این خلاصه از یک مرور کاکرین نشان می‌دهد که از پژوهش‌های انجام شده در مورد مزایا و آسیب‌های ترامادول (tramadol) (نوعی تسکین دهنده درد) برای درمان استئوآرتریت (osteoarthritis; OA) چه می‌دانیم. ما پژوهش‌های منتشر‌شده را تا 1 فوریه 2018 مورد بررسی قرار داده و 22 مطالعه را شامل 3871 فرد دریافت کننده ترامادول و 2625 فرد در یک گروه مقایسه کننده یافتیم. شواهدی با کیفیت متوسط نشان دادند که استفاده از ترامادول در مقایسه با دارونما (placebo) (درمان ساختگی)، تا سه ماه هیچ مزیت مهمی را در میانگین درد یا عملکرد نداشت، گرچه تعداد اندکی بیشتر از افراد گروه ترامادول پیشرفت مهمی را گزارش کردند (به‌صورت 20% یا بیشتر تعریف شد). هم‌چنین، ممکن بود افراد عوارض جانبی بیش‌تری را مانند تهوع، استفراغ، سرگیجه، یبوست، خستگی و سردرد داشته باشند که آنها را از مصرف دارو بازدارد. به دلیل تعداد اندک عوارض، اطمینان اندکی در مورد خطر تاثیرات جدی داشتیم. بسیاری از کارآزمایی‌ها از صنعت داروسازی حمایت مالی دریافت کردند.
استئوآرتریت چیست و ترامادول چیست؟
OA بیماری مفاصل، مانند زانو یا مفصل ران، است. هنگامی که غضروف مفصل از بین می‌رود، استخوان رشد می‌کند تا آسیب را جبران کند. استخوان به جای بهتر شدن، به‌طور غیر-طبیعی رشد کرده و وضعیت را بدتر می‌کند. برای مثال، استخوان می‌تواند مفصل را دردناک و ناپایدار کند. این وضعیت می‌تواند عملکرد فیزیکی یا توانایی استفاده از زانو را تحت تاثیر قرار دهد.
ترامادول یک اپیوئید (opioid) است که برای درمان OA مورد استفاده قرار می‌گیرد. برخلاف سایر داروهای تسکین دهنده درد مانند داروهای غیر-استروئیدی ضد-التهابی (non-steroidal anti-inflammatory drugs; NSAIDs)، این دارو منجر به خونریزی در معده و روده، یا مشکلات کلیوی نمی‌شود. هم‌چنین غضروف موجود در انتهای استخوان‌ها را تحت تاثیر قرار نمی‌دهد. با این حال، ترامادول ممکن است تورم را کاهش ندهد.
نتایج این مطالعه مروری چه هستند؟
افراد در 22 کارآزمایی وارد شده، دوزهای روزانه مختلفی را از ترامادول یا دارونما، یک NSAID یا یک مسکن متفاوت دریافت کردند. اکثر آنها زن، و با میانگین سن 63 سال، و دارای درد متوسط تا شدید بودند. طول مدت این مطالعات از یک هفته تا سه ماه متغیر بود. نتایج زیر مربوط به مقایسه ترامادول به‌تنهایی با دارونما است. نتایج مشابهی برای ترامادول در ترکیب با استامینوفن (acetaminophen) وجود داشت.
درد (مقیاس آنالوگ بصری (visual analog scale; VAS) 0 تا 100؛ نمرات پائین‌تر به معنای درد کم‌تر)
افرادی که فقط ترامادول دریافت کردند، در مقایسه با دارونما، درد خود را چهار نقطه پائین‌تر رتبه‌بندی کردند (4% بهبودی کامل). افرادی که فقط ترامادول دریافت کردند، درد خود را 50.3 رتبه‌بندی کردند؛ افرادی که با دارونما درمان شدند، به درد خود رتبه 54.3 دادند.
ده درصد از افراد دریافت کننده دارونما، بهبود بالینی مهمی (حداقل 20%) در درد داشته و 15% از افراد گروه دریافت کننده ترامادول بهبود بالینی مهمی را گزارش کردند (5% بیشتر).
عملکرد فیزیکی (شاخص آرتریت دانشگاه‌های وسترین انتاریو و مک‌مستر (Western Ontario and McMaster Universities Arthritis Index; WOMAC)؛ 0 تا 1700؛ نمرات پائین‌تر به معنای عملکرد فیزیکی بهتر)
افرادی که فقط ترامادول دریافت کردند، عملکرد فیزیکی خود را 68 نقطه پائین‌تر از دارونما رتبه‌بندی کردند (4% بهبودی کامل). افرادی که فقط ترامادول دریافت کردند، عملکرد فیزیکی خود را روی 991 رتبه‌بندی کردند؛ افرادی که با دارونما درمان شدند به عملکرد فیزیکی خود نمره 1059 دادند.
بیست‌ویک درصد از افراد دریافت کننده ترامادول، بهبود بالینی مهمی را در عملکرد فیزیکی داشته و 16% از افراد دریافت کننده دارونما بهبود بالینی مهمی داشتند (5% افراد بیشتر).
کل عوارض جانبی
شصت‌وشش نفر از 100 نفر هنگام مصرف ترامادول به‌تنهایی در مقایسه با 49 نفر از 100 نفر هنگام مصرف دارونما، ممکن است دچار عوارض جانبی شوند (17% افراد بیشتر).
خروج از مطالعه به دلیل عوارض جانبی
نوزده نفر از 100 نفر به دلیل عوارض جانبی هنگام مصرف ترامادول به‌تنهایی در مقایسه با هفت نفر از 100 نفر هنگام مصرف دارونما از مطالعه خارج شدند (12% افراد بیشتر).
عوارض جانبی جدی
سه نفر از 100 نفر، هنگام مصرف ترامادول به‌تنهایی در مقایسه با دو نفر از 100 نفر هنگام مصرف دارونما دچار عوارض جانبی شدند (1% افراد بیشتر).
شواهدی با کیفیت متوسط نشان می‌دهند که ترامادول به‌تنهایی یا در ترکیب با استامینوفن، در مقایسه با دارونما، احتمالا هیچ مزیت مهمی بر میانگین درد یا عملکرد در افراد مبتلا به استئوآرتریت ندارد، اگر چه تعداد اندکی بیشتر در گروه ترامادول، بهبودی مهمی را گزارش کردند (به‌صورت 20% یا بیشتر تعریف شد). شواهدی با کیفیت متوسط نشان می‌دهند که حوادث جانبی، احتمالا باعث می‌شود که تعداد قابل ملاحظه‌ای از شرکت‌کنندگان، مصرف ترامادول را قطع کنند. افزایش در تعداد حوادث جانبی جدی با ترامادول، به دلیل تعداد کم حوادث و رویدادها، کم‌تر قطعی است.
ترامادول (tramadol) اغلب برای درمان درد تجویز می‌شود و با ناتوانی فیزیکی در استئوآرتریت (osteoarthritis; OA) همراه است. با توجه به مکانیزم دارویی ترامادول، ممکن است در مقایسه با داروهای غیر-استروئیدی ضد-التهابی (non-steroidal anti-inflammatory drugs; NSAIDs) منجر به عوارض جانبی مرتبط کم‌تری (یعنی خونریزی گوارشی یا مشکلات کلیوی) شود. این یک مرور به‌روز شده از مرور کاکرین است که ابتدا در سال 2006 منتشر شد.
تعیین مزایا و آسیب‌های ترامادول خوراکی یا ترامادول همراه با استامینوفن یا NSAIDها در افراد مبتلا به استئوآرتریت.
ما پایگاه ثبت مرکزی کارآزمایی‌های کنترل شده کاکرین (CENTRAL)؛ بانک‌های اطلاعاتی MEDLINE؛ Embase و هم‌چنین پایگاه‌های ثبت کارآزمایی‌های مؤسسه ملی سلامت ایالات متحده و سازمان جهانی بهداشت را تا فوریه 2018 جست‌وجو کردیم. بانک اطلاعاتی LILACS را تا آگوست 2015 جست‌وجو کردیم.
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده‌ای (randomised controlled trials; RCTs) را وارد کردیم که تاثیر ترامادول، یا ترامادول را در ترکیب با استامینوفن (پاراستامول) یا NSAIDها در برابر دارونما (placebo) یا هر نوع مقایسه کننده‌ای در افراد مبتلا به استئوآرتریت ارزیابی کردند.
از پروسیجرهای استاندارد روش‌شناسی مورد انتظار کاکرین استفاده کردیم.
ما 22 RCT (11 مورد بیشتر از مرور قبلی) را وارد کردیم که از بین آنها 21 RCT برای متاآنالیز (meta‐analyses) وارد شدند و در آنها 3871 شرکت‌کننده برای دریافت ترامادول به‌تنهایی یا ترامادول در ترکیب با یک مسکن دیگر و 2625 شرکت‌کننده برای دریافت دارونما یا کنترل فعال، تصادفی‌سازی شدند. هفده مطالعه فقط ترامادول و پنج مطالعه ترامادول را به همراه استامینوفن ارزیابی کردند. سیزده مطالعه از کنترل‌های دارونما و یازده مطالعه از کنترل‌های فعال استفاده کردند (دو کارآزمایی هر دو بازوی دارونما و درمان فعال را داشتند). دوز ترامادول از 37.5 میلی‌گرم تا 400 میلی‌گرم در روز متغیر بود؛ همه دوزها تجمیع شدند. اکثر کارآزمایی‌ها چند-مرکزی و با میانگین دوره دو ماهه بودند. شرکت‌کنندگان عمدتا زنان مبتلا به استئوآرتریت مفصل ران یا زانو بودند که میانگین سن آنها 63 سال بوده و درد متوسط تا شدید داشتند. خطر بالای سوگیری (bias) انتخاب وجود داشت، زیرا فقط چهار کارآزمایی، هم تولید توالی مناسب و هم پنهان‌سازی تخصیص را گزارش کردند. از آن‌جایی که اکثر مطالعات، شرکت‌کنندگان را کورسازی کردند، خطر پائین سوگیری عملکرد وجود داشت. از آن‌جایی که 10/22 کارآزمایی، داده‌های ناقص پیامد را نشان دادند، خطر بالای سوگیری ریزش نمونه (attrition bias) گزارش شد. بسیاری از کارآزمایی‌ها از صنعت داروسازی حمایت مالی دریافت کردند.
شواهدی با کیفیت متوسط (به دلیل خطر سوگیری کاهش یافت) نشان داد که ترامادول به‌تنهایی و در ترکیب با استامینوفن در مقایسه با کنترل دارونما هیچ مزیت مهمی را در کاهش درد نداشت (ترامادول به‌تنهایی؛ 4% بهبودی کامل؛ 95% فاصله اطمینان (CI)؛ 3% تا 5%؛ 8 مطالعه؛ 3972 شرکت‌کننده؛ ترامادول در ترکیب با استامینوفن؛ 4% بهبودی کامل؛ 95% CI؛ 2% تا 6%؛ 2 مطالعه؛ 614 شرکت‌کننده).
پانزده نفر از 100 نفر در گروه ترامادول در مقایسه با 10/100 نفر در گروه دارونما (5% بهبودی کامل) تا 20% بهبود یافتند (که به تفاوت مهم بالینی در درد مربوط می‌شود). دوازده نفر از 100 نفر در گروه ترامادول در ترکیب با استامینوفن در مقایسه با 7/100 نفر در گروه دارونما (5% بهبودی کامل) تا 20% بهبود یافتند.
شواهدی با کیفیت متوسط (به دلیل خطر سوگیری کاهش یافت) نشان داد که ترامادول به‌تنهایی و در ترکیب با استامینوفن منجر به مزیت مهمی در عملکرد فیزیکی در مقایسه با دارونما نشد (ترامادول به‌تنهایی؛ 4% بهبودی کامل؛ 95% CI؛ 2% تا 6%؛ 5 مطالعه؛ 2550 شرکت‌کننده؛ ترامادول در ترکیب با استامینوفن؛ 4% بهبودی کامل؛ 95% CI؛ 2% تا 7%؛ 2 مطالعه؛ 614 شرکت‌کننده).
بیست‌ویک نفر از 100 نفر در گروه ترامادول در مقایسه با 16/100 نفر در گروه دارونما (5% بهبودی کامل) تا 20% بهبود یافتند (که به تفاوت مهم بالینی در عملکرد فیزیکی مربوط می‌شود). پانزده نفر از 100 نفر در گروه ترامادول در ترکیب با استامینوفن در مقایسه با 10/100 نفر در گروه دارونما (5% بهبودی کامل) تا 20% بهبود یافتند.
شواهدی با کیفیت متوسط (به دلیل خطر سوگیری کاهش یافت) نشان داد که، خطر بالایی از بروز حوادث جانبی با ترامادول به‌تنهایی در مقایسه با دارونما (خطر نسبی (RR): 1.34؛ 95% CI؛ 1.24 تا 1.46؛ 4 مطالعه؛ 2039 شرکت‌کننده) و ترامادول در ترکیب با استامینوفن در مقایسه با دارونما (RR: 1.91؛ 95% CI؛ 1.32 تا 2.76؛ 1 مطالعه؛ 308 شرکت‌کننده) وجود داشت. این مساله با 17% افزایش (95% CI؛ 12% تا 23%) با ترامادول به‌تنهایی و 22% افزایش (95% CI؛ 8% تا 41%) با ترامادول در ترکیب با استامینوفن مرتبط بود.
سه حادثه جانبی شایع عبارت بودند از تهوع، سرگیجه و خستگی. شواهدی با کیفیت متوسط (به دلیل خطر سوگیری کاهش یافت) نشان داد که، خطر بالایی از خروج از مطالعه به دلیل حوادث جانبی با ترامادول به‌تنهایی در مقایسه با دارونما وجود داشت (RR: 2.64؛ 95% CI؛2.17 تا 3.20؛ 9 مطالعه؛ 4533 شرکت‌کننده) که مربوط به 12% افزایش بود (95% CI؛ 9% تا 16%).
شواهدی با کیفیت پائین (به دلیل خطر سوگیری و ناهمگونی کاهش یافت) نشان داد که، خطر بالایی از خروج از مطالعه به دلیل بروز حوادث جانبی با ترامادول در ترکیب با استامینوفن در مقایسه با دارونما وجود داشت (RR: 2.78؛ 95% CI؛ 1.50 تا 5.16؛ 2 مطالعه؛ 614 شرکت‌کننده) که مربوط به 8% بهبودی مطلق بود (95% CI؛ 2% تا 19%).
شواهدی با کیفیت پائین (به دلیل خطر سوگیری و عدم دقت کاهش یافت) نشان داد که، خطر بالایی از بروز حوادث جانبی جدی با ترامادول به‌تنهایی در مقایسه با دارونما وجود داشت (110/2459 شرکت‌کننده با ترامادول در مقایسه با 22/1153 شرکت‌کننده با دارونما؛ RR: 1.78؛ 95% CI؛ 1.11 تا 2.84؛ 7 مطالعه؛ 3612 شرکت‌کننده) که مربوط به 1% افزایش بود (95% CI؛ 0% تا 4%). هیچ حادثه جانبی جدی گزارش شده‌ای در یک مطالعه کوچک (15 شرکت‌کننده) در مورد ترامادول با استامینوفن در مقایسه با دارونما وجود نداشت.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.