زمان انتظار طولانی برای دریافت پروسیجرهای غیرفوری در سیستم‌های مراقبت سلامت عمومی، جایی که مراقبت رایگان ارائه شده و عرضه به دلیل محدودیت‌های بودجه محدود شده، رایج است. این مساله ممکن است باعث ناراحتی بیماران و همچنین عواقب نامطلوب سلامت شود.
شواهد مربوط به تاثیرات مداخلات را در کاهش زمان انتظار بررسی کردیم. هشت مطالعه واجد شرایط (سه کارآزمایی تصادفی‌سازی و کنترل‌شده و پنج مطالعه سری‌های زمانی منقطع‌شده) را پیدا کردیم که شامل 135 کلینیک مراقبت‌های اولیه، هفت بیمارستان و یک کلینیک سرپایی بودند. مداخلات مختلف، پروسیجرهای انتخابی و شرایط بالینی در مطالعات واردشده، ادغام داده‌ها را غیرممکن کرد. کیفیت شواهد موجود (تا نوامبر 2013) از پائین تا بسیار پائین متغیر بود، زیرا داده‌ها از کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل‌شده به‌دست آمدند که در بیشتر موارد دارای سوگیری جدی بودند، و از مطالعات تصادفی‌سازی نشده بدون گروه کنترل.
مطالعه واحدی که مداخله‌ای را با هدف اولویت‌بندی تقاضا ارزیابی کرد، نشان داد معرفی سیستمی برای ساده‌سازی جراحی انتخابی، تعداد بیماران نیمه-فوری را کاهش داد که بیشتر از حد توصیه شده منتظر می‌مانند، اما بر گروه‌های فوری یا غیرفوری تاثیری نگذاشت.
هفت مطالعه مداخلات را با هدف بازسازی فرآیند ارزیابی ورودی/ارجاع ارزیابی کردند. سه مورد از چهار مطالعه که تاثیرات دسترسی آزاد (open access) یا رزرو/ارجاع مستقیم را ارزیابی کردند، تاثیرات مفیدی را نشان دادند: یک مطالعه کاهش زمان انتظار را برای دسترسی آزاد به عقیم‌سازی از طریق جراحی سوراخ کلید نشان داد؛ دیگری نشان داد که دسترسی آزاد به خدمات تحقیقاتی ممکن است به کاهش زمان انتظار برای بیماران مبتلا به نشانه‌های ادراری منجر شود (اما نه برای بیمارانی که خون میکروسکوپی در ادرار دارند)؛ و یک مطالعه گزارش داد که برنامه‌ریزی یک روزه زمان انتظار را برای کسانی که به دنبال خدمات سرپایی سلامت کودک بودند، کاهش داد. یک مطالعه هیچ تاثیری را از سیستم رزرو مستقیم بر نسبتی از بیماران که گزارش شد دارای تغییرات سلولی متوسط یا شدید در گردن رحم بوده و برای بررسی بیشتر در عرض چهار هفته قرار ملاقات دریافت کردند، نشان نداد.
دو مطالعه مشاوره از راه دور (فوتوگرافی فوری برای بیماری‌های پوستی و پزشکی از راه دور (telemedicine) برای بیماری‌های گوش، حلق و بینی) هیچ تاثیری را بر زمان انتظار برای مراجعه به متخصص نشان ندادند. یک مطالعه گزارش داد که استفاده از لیست انتظار تلفیقی، تعداد بیمارانی را که در مدت زمان توصیه‌شده برای جراحی معمول کمر منتظر ماندند، تغییر نداد. ما هیچ مطالعه‌ای را برای ارزیابی مداخلات با هدف افزایش ظرفیت یا اولویت‌بندی تقاضا پیدا نکردیم.
از آنجایی که در حال حاضر فقط تعداد انگشت‌شماری از مطالعات با کیفیت پائین در دسترس است، نمی‌توانیم هیچ نتیجه قطعی را در مورد اثربخشی مداخلات ارزیابی‌شده در کاهش زمان انتظار بگیریم. با این حال، مداخلات شامل ارائه خدمات در دسترس‌تر (دسترسی آزاد یا رزرو/ارجاع مستقیم)، امیدبخش هستند.
از آنجایی که در حال حاضر فقط تعداد انگشت‌شماری از مطالعات با کیفیت پائین در دسترس است، نمی‌توانیم هیچ نتیجه قطعی را در مورد اثربخشی مداخلات ارزیابی‌شده در کاهش زمان انتظار بگیریم. با این حال، مداخلات شامل ارائه خدمات در دسترس‌تر (دسترسی آزاد یا رزرو/ارجاع مستقیم)، امیدبخش هستند.
زمان انتظار طولانی برای دریافت اقدامات درمانی انتخابی ممکن است باعث ناراحتی بیماران شود، می‌تواند پیامدهای سلامت نامطلوبی داشته باشد، و ممکن است به عنوان ارائه و برنامه‌ریزی نامناسب مراقبت‌های سلامت تلقی شود.
ارزیابی اثربخشی مداخلات با هدف کاهش زمان انتظار برای مراقبت‌های انتخابی، هم تشخیصی و هم درمانی.
در بانک‌های اطلاعاتی الکترونیکی زیر به جست‌وجو پرداختیم: گروه عملکرد موثر و سازمان‌‌دهی مراقبت در کاکرین (EPOC)، پایگاه مرکزی ثبت کارآزمایی‌های کنترل‌شده کاکرین (CENTRAL)؛ MEDLINE (1946-)؛ EMBASE (1947-)؛ Cumulative Index to Nursing and Allied Health Literature (CINAHL)؛ ABI Inform؛ شاخص تحقیقاتی کانادا (the Canadian Research Index)؛ the Science, Social Sciences and Humanities Citation Indexes؛ مجموعه‌ای از بانک‌های اطلاعاتی از طریق Proquest: Dissertations & Theses (شامل انگلستان و ایرلند)، EconLit؛ PAIS (Public Affairs International)؛ Political Science Collection؛ Nursing Collection؛ Sociological Abstracts؛ Social Services Abstracts و Worldwide Political Science Abstracts. مطالعات مروری مرتبط با جست‌وجو در بانک اطلاعاتی مرورهای سیستماتیک کاکرین (Cochrane Database of Systematic Reviews) و بانک اطلاعاتی خلاصه‌های مرور اثرات (Database of Abstracts of Reviews of Effects; DARE) شناسایی شدند. پایگاه‌های ثبت کارآزمایی، همچنین منابع علمی خاکستری و فهرست منابع مقالات مرتبط را جست‌وجو کردیم.
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل‌شده (randomised controlled trials; RCTs)، مطالعات کنترل‌شده قبل و بعد (controlled before-after; CBA) و سری‌های زمانی منقطع‌شده (interrupted time series; ITS) را در نظر گرفتیم که حداقل معیارهای EPOC را برآورده کرده و اثربخشی هر مداخله‌ای را با هدف کاهش زمان انتظار برای هر نوع روش انتخابی ارزیابی کردند. مطالعاتی را در نظر گرفتیم که یک یا چند مورد از پیامدهای زیر را گزارش کردند: تعداد یا نسبتی از شرکت‌کنندگان که زمان انتظار آنها بالاتر یا کمتر از یک حد آستانه (threshold) زمانی خاص بود، یا میانگین یا میانه (median) زمان انتظار شرکت‌کنندگان. مقایسه‌کننده‌ها شامل هر نوع مداخله فعال یا عملکرد استاندارد بودند.
دو نویسنده مرور به‌طور مستقل از هم به استخراج داده‌ها و ارزیابی خطر سوگیری (bias) در هر یک از مطالعات واردشده، با استفاده از فرم استاندارد و معیار «خطر سوگیری (bias)» گروه EPOC پرداختند. آنها مداخلات را به صورت زیر طبقه‌بندی کردند: مداخلات با هدف (1) سهمیه‌بندی و/یا اولویت‌بندی تقاضا، (2) افزایش ظرفیت، یا (3) بازسازی فرآیند ارزیابی ورودی/ارجاع.
برای RCTها، در صورت موجود بودن، مقادیر پیامد را پیش از مداخله و پس از مداخله برای گروه‌های مداخله و کنترل گزارش کرده، و تغییر مطلق را نسبت به ابتدای مطالعه یا اندازه تاثیرگذاری (effect size) را با 95% فاصله اطمینان (CI) محاسبه کردیم. مطالعات ITS را که به‌طور نامناسبی با استفاده از رگرسیون سری‌های زمانی تقسیم‌بندی شده (segmented time-series regression) آنالیز شده بودند، دوباره آنالیز کرده، و تخمین‌هایی را برای ضرایب رگرسیون (regression coefficient) مربوط به دو اندازه تاثیرگذاری استاندارد شده به دست آوردیم: تغییر در سطح (change in level) و تغییر در شیب (change in slope).
هشت مطالعه معیارهای ورود را برآورده کردند: سه RCT و پنج ITS که در مجموع شامل 135 درمانگاه عمومی/کلینیک‌های مراقبت اولیه، هفت بیمارستان و یک کلینیک سرپایی بودند. مطالعات از نظر انواع مداخلات، روش‌های انتخابی و شرایط بالینی ناهمگون بودند؛ این امر انجام متاآنالیز را غیرممکن کرد.
یک مطالعه ITS که اولویت‌بندی تقاضا را از طریق سیستمی برای ساده‌سازی خدمات جراحی انتخابی ارزیابی کرد، تعداد شرکت‌کنندگان نیمه-فوری را که بیشتر از زمان توصیه‌شده (< 90 روز) منتظر ماندند، به میزان 28 شرکت‌کننده/ماه کاهش داد، در حالی که هیچ تاثیری برای شرکت‌کنندگان فوری (< 30 روز) در مقابل شرکت‌کنندگان غیرفوری (< 365 روز) یافت نشد.
مداخلات با هدف بازسازی فرآیند ارزیابی ورودی/ارجاع در هفت مطالعه مورد ارزیابی قرار گرفتند. چهار مطالعه (دو RCT و دو ITS) دسترسی آزاد (open access)، یا رزرو مستقیم/ارجاع (direct booking/referral) را ارزیابی کردند: یک RCT، که نشان داد دسترسی آزاد به انجام عقیم‌سازی لاپاروسکوپی زمان انتظار را کاهش داد، ریزش نمونه (attrition) بسیار بالایی داشت (87%)؛ RCT دیگر نشان داد که دسترسی آزاد به خدمات تحقیقاتی، زمان انتظار (30%) را برای شرکت‌کنندگان مبتلا به سندرم دستگاه ادراری تحتانی (lower urinary tract syndrome; LUTS) کاهش داد، اما تاثیری بر زمان انتظار برای شرکت‌کنندگان با هماچوری میکروسکوپی نداشت. در یک مطالعه ITS، برنامه‌ریزی یک روزه برای قرار ملاقات‌های کلینیک سلامت اطفال زمان انتظار را کاهش داد (کاهش مستقیم 25.2 روزT و پس از آن کاهش 3.03 روز در ماه)، در حالی که مطالعه دیگری ITS هیچ تاثیری را از سیستم رزرو مستقیم بر نسبتی از شرکت‌کنندگان که در مدت زمان توصیه‌شده قرار کولپوسکوپی دریافت کردند، نشان نداد. یک RCT و یک ITS هیچ تاثیری را از مشاوره از راه دور (فوتوگرافی فوری برای بیماری‌های پوستی و پزشکی از راه دور (telemedicine) برای بیماری‌های گوش، حلق و بینی (ENT)) بر زمان انتظار نشان ندادند؛ مطالعه دیگر ITS نیز هیچ تاثیری را از لیست انتظار تلفیقی بر تعداد شرکت‌کنندگانی که منتظر دریافت جراحی ستون فقرات بدون عارضه بودند، نشان نداد.
کیفیت کلی شواهد برای همه پیامدها، که با استفاده از ابزار درجه‌بندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (Grading of Recommendations Assessment, Development and Evaluation; GRADE) ارزیابی شد، از پائین تا بسیار پائین متغیر بود.
ما هیچ مطالعه‌ای را برای ارزیابی مداخلات در جهت افزایش ظرفیت یا تقاضای سهم نیافتیم.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.