سوال مطالعه مروری
شواهدی را در مورد تاثیر ورزش-درمانی بر درد، ناتوانی، رضایت بیمار و کیفیت زندگی میان افراد مبتلا به درد گردن مرور کردیم.
پیشینه
درد گردن شایع است؛ می‌تواند توانایی فرد را برای شرکت در فعالیت‌های عادی محدود کند و پُر-هزینه است. ورزش-درمانی یک درمان پُر-کاربرد برای گردن درد به شمار می‌رود. این مرور شامل تمرینات فعال (شامل تمرینات مختص گردن و شانه، کششی، قدرتی، وضعیتی، تنفسی، شناختی، عملکردی، تثبیت چشم و تمرینات حس عمقی) است که برای درمان گردن درد تجویز یا انجام می‌شود. مطالعاتی که در آنها ورزش-درمانی به عنوان بخشی از یک درمان چند-رشته‌ای، درمان چند-وجهی (همراه با دیگر درمان‌ها مانند دست‌کاری (manipulation) یا اولتراسوند)، یا تمرین‌هایی که نیاز به استفاده از یک فرد آموزش‌دیده دارند (مانند تکنیک‌های hold-relax، ثبات‌دهنده ریتمیک، و تکنیک‌های غیر-فعال) انجام شد، از مرور حذف شدند.
ویژگی‌های مطالعه
شواهد تا می 2014 به‌روز است. تعداد 27 کارآزمایی (با مجموع 2485 شرکت‌کننده) را پیدا کردیم که به بررسی این موضوع پرداختند که ورزش می‌تواند به کاهش درد و ناتوانی گردن، بهبود عملکرد، تاثیر درک‌شده کلی، رضایت بیمار و/یا کیفیت زندگی کمک کند یا خیر. در این کارآزمایی‌ها، ورزش یا با درمان دارونما (placebo) یا عدم-درمان (لیست انتظار)، یا ورزش همراه با مداخله دیگر با همان مداخله (که می‌توانست شامل دست‌کاری، آموزش/توصیه، طب سوزنی، ماساژ، گرما یا دارو باشد) مقایسه شد. بیست‌وچهار مورد از 27 کارآزمایی که درد گردن را ارزیابی کردند، طول مدت این اختلال را گزارش کردند: 1 مورد حاد؛ 1 مورد حاد تا مزمن؛ 1 مورد تحت-حاد؛ 4 مورد تحت-حاد/مزمن؛ و 16 مورد مزمن. در یک مطالعه اختلال گردن با رادیکولوپاتی حاد گزارش شد؛ دو کارآزمایی سردرد تحت-حاد تا مزمن سرویکوژنیک را بررسی کردند.
نتایج کلیدی
نتایج نشان دادند که ورزش بی‌خطر است، با عوارض جانبی موقت و خوش‌خیم همراه است، اگرچه بیش از نیمی از کارآزمایی‌ها عوارض جانبی را گزارش نکردند. هنگام بررسی تاثیر تمرینات مختلف، از یک سیستم طبقه‌بندی تمرین ورزشی برای اطمینان از شباهت بین پروتکل‌ها استفاده شد. برخی از انواع ورزش نسبت به دیگر گروه‌های مقایسه، برتری خود را نشان دادند. به نظر می‌رسد که تمرین‌های قدرتی، اگر روی گردن، شانه و ناحیه تیغه شانه (shoulder blade) متمرکز شوند، در درمان گردن درد مزمن، سردرد سرویکوژنیک و رادیکولوپاتی گردنی نقش مهمی دارند. علاوه بر این، استفاده از تمرینات قدرتی، همراه با تمرینات استقامتی یا کششی نیز مفید بوده است. شواهدی وجود دارد که تاثیرات مفید تمرینات خاص (مثلا sustained natural apophyseal glides) را همراه با سردردهای سرویکوژنیک و تمرینات ذهن‌آگاهی (مثلا چی‌گونگ (Qigong)) برای گردن درد مزمن مکانیکی نشان می‌دهد. به نظر می‌رسد زمانی که فقط از تمرینات کششی یا استقامتی برای ناحیه گردن، شانه و تیغه شانه استفاده می‌شود، تاثیر کمتری بر درد و عملکرد گردن دیده می‌شود.
کیفیت شواهد
شواهدی با کیفیت بالا یافت نشد و این نشان می‌دهد که هم‌چنان در مورد اثربخشی ورزش برای درد گردن عدم-قطعیت وجود دارد. پژوهش‌های آینده احتمالا تاثیر مهمی بر تخمین اثرگذاری خواهند داشت. تعدادی چالش در این مرور وجود داشت؛ برای مثال، تعداد شرکت‌کنندگان در اکثر کارآزمایی‌ها کم بود، بیش از نیمی از مطالعات وارد شده کیفیت پائین یا بسیار پائین داشتند و شواهد محدودی در مورد نیاز به دوز بهینه وجود داشت.
شواهدی با کیفیت بالا یافت نشد و این نشان می‌دهد که هم‌چنان در مورد اثربخشی ورزش برای درد گردن عدم-قطعیت وجود دارد. استفاده از تمرینات قدرتی خاص به عنوان بخشی از تمرینات معمول برای درد مزمن گردن، سردرد سرویکوژنیک و رادیکولوپاتی ممکن است مفید باشد. پژوهش‌ها نشان دادند که استفاده از تمرینات قدرتی و استقامتی برای سرویکو-اسکاپولوتوراسیک و شانه ممکن است در کاهش درد و بهبود عملکرد مفید باشد. با این حال، زمانی که فقط از تمرینات کششی استفاده می‌شود، هیچ تاثیر مفیدی دیده نمی‌شود. پژوهش‌های آینده باید دوز بهینه را بررسی کنند.
درد گردن شایع، ناتوان کننده و پُر-هزینه است. ورزش یکی از رویکردهای درمانی این وضعیت به شمار می‌آید.
ارزیابی اثربخشی تمرینات ورزشی برای بهبود درد، ناتوانی، عملکرد، رضایت بیمار، کیفیت زندگی و تاثیر کلی درک‌شده در بزرگسالان مبتلا به گردن درد.
MEDLINE؛ MANTIS؛ ClinicalTrials.gov و سه بانک اطلاعاتی کامپیوتری دیگر را بین ژانویه و می 2014 به همراه منابع بیشتر (بررسی منابع، جست‌وجوی استنادی، تماس با نویسندگان) جست‌وجو کردیم.
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده‌ای (randomised controlled trials; RCTs) را وارد کردیم که تمرینات درمانی واحد را با یک گروه کنترل در بزرگسالانی مقایسه کردند که از گردن درد با یا بدون سردرد سرویکوژنیک (cervicogenic) یا رادیکولوپاتی (radiculopathy) رنج می‌بردند.
دو نویسنده مرور به‌طور مستقل از هم، انتخاب کارآزمایی، استخراج داده‌ها، ارزیابی «خطر سوگیری (bias)» و بررسی ارتباط بالینی را انجام دادند. کیفیت شواهد با استفاده از رویکرد درجهبندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (GRADE) ارزیابی شد. متاآنالیزها برای نسبت خطر (relative risk) و تفاوت‌های میانگین استاندارد شده (SMD) با 95% فواصل اطمینان (CIs) پس از قضاوت ناهمگونی بالینی و آماری انجام شدند.
بیست-هفت کارآزمایی (2485 شرکت‌کننده آنالیز شده /3005 شرکت‌کننده تصادفی‌سازی شده) معیارهای ورود ما را داشتند.
برای وجود فقط گردن درد حاد، هیچ شواهدی یافت نشد.
برای گردن درد مزمن، شواهدی با کیفیت متوسط از یافته‌های زیر حمایت می‌کند: 1) تمرینات قدرتی سرویکو-اسکاپولوتوراسیک (cervico-scapulothoracic) و اندام فوقانی برای بهبود درد متوسط تا زیاد بلافاصله پس از درمان [SMD تجمعی (SMDp): 0.71-؛ (95% CI؛ 1.33- تا 0.10-)] و در پیگیری کوتاه-مدت؛ 2) تمرینات استقامتی اسکاپولوتوراسیک و اندام فوقانی برای تاثیر مفید جزئی بر درد بلافاصله پس از درمان و پیگیری کوتاه-مدت؛ 3) تاثیر تمرینات قدرتی و کششی ترکیبی گردن، شانه و اسکاپولوتوراسیک که از یک تاثیر مفید کوچک تا بزرگ متفاوت بود، بر درد بلافاصله پس از درمان [SMDp: -0.33؛ (95% CI؛ 0.55- تا 0.10-)] و تا پیگیری طولانی-مدت و تاثیر متوسط بر بهبود عملکرد هم بلافاصله پس از درمان و هم در پیگیری کوتاه-مدت [SMDp: -0.45؛ (95% CI؛ 0.72- تا 0.18-)]؛ 4) تمرینات قدرتی/ثبات دهنده سرویکو-اسکاپولوتوراسیک برای بهبود درد و عملکرد در میان-مدت [SMDp: -14.90؛ (95% (CI؛ 22.40- تا 7.39-)]؛ 5) تمرینات ذهن‌آگاهی (mindfulness) (چی‌گونگ (Qigong)) باعث حداقل بهبود در عملکرد شدند، اما تاثیر درک‌شده کلی را در کوتاه-مدت بهبود نبخشید. شواهدی اندک حاکی از آن است که 1) تمرینات تنفسی؛ 2) تمرینات عمومی تناسب اندام؛ 3) تمرینات کششی به‌تنهایی؛ و 4) تمرینات بازخورد (feedback) همراه با همگام‌سازی الگو ممکن است درد یا عملکرد را بلافاصله پس از درمان در پیگیری کوتاه-مدت تغییر ندهند. شواهدی با کیفیت بسیار پائین حاکی از آن است که تمرینات هماهنگی عصب-عضله چشم و گردن/تمرینات حس عمقی (proprioceptive) ممکن است درد و عملکرد را در پیگیری کوتاه-مدت بهبود بخشد.
برای سردرد مزمن سرویکوژنیک، شواهدی با کیفیت متوسط از تمرینات استاتیک-دینامیک قدرتی/استقامتی سرویکو-اسکاپولوتوراسیک از جمله بیوفیدبک فشاری بلافاصله پس از درمان پشتیبانی کرده و احتمالا درد، عملکرد و تاثیر درک‌شده کلی را در پیگیری طولانی-مدت بهبود می‌بخشد. شواهدی با کیفیت پائین از تمرینات sustained natural apophyseal glides (SNAG) پشتیبانی می‌کند.
برای رادیکولوپاتی حاد، شواهدی با کیفیت پائین حاکی از یک مزیت کوچک برای کاهش درد بلافاصله پس از درمان با تمرینات کششی/قدرتی/ثبات‌دهنده گردن است.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.