عفونتهای منتقله از راه جنسی (sexually transmitted infections; STI) یکی از علل اصلی بیماریهای حاد، ناباروری و مرگومیر در سراسر جهان هستند. تخمین زده میشود که هر ساله حدود 499 میلیون مورد جدید از شایعترین STIهای قابل درمان (تریکومونیازیس (trichomoniasis)، کلامیدیا (chlamydia)، سیفلیس (syphilis) و سوزاک (gonorrhoea)) و میان دو تا سه میلیون مورد جدید از HIV رخ میدهد. وجود چندین نوع STI، از جمله سیفلیس و هرپس (herpes)، میتوانند خطر ابتلا به HIV یا انتقال آن را افزایش دهند.
هشدار به شریک جنسی (partner notification; PN) فرایندی است که طی آن شرکای جنسی بیمارانی که مبتلا به STI تشخیص داده شدهاند، از مواجهه خود با عفونت و نیاز به دریافت درمان مطلع میشوند. PN برای STI قابل درمان ممکن است از عفونت مجدد بیمار پیشگیری کرده و خطر عوارض و انتشار بیشتر بیماری را کاهش دهد.
نسخه بهروز شده این مرور از پژوهشهای مربوط به استراتژیهای هشدار به شریک جنسی در افراد مبتلا به STI، از جمله عفونت با ویروس نقص ایمنی انسان (human immunodeficiency virus; HIV) توسط پژوهشگران در سازمان همکاری کاکرین (Cochrane Collaboration) انجام شد. پساز جستوجو برای یافتن تمام مطالعات مرتبط، آنها 26 مطالعه را پیدا کردند. این مرور چهار استراتژی اصلی PN را پوشش میدهد: 1) ارجاع بیمار به این معنی است که بیمار به شرکای جنسی خود اطلاع میدهد که آنها نیاز به درمان دارند، این اطلاعرسانی میتواند با حمایت اضافی (تسهیلشده (enhanced)) یا بدون آن (ساده) برای بهبود پیامدها انجام شود. 2) درمان تسریعشده (expedited) شریک جنسی به این معنی است که بیمار دارو یا نسخهای برای دریافت دارو را بدون نیاز به معاینه پزشکی شریک(های) جنسی خود به او تحویل میدهد. 3) ارجاع توسط ارائهدهنده خدمات به این معنی است که کارکنان مراکز خدمات سلامت به شرکای جنسی اطلاع میدهند. 4) ارجاع قراردادی (contract) به این معنی است که بیمار تشویق میشود تا شرکای جنسی خود را مطلع کند، اما اگر آنها تا تاریخ معینی به مرکز سلامت مراجعه نکنند، کارکنان مراکز خدمات سلامت با آنها تماس خواهند گرفت.
تعداد 26 کارآزمایی واردشده در این مرور، شامل 17,578 شرکتکننده بودند. پنج کارآزمایی در کشورهای در حال توسعه انجام شدند و فقط دو کارآزمایی، شامل بیماران HIV-مثبت بودند. در کاهش بروز عفونت مجدد در بیماران مبتلا به سوزاک، کلامیدیا یا یورتریت غیر-گنوگوکی (non-gonococcal urethritis) (شش کارآزمایی)، درمان تسریعشده شریک جنسی موفقتر از ارجاع ساده بیمار بود. درمان تسریعشده شریک جنسی و ارجاع تسهیلشده بیمار، منجر به سطوح مشابهی از عفونت مجدد شدند (سه کارآزمایی). شواهد مربوط به تاثیرات نمونهگیری در منزل که در آن بیماران مبتلا به کلامیدیا یک کیت نمونهگیری برای شریک جنسی خود دریافت کردند، متناقض بود (سه کارآزمایی). تعداد کارآزماییها برای دستیابی به نتیجهگیریهای منسجم، همسو و سازگار درباره تاثیرات نسبی روشهای ارجاع توسط ارائهدهنده خدمات، ارجاع قراردادی یا دیگر روشهای ارجاع بیمار برای STIهای مختلف، بسیار اندک است. مطالعات بیشتری باید در مورد HIV و سیفلیس انجام شده و آسیبهای مداخله نیز اندازهگیری و گزارش شوند.
شواهد ارزیابیشده در این مرور، استراتژی مطلوب واحدی را برای PN برای هیچیک از STIهای خاص شناسایی نمیکند. هنگام ترکیب نتایج کارآزماییهای مربوط به STIهایی که باعث یورتریت (urethritis) یا سرویسیت (cervicitis) میشوند، درمان تسریعشده شریک جنسی برای پیشگیری از عفونت مجدد بیماران شاخص، موفقیتآمیزتر از ارجاع ساده بیمار بود، اما نسبت به ارجاع تسهیلشده بیمار برتری نداشت. مداخلات درمان تسریعشده شریک جنسی باید شامل تمام اجزایی باشند که بخشی از بسته مداخله کارآزمایی بودند. شواهد کافی برای تعیین موثرترین مولفههای استراتژی ارجاع تسهیلشده بیمار وجود نداشت. تعداد کارآزماییها برای دستیابی به نتیجهگیریهای منسجم، همسو و سازگار درباره تاثیرات نسبی روشهای ارجاع توسط ارائهدهنده خدمات، ارجاع قراردادی یا دیگر روشهای ارجاع بیمار برای STIهای مختلف، بسیار اندک است. انجام RCTهای بیشتر با کیفیت بالا در خصوص استراتژیهای PN برای HIV و سیفلیس، با استفاده از پیامدهای بیولوژیکی، مورد نیاز است.
هشدار به شریک جنسی (partner notification; PN) فرایندی است که طی آن شرکای جنسی یک بیمار شاخص (index patient)، از مواجهه خود با عفونت منتقله از راه جنسی (sexually transmitted infection; STI) و نیاز به دریافت درمان مطلع میشوند. هدف از PN برای فرد (بیمار شاخص) مبتلا به STI قابل درمان، ریشهکن کردن عفونت و پیشگیری از بروز عفونت مجدد است. هدف PN برای شرکای جنسی، شناسایی و درمان STIهای تشخیص دادهنشده است. هدف PN در سطح شبکههای جنسی و جمعیتها نیز قطع زنجیرههای انتقال STI است. PN برای افراد مبتلا به STI، با هدف شناسایی عفونتهای تشخیص دادهنشده صورت میگیرد که میتواند دسترسی شرکای جنسی آنها را به درمان تسهیل کرده و به پیشگیری از انتقال کمک کند.
ارزیابی تاثیرات استراتژیهای مختلف PN در افراد مبتلا به STI، از جمله عفونت با ویروس نقص ایمنی انسان (human immunodeficiency virus; HIV).
بانکهای اطلاعاتی الکترونیکی (پایگاه مرکزی ثبت کارآزماییهای کنترلشده کاکرین (CENTRAL)؛ MEDLINE و EMBASE) را بدون اعمال محدودیت در زبان نگارش مقاله جستوجو کردیم. همچنین فهرست منابع مطالعات و مرورهای قبلی احتمالا مرتبط را بررسی کرده و با کارشناسان این حوزه تماس گرفتیم. سه پایگاه ثبت کارآزمایی را نیز جستوجو کردیم. آخرین جستوجو را در 31 آگوست 2012 انجام دادیم.
کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترلشده (randomised controlled trials; RCTs) یا شبه-RCTهای منتشرشده یا منتشرنشدهای که دو یا چند استراتژی PN را با یکدیگر مقایسه کردند. چهار استراتژی اصلی PN عبارتند از: ارجاع بیمار، درمان تسریعشده (expedited) شریک جنسی، ارجاع توسط ارائهدهنده خدمات، و ارجاع قراردادی (contract). ارجاع بیمار به این معناست که بیمار شرکای جنسی خود را، با (ارجاع تسهیلشده (enhanced) بیمار) یا بدون (ارجاع ساده بیمار) حمایت کلامی یا نوشتاری بیشتر، مطلع میکند. در درمان تسریعشده شریک جنسی، بیمار دارو یا نسخهای را برای دریافت دارو بدون نیاز به معاینه پزشکی شریک جنسی خود به او تحویل میدهد. در ارجاع توسط ارائهدهنده خدمات، کارکنان مراکز خدمات سلامت به شرکای جنسی اطلاع میدهند. در ارجاع قراردادی، از بیمار شاخص خواسته میشود تا شریک جنسی خود را مطلع کند، با این شرط که اگر شریک بیمار تا تاریخ معینی به مرکز سلامت مراجعه نکنند، با آنها تماس گرفته خواهد شد.
دادهها را بر اساس استراتژیهای ارجاع شریک جنسی، آنالیز کردیم. ابتدا مقایسهها را بر اساس چهار استراتژی اصلی PN سازماندهی کردیم (1. ارجاع تسهیلشده بیمار، 2. درمان تسریعشده شریک جنسی، 3. ارجاع قراردادی، 4. ارجاع توسط ارائهدهنده خدمات). هر استراتژی اصلی را ابتدا با ارجاع ساده بیمار و سپس، در صورت وجود کارآزمایی، با یکدیگر مقایسه کردیم. برای معیارهای پیامد پیوسته (continuous)، تفاوت میانگین (MD) را با 95% فواصل اطمینان (CI) محاسبه کردیم. برای متغیرهای دو حالتی (dichotomous)، خطر نسبی (RR) و 95% CI آن را محاسبه کردیم. در جایی که اقتضا میکرد، متاآنالیز را انجام دادیم. یک آنالیز حساسیت (sensitivity) را برای پیامد اولیه، یعنی نرخ عفونت مجدد بیمار شاخص، با حذف مطالعاتی انجام دادیم که میزان خروج بیماران از مطالعه (attrition) در آنها بیش از 20% بود. دو نویسنده مرور بهطور مستقل از هم خطر سوگیری (bias) را ارزیابی کرده و دادهها را استخراج کردند. برای کسب اطلاعات بیشتر، با نویسندگان مطالعه تماس گرفتیم.
تعداد 26 کارآزمایی (17,578 شرکتکننده، 9015 زن و 8563 مرد) را وارد این مرور کردیم. پنج کارآزمایی در کشورهای در حال توسعه انجام شدند. فقط دو کارآزمایی میان بیماران HIV-مثبت صورت گرفتند. با توجه به روشهای تخصیص (allocation) استفادهشده، احتمال سوگیری انتخاب (selection bias)، و به دلیل عدم کورسازی (blinding) در اکثر مطالعات واردشده، احتمال سوگیری عملکرد (performance bias) وجود داشت. نرخ خروج بیماران از مطالعه در هفت کارآزمایی، بیش از 20% بود و این امر خطر سوگیری را افزایش داد.
این مرور، شواهدی را با کیفیت متوسط یافت که هنگام ترکیب نتایج کارآزماییهای مربوط به STIهایی که باعث یورتریت (urethritis) یا سرویسیت (cervicitis) میشوند، درمان تسریعشده شریک جنسی برای پیشگیری از عفونت مجدد بیماران شاخص بهتر از ارجاع ساده بیمار است (6 کارآزمایی؛ RR: 0.71؛ 95% CI؛ 0.56 تا 0.89؛ I 2 = 39%). هنگامی که مطالعاتی با خروج بیش از 20% بیماران از مطالعه کنار گذاشته شدند، تاثیر درمان تسریعشده شریک جنسی کاهش یافت (2 کارآزمایی؛ RR: 0.8؛ 95% CI؛ 0.62 تا 1.04؛ I 2 = 0%). در کارآزماییهایی که محدود به بیماران شاخص مبتلا به کلامیدیا (chlamydia) بودند، این تاثیر تضعیف شد (2 کارآزمایی؛ RR: 0.90؛ 95% CI؛ 0.60 تا 1.35؛ I 2 = 22%). درمان تسریعشده شریک جنسی در مقایسه با ارجاع ساده بیمار، تعداد شرکای درمانشده را بهازای هر بیمار شاخص (سه کارآزمایی) در افراد مبتلا به کلامیدیا یا سوزاک (gonorrhoea) (MD: 0.43؛ 95% CI؛ 0.28 تا 0.58) یا تریکوموناس (trichomonas) (MD: 0.51؛ 95% CI؛ 0.35 تا 0.67)، و افراد مبتلا به هر نوع سندرم STI (MD: 0.5؛ 95% CI؛ 0.34 تا 0.67) افزایش داد. درمان تسریعشده شریک جنسی در پیشگیری از عفونت مجدد، هیچ برتری را نسبت به ارجاع تسهیلشده بیمار نشان نداد (3 کارآزمایی؛ RR: 0.96؛ 95% CI؛ 0.60 تا 1.53؛ I 2 = 33%، شواهد با کیفیت پائین). استفاده از کیتهای نمونهگیری در خانه برای شریکهای جنسی (چهار کارآزمایی) در مقایسه با ارجاع ساده بیمار، منجر به نرخ پائینتر عفونت مجدد در فرد شاخص (که در یک کارآزمایی اندازهگیری شد) یا تعداد بیشتر شریکهای جنسی شناساییشده (سه کارآزمایی)، مطلعشده (دو کارآزمایی) یا درمانشده (یک کارآزمایی) نشد. شواهدی منسجم برای بررسی تاثیرات نسبی روشهای ارجاع توسط ارائهدهنده خدمات، ارجاع قراردادی یا دیگر روشهای ارجاع بیمار وجود نداشت. در یک کارآزمایی روی مردان مبتلا به یورتریت غیر-گنوگوکی (non-gonococcal urethritis)، تعداد شرکای درمانشده با روش ارجاع توسط ارائهدهنده خدمات، بیشتر از ارجاع ساده بیمار بود (MD: 0.5؛ 95% CI؛ 0.37 تا 0.63). در یک مطالعه روی افراد مبتلا به سیفلیس (syphilis)، ارجاع قراردادی منجر به درمان شرکای جنسی بیشتری نسبت به ارجاع توسط ارائهدهنده خدمات شد (MD: 2.2؛ 95% CI؛ 1.95 تا 2.45)، اما تعداد شرکای جنسی که درمان را دریافت کردند، در هر دو گروه یکسان بود. در مواردی که میزان بروز عوارض جانبی اندازهگیری شد، شواهد آماری مبنی بر وجود تفاوت میان استراتژیهای PN وجود نداشت.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.