمی‌کنند (شواهد با کیفیت متوسط)، داشته باشند. در حال حاضر نمی‌دانیم که مکمل ریز-مغذی تاثیری بر پیامد درمان سل دارد یا خیر (شواهد با کیفیت بسیار پائین)، اما ممکن است تاثیری بر وزن‌گیری نداشته باشند (شواهد با کیفیت پائین). هیچ مطالعه‌ای تاثیر آن را بر کیفیت زندگی ارزیابی نکرده است.
به نظر می‌رسد سطح پلاسمایی ویتامین A پس از شروع درمان سل بدون در نظر گرفتن مکمل افزایش می‌یابد. در مقابل، مصرف مکمل احتمالا سطح پلاسمایی روی، ویتامین D، ویتامین E و سلنیوم را بهبود می‌بخشد، اما نشان داده نشده که این امر دارای مزایای بالینی مهم باشد. با وجود مطالعات متعدد درباره مکملهای ویتامین D در دوزهای مختلف، مزایایی با اهمیت آماری در تبدیل خلط نشان داده نشده است.
نتیجه‌گیری‌های نویسندگان
مواد غذایی یا مکملهای انرژی ممکن است وزن‌گیری را در دوران بهبودی از بیماری سل در برخی از شرایط بهبود بخشند، اما در حال حاضر هیچ شواهدی وجود ندارد که نشان دهد آنها پیامد درمان سل را بهبود می‌دهند. هم‌چنین در حال حاضر هیچ شواهد قابل اعتمادی وجود ندارد که نشان دهد به طور معمول استفاده از مکمل بالاتر از مقدار روزانه توصیه شده دارای مزایای بالینی است.
در حال حاضر پژوهش کافی برای پی بردن به اینکه به طور معمول ارائه مواد غذایی رایگان، یا مکملهای انرژی پیامدهای درمان سل را بهبود می‌بخشد یا خیر، وجود ندارد، اما احتمالا وزن‌گیری را در برخی از شرایط بهبود می‌بخشد.
اگر چه سطوح خونی برخی از ویتامین‌ها ممکن است در افراد با شروع درمان برای سل فعال، کم باشد؛ در حال حاضر هیچ شواهد قابل اطمینانی وجود ندارد که نشان دهد مصرف مکمل به میزان بالاتر از مقدار روزانه توصیه شده، دارای مزایای بالینی است.
سل (tuberculosis) و سوء‌تغذیه دارای یک رابطه پیچیده با یکدیگر هستند. سل ممکن است از طریق افزایش سوخت و ساز و کاهش مصرف مواد غذایی موجب سوء‌تغذیه شود و کمبودهای تغذیه‌ای ممکن است این بیماری را وخیم‌تر کند، یا بهبودی را به وسیله تضعیف سیستم ایمنی بدن به تاخیر اندازد. در حال حاضر، هیچ دستورالعمل تغذیه‌ای مبتنی بر شواهد برای بزرگسالان و کودکان تحت درمان بیماری سل وجود ندارد.
بررسی تاثیرات مکملهای تغذیه‌ای خوراکی در افراد مبتلا به سل که با درمان دارویی ضد-سل تحت درمان هستند.
ما پایگاه ثبت تخصصی گروه بیماری‌های عفونی در کاکرین (Cochrane Infectious Disease Group Specialized Register)؛ پایگاه ثبت مرکزی کارآزمایی‌های کنترل شده کاکرین (CENTRAL؛ شماره 1؛ 2016)؛ MEDLINE (از 1946 تا 4 فوریه 2016)؛ EMBASE (از 1980 تا 4 فوریه 2016)؛ LILACS (از 1982 تا 4 فوریه 2016)؛ متارجیستری از کارآزمایی‌های کنترل شده (mRCT)؛ پلت‌فرم بین‌المللی پایگاه ثبت کارآزمایی‌های بالینی (ICTRP) سازمان جهانی بهداشت (WHO) و Indian Journal of Tuberculosis را تا 4 فوریه 2016 جست‌وجو کرده و فهرست منابع همه مطالعات وارد شده را بررسی کردیم.
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده‌ای که هر نوع مکمل غذایی خوراکی را به مدت حداقل چهار هفته با عدم استفاده از مداخله تغذیه‌ای یا دارونما (placebo) یا مشاوره رژیم غذایی تنها برای افراد مبتلا به سل که تحت درمان فعال قرار دارند، مقایسه کردند. پیامدهای اولیه مورد علاقه مرگومیر به هر علتی و درمان قطعی در شش و 12 ماه بود.
دو نویسنده مرور به‌طور مستقل از هم کارآزمایی‌ها را برای گنجاندن در مطالعه انتخاب کرده، داده‌ها را استخراج و خطر سوگیری (bias) کارآزمایی‌های وارد شده را ارزیابی کردند. ما نتایج را به صورت خطر نسبی (RR) برای متغیرهای دو-حالتی و تفاوت میانگین (MD) برای متغیرهای پیوسته، با 95% فواصل اطمینان (CIs) ارائه کردیم. در جایی که اقتضا می‌کرد، داده‌های حاصل از کارآزمایی‌های دارای مداخلات و پیامدهای مشابه تجمیع کردیم. کیفیت شواهد را با استفاده از رویکرد درجهبندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (GRADE) ارزیابی کردیم.
سی‌وپنج کارآزمایی، شامل 8283 شرکت‌کننده، معیارهای ورود به این مرور را داشتند.
مکمل درشت-مغذی
شش کارآزمایی تامین غذای رایگان، یا مکملهای پرانرژی را ارزیابی کردند. فقط دو کارآزمایی کل رژیم غذایی را اندازه‌گیری کردند و در هر دو کارآزمایی مداخله مصرف کالری را در مقایسه با گروه کنترل افزایش داد.
کارآزمایی‌های موجود برای اثبات یا رد قابل اطمینان مزایای بالینی مهم بر مورتالیتی (RR: 0.34؛ 95% CI؛ 0.10 تا 1.20؛ چهار کارآزمایی، 567 شرکت‌کننده، شواهد با کیفیت بسیار پائین)، درمان قطعی (RR: 0.91؛ 95% CI؛ 0.59 تا 1.41؛ یک کارآزمایی، 102 شرکت‌کننده، شواهد با کیفیت بسیار پائین)، یا تکمیل درمان (داده‌ها تجمیع نشدند؛ دو کارآزمایی، 365 شرکت‌کننده، شواهد با کیفیت بسیار پائین) بیش از حد کوچک بودند.
استفاده از مکمل احتمالا باعث افزایش جزئی در وزن‌گیری در طول درمان سل فعال می‌شود، اگرچه این افزایش در تمام کارآزمایی‌ها به صورت هم‌سو و سازگار مشاهده نشد (داده‌ها تجمیع نشدند؛ پنج کارآزمایی، 883 شرکت‌کننده، شواهد با کیفیت متوسط). دو مطالعه کوچک شواهدی را فراهم کردند که نشان می‌دهد کیفیت زندگی نیز ممکن است بهبود یابد، اما کارآزمایی‌ها برای اطمینان زیادی به نتیجه بیش از حد کوچک بودند (داده‌ها تجمیع نشدند؛ دو کارآزمایی، 134 شرکت‌کننده، شواهد با کیفیت پائین).
مکمل ریز-مغذی
شش کارآزمایی مکملهای ریز-مغذی چند-گانه را در دوزهای تا 10 برابر مقدار مرجع و 18 کارآزمایی یک مکمل واحد یا دوگانه ریز-مغذی را ارزیابی کردند.
مکمل ریز-مغذی چندگانه روتین ممکن است تاثیری اندک یا عدم تاثیر بر مورتالیتی در افراد با HIV منفی مبتلا به بیماری سل (RR: 0.86؛ 95% CI؛ 0.46 تا 1.6؛ چهار کارآزمایی، 1219 شرکت‌کننده، شواهد با کیفیت پائین)، یا افراد با HIV مثبت که درمان ضد-رتروویروسی (antiretroviral) دریافت نمی‌کنند (RR: 0.92؛ 95% CI؛ 0.69 تا 1.23؛ سه کارآزمایی، 1429 شرکت‌کننده، شواهد با کیفیت متوسط) داشته باشد. شواهد کافی برای اطلاع از اینکه دریافت مکمل باعث بهبود درمان قطعی (هیچ کارآزمایی)، تکمیل درمان (RR: 0.99؛ 95% CI؛ 0.95 تا 1.04؛ یک کارآزمایی، 302 شرکت‌کننده، شواهد با کیفیت بسیار پائین) یا نسبت افرادی که در طول هشت هفته اول دارای خلط مثبت باقی می‌مانند (RR: 0.92؛ 95% CI؛ 0.63 تا 1.35؛ یک کارآزمایی، 1020 شرکت‌کننده، شواهد با کیفیت بسیار پائین) می‌شود یا خیر، وجود ندارد. با این حال، استفاده از مکمل ممکن است تاثیری اندک یا عدم تاثیر بر وزن‌گیری در طول درمان داشته باشد (داده‌ها تجمیع نشد؛ پنج کارآزمایی، 2940 شرکت‌کننده، شواهد با کیفیت پائین)، هیچ مطالعه‌ای تاثیر آن را بر کیفیت زندگی ارزیابی نکرد.
به نظر می‌رسد سطح پلاسمایی ویتامین A پس از شروع درمان سل بدون در نظر گرفتن مکمل افزایش می‌یابد. در مقابل، مصرف مکمل احتمالا سطح پلاسمایی روی، ویتامین D، ویتامین E و سلنیوم را بهبود می‌بخشد، اما نشان داده نشده که این امر دارای مزایای بالینی مهم باشد. توجه داشته باشید، با وجود مطالعات متعدد مکمل ویتامین D در دوزهای مختلف، مزایایی با اهمیت آماری در تبدیل خلط (sputum conversion) نشان داده نشده است.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.