سوال مطالعه مروری
آیا تجویز آنتاگونیست‌های گیرنده اندوتلین (endothelin receptor antagonists) در افراد مبتلا به هیپرتانسیون شریان ریوی (pulmonary arterial hypertension; PAH) توان انجام فعالیت ورزشی (ظرفیت فعالیت) را در آنها افزایش داده، نشانه‌ها را بهبود بخشیده، یا مرگ‌ومیر را کاهش می‌دهد؟
پیشینه
هیپرتانسیون شریان ریوی یک بیماری ویرانگر است که با افزایش مقاومت عروق ریوی مشخص شده و منجر به نارسایی قلب راست و در نهایت مرگ‌ومیر می‌شود.
آنتاگونیست‌های گیرنده اندوتلین دسته‌ای از گشاد كننده‌های عروقی (وازودیلاتور) (داروهایی كه عروق خونی را باز (دیلاته) می‌كنند) پرقدرت هستند كه می‌توانند روند تقسیم سلولی را متوقف کرده، و منجر به گشاد شدن و ایجاد یک تغییر مطلوب در ساختار شریان ریوی شوند.
ویژگی‌های مطالعه
شواهد حاصل از مطالعات تصادفی‌سازی شده (مطالعاتی که در آنها شرکت‌کنندگان با استفاده از یک روش تصادفی، به یکی از دو یا چند گروه درمانی اختصاص داده می‌شوند) را مرور کردیم. پس از یک جست‌وجوی کامل و ارزیابی منابع علمی پزشکی، 17 مطالعه را با مجموع 3322 شرکت‌کننده برای ورود در این مرور شناسایی کردیم. اکثریت قریب به اتفاق شرکت‌کنندگان مبتلا به PAH بدون علت مشخص (ایدیوپاتیک) بودند. شواهد تا نوامبر 2020 به‌روز است.
نتایج کلیدی
آنتاگونیست‌های گیرنده اندوتلین احتمالا توان انجام فعالیت ورزشی (ظرفیت فعالیت) را افزایش داده، کلاس عملکردی سازمان جهانی بهداشت (اندازه‌گیری شدت نشانه‌های هیپرتانسیون ریوی در یک فرد) را بهبود می‌بخشند، و ممکن است نرخ مرگ‌ومیر و نشانه‌ها را در افراد مبتلا به PAH بهتر کنند؛ با این حال ممکن است خطر آسیب کبدی را نیز افزایش دهند، اگرچه این وضعیت نادر بود. اکنون به احتمال زیاد به پرسش‌ها در مورد تأثیرات آنتاگونیست‌های گیرنده اندوتلین بر PAH پاسخ داده شده است.
قطعیت شواهد
در مجموع، به دلیل وقوع بالای از دست رفتن داده‌ها، شواهد ارائه شده از قطعیت متوسطی برخوردار هستند.
برای افراد مبتلا به هیپرتانسیون شریان ریوی در کلاس II یا III از مقیاس عملکردی WHO، آنتاگونیست‌های گیرنده اندوتلین در مقایسه با دارونما احتمالا توان انجام فعالیت ورزشی (ظرفیت فعالیت) را افزایش داده، کلاس عملکردی WHO را بهبود بخشیده، و از بدتر شدن کلاس عملکردی WHO پیشگیری می‌کنند، در نتیجه باعث تغییرات مطلوبی در متغیرهای همودینامیکی قلبی-ریوی می‌شوند. با این حال، تاثیرگذاری کمتری در کاهش تنگی نفس و مورتالیتی دارند. داده‌های اثربخشی در مبتلایان به هیپرتانسیون ریوی ایدیوپاتیک قوی‌تر از سایر داده‌ها بودند. نارسایی غیر-قابل برگشت کبدی ناشی از سیتاکسنتان و خارج شدن آن از بازارهای جهانی، بر اهمیت پایش کبد در افراد تحت درمان با ERAها تاکید دارد. بنظر می‌رسد تا حدودی به پرسش‌ها پیرامون تاثیرات ERAها بر هیپرتانسیون شریان ریوی پاسخ داده شده است. استفاده ترکیبی از ERAها و مهارکننده‌های فسفو‌دی‌استراز ممکن است مزیت بیشتری در هیپرتانسیون شریان ریوی داشته باشد؛ با این حال، این موضوع باید در مطالعات آینده تائید شود.
هیپرتانسیون شریان ریوی یک بیماری ویرانگر است که منجر به نارسایی قلب راست و مرگ‌ومیر زودرس می‌شود. آنتاگونیست‌های گیرنده اندوتلین در درمان هیپرتانسیون شریان ریوی اثربخش بوده‌اند.
ارزیابی اثربخشی آنتاگونیست‌های گیرنده اندوتلین (endothelin receptor antagonist; ERA) در مدیریت درمانی هیپرتانسیون شریان ریوی.
پایگاه ثبت مرکزی کارآزمایی‌های کنترل شده کاکرین (CENTRAL)؛ MEDLINE؛ Embase و منابع مقالات بازیابی شده را جست‌وجو کردیم. جست‌و‌جو‌ها تا 4 نوامبر 2020 به‌روز هستند.
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی شده و شبه-تصادفی‌سازی شده را با حضور شرکت‌کنندگان مبتلا به هیپرتانسیون شریان ریوی وارد کردیم.
دو نویسنده از پنج نویسنده مرور مطالعات را انتخاب، داده‌ها را استخراج و کیفیت مطالعه را با توجه به معیارهای تعیین شده ارزیابی کردند. از روش‌های استاندارد مورد نظر کاکرین استفاده کردیم. پیامدهای اولیه عبارت بودند از توان انجام فعالیت ورزشی (مسافتی که فرد طی شش دقیقه راه رفتن طی می‌کند، 6MWD)، کلاس عملکردی سازمان جهانی بهداشت (WHO) یا انجمن قلب نیویورک ( New York Heart Association; NYHA)، نمرات Borg dyspnoea و رتبه‌بندی‌های تنگی نفس-خستگی، و مورتالیتی.
ما 17 کارآزمایی تصادفی‌سازی و کنترل شده را با مجموع 3322 شرکت‌کننده وارد کردیم. بیشتر کارآزمایی‌ها مدت زمان نسبتا کوتاهی داشتند (12 هفته تا شش ماه). شانزده کارآزمایی کنترل شده با دارونما (placebo) بودند، و از میان آنها نه مورد یک ERA غیر-اختصاصی و هفت مورد یک ERA اختصاصی را بررسی کردند.
در این مرور دو مقایسه را ارزیابی کردیم: ERA در برابر دارونما و ERA در برابر مهار کننده فسفو‌دی‌استراز نوع 5 (phosphodiesterase type 5; PDE5). خلاصه مرور فقط روی کارآزمایی‌های کنترل شده با دارونما تمرکز دارد و فقط نتایج تجمعی ERAهای انتخابی و غیر-انتخابی را ارائه می‌دهد.
پس از درمان، شرکت‌کنندگان دریافت کننده ERAها با احتمال بیشتری می‌توانستند به‌طور میانگین 25.06 متر بیشتر از افراد دریافت کننده دارونما در آزمون 6MWD طی مسیر کنند (95% فاصله اطمینان (CI): 17.13 تا 32.99 متر؛ 2739 شرکت‌کننده؛ 14مطالعه؛ I2 = 34%؛ شواهد با قطعیت متوسط). آنتاگونیست‌های گیرنده اندوتلین در مقایسه با دارونما احتمالا کلاس عملکردی WHO را در تعداد شرکت‌کنندگان بیشتری بهبود می‌بخشند (نسبت شانس (OR): 1.41؛ 95% CI؛ 1.16 تا 1.70؛ تعداد شرکت‌کنندگان = 3060؛ تعداد مطالعات = 15؛ I2 = 5%؛ شواهد با قطعیت متوسط) و احتمالا شانس بدتر شدن کلاس عملکردی را کاهش می‌دهند (OR: 0.43؛ 95% CI؛ 0.26 تا 0.72؛ تعداد شرکت‌کنندگان = 2347؛ تعداد مطالعات = 13؛ I2 = 40%؛ شواهد با قطعیت متوسط). به دنبال مصرف ERAها، ممکن است کاهشی در مورتالیتی دیده شود (OR: 0.78؛ 95% CI؛ 0.58 تا 1.07؛ تعداد شرکت‌کنندگان = 2889؛ تعداد مطالعات = 12؛ I2 = 0%؛ شواهد با قطعیت پائین)، و داده‌های تجمعی پیشنهاد می‌کنند که ERAها احتمالا همودینامیک قلبی-ریوی را بهبود بخشیده و ممکن است نمره Borg dyspnoea را در بیماران علامت‌دار کاهش دهند. سمیّت کبدی شایع نبود، اما می‌تواند در طول بیش از 25 هفته درمان با ERA از 37 به 67 (95% CI؛ 34 تا 130) مورد در هر 1000 بیمار افزایش یابد (OR: 1.88؛ 95% CI؛ 0.91 تا 3.90؛ شواهد با قطعیت متوسط). اگرچه ERAها در این جمعیت از بیماران به خوبی تحمل شدند، موارد متعددی از نارسایی غیر-قابل برگشت کبدی ناشی از سیتاکسنتان (sitaxsentan) گزارش شده، که باعث شد صاحب امتیاز سیتاکسنتان محصول خود را از بازارهای سراسر جهان جمع‌آوری و خارج کند.
آنالیزهای زیر-گروهی مقایسه کننده ERAهای انتخابی و غیر-انتخابی را طبق برنامه‌ریزی انجام داده، و به استثنای میانگین فشار شریان ریوی، هیچ تفاوت زیر-گروهی واضحی برای هیچ یک از پیامدها تشخیص داده نشد.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.