سوال مطالعه مروری
آیا واکسن‌ها می‌توانند به پیشگیری از سرماخوردگی کمک کنند؟
پیشینه
سرماخوردگی عمدتا ناشی از عفونت ویروسی دستگاه تنفسی فوقانی است. افراد مبتلا به سرماخوردگی احساس کسالت داشته، و با نشانه‌هایی مانند آبریزش بینی، احتقان بینی، عطسه، سرفه با یا بدون گلودرد، و افزایش اندک درجه حرارت دست‌وپنجه نرم می‌کنند. با این حال، افراد معمولا زمانی بهبود می‌یابند که سیستم ایمنی آنها تاثیر عفونت ویروسی را کنترل کند. درمان این وضعیت با هدف تسکین نشانه‌ها انجام می‌شود. در سطح جهانی، سرماخوردگی باعث بیماری‌های گسترده و زیان اقتصادی زیادی می‌شود. در ایالات متحده، زیان اقتصادی ناشی از سرماخوردگی بیش از 40 میلیارد دلار در سال تخمین زده می‌شود، که شامل میلیون‌ها روز کاری از دست رفته و تعطیلی مدارس می‌شود. در اروپا، کل هزینه هر اپیزود آن ممکن است تا 1102 یورو برسد. هم‌چنین هزینه زیادی برای نسخه‌های ضد-میکروبی نامناسب وجود دارد. ساخت واکسن برای پیشگیری از ابتلا به سرماخوردگی دشوار بوده، زیرا توسط چندین ویروس ایجاد می‌شود. تاثیر واکسن‌ها در پیشگیری از سرماخوردگی در افراد سالم هنوز ناشناخته است.
تاریخ جست‌وجو
شواهد تا 26 اپریل 2022 به‌روز است.
ویژگی‌های مطالعه
برای این به‌روزرسانی، هیچ کارآزمایی جدیدی را شناسایی نکردیم. این مرور شامل یک کارآزمایی تصادفی‌سازی و کنترل‌شده (نوعی مطالعه که در آن شرکت‌کنندگان به‌طور تصادفی به یکی از دو یا چند گروه درمانی تقسیم می‌شوند) است که در سال 1965 انجام شد. این مطالعه شامل 2307 مرد نظامی جوان و سالم در یک مرکز آموزشی در نیروی دریایی ایالات متحده (United States Navy) بود، و اثرات یک واکسن آدنوویروس زنده ضعیف‌شده (attenuated)، یک واکسن غیر-فعال نوع 4، و یک واکسن غیر-فعال نوع 4 و 7 را در مقایسه با دارونما (placebo) (واکسن تقلبی) ارزیابی کرد.
منابع تامین مالی مطالعه
این مطالعه توسط یک موسسه دولتی تامین مالی شد.
نتایج کلیدی
تفاوتی در فراوانی وقوع سرماخوردگی میان افرادی که واکسن را دریافت کرده، در مقایسه با افرادی که واکسن جعلی دریافت کردند، وجود نداشت. از نظر تعداد حوادث جانبی گزارش شده، هیچ تفاوتی بین گروه‌ها دیده نشد. با این حال، از آنجایی که شرکت‌کنندگان کارآزمایی نماینده جمعیت عمومی نبودند و نقص‌هایی در طراحی مطالعه وجود داشت، سطح اعتماد ما به نتایج بسیار پائین است. انجام پژوهش‌های بیشتر ممکن است بتواند روشن کند که واکسن‌ها می‌توانند از بروز سرماخوردگی پیشگیری کنند یا خیر، چرا که شواهد کنونی از استفاده از واکسن آدنوویروس برای پیشگیری از ابتلا به سرماخوردگی در افراد سالم حمایت نمی‌کنند.
قطعیت شواهد
به دلیل خطر بالای سوگیری، سطح قطعیت شواهد را بسیار پائین ارزیابی کردیم؛ زیرا جامعه مورد مطالعه فقط مردان جوان بودند؛ و به دلیل تعداد کم افراد حاضر در مطالعه و تعداد اندک موارد سرماخوردگی.
این مرور کاکرین بر اساس یک مطالعه با شواهدی با قطعیت بسیار پائین بنا شد، که نشان داد ممکن است تفاوتی بین واکسن آدنوویروس و دارونما در کاهش بروز سرماخوردگی وجود نداشته باشد. نیاز به انجام RCTهای به خوبی طراحی شده و به اندازه کافی قوی برای بررسی واکسن‌های سرماخوردگی در افراد سالم وجود دارد. کارآزمایی‌های آتی در مورد بررسی مداخلات در پیشگیری از ابتلا به سرماخوردگی، باید انواع واکسن‌های ویروس را برای این بیماری ارزیابی کرده، و پیامدهایی را مانند بروز سرماخوردگی، بی‌خطری واکسن و مرگ‌ومیر (همه علل و مرتبط با واکسن) اندازه‌گیری کنند.
سرماخوردگی یک عفونت خودبه‌خودی عود کننده دستگاه تنفسی فوقانی است که با آبریزش بینی، احتقان بینی، عطسه، سرفه، گلودرد، بدن‌درد و تب (معمولا کمتر از 37.8 درجه سانتی‌گراد) مشخص می‌شود. در حالی که سرماخوردگی عموما آسیب‌رسان نیست، به دلیل غیبت از مدرسه و کار باعث بار (burden) اقتصادی می‌شود. در ایالات متحده، زیان اقتصادی ناشی از سرماخوردگی بیش از 40 میلیارد دلار در سال تخمین زده می‌شود، که شامل 70 میلیون روز کاری از دست رفته توسط کارمندان، 189 میلیون روز مدرسه از دست رفته توسط کودکان، و 126 میلیون روز کاری از دست رفته توسط والدین مراقب از کودکان مبتلا به سرماخوردگی می‌شود. علاوه بر این، داده‌های اروپا نشان می‌دهند که هزینه کل برای هر اپیزود از سرماخوردگی ممکن است تا 1102 یورو باشد. هم‌چنین به دلیل تجویز نامناسب عوامل ضد-میکروبی هزینه زیادی به بار می‌آید. تولید واکسن برای سرماخوردگی به دلیل تنوع آنتی‌ژنی ویروس‌های سرماخوردگی مشکل بوده است؛ حتی باکتری‌ها می‌توانند در نقش عوامل عفونی عمل کنند. ابهام در مورد اثربخشی و بی‌خطری (safety) مداخلات برای پیشگیری از سرماخوردگی در افراد سالم وجود دارد، بنابراین به‌روزرسانی این مرور کاکرین را انجام دادیم که نخستین‌بار در سال 2011 منتشر شد و در سال‌های 2013 و 2017 به‌روز شد.
ارزیابی اثربخشی بالینی و بی‌خطری تجویز واکسن‌ها برای پیشگیری از ابتلا به سرماخوردگی در افراد سالم.
پایگاه مرکزی ثبت کارآزمایی‌های کنترل شده کاکرین (CENTRAL) (اپریل 2022)، MEDLINE (1948 تا اپریل 2022)، Embase (1974 تا اپریل 2022)، CINAHL (1981 تا اپریل 2022)، و LILACS (1982 تا اپریل 2022) را جست‌وجو کردیم. هم‌چنین سه پایگاه ثبت کارآزمایی‌ها را برای یافتن مطالعات در حال انجام، و چهار وب‌سایت را برای کارآزمایی‌های بیشتر جست‌وجو کردیم (اپریل 2022). هیچ محدودیتی را برای زبان نگارش یا زمان انتشار مقاله اعمال نکردیم.
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده (randomised controlled trials; RCTs) از هر نوع واکسن ویروس در مقایسه با دارونما (placebo) برای پیشگیری از بروز سرماخوردگی در افراد سالم.
از چارچوب کاری Screen4Me کاکرین برای ارزیابی نتایج اولیه جست‌وجو استفاده کردیم. چهار نویسنده مرور به‌طور مستقل از هم غربالگری عناوین و چکیده‌ها را برای شناسایی مطالعات بالقوه مرتبط انجام دادند. مقاله‌های دارای متن کامل را برای آن مطالعاتی بازیابی کردیم که بالقوه مرتبط تلقی می‌شدند، و نویسندگان مرور به‌طور مستقل از هم گزارش‌های متن کامل را برای گنجاندن در مرور غربالگری کرده، و دلایل حذف مطالعات حذف‌شده را ثبت کردند. هر گونه اختلاف‌نظری از طریق بحث و تبادل نظر یا در صورت لزوم با داوری نویسنده سوم مرور حل شد. دو نویسنده مرور به‌طور مستقل از هم داده‌ها را در فرم استخراج اطلاعات گردآوری کرده و هرگونه اختلاف نظر را با اجماع یا با مشارکت نویسنده سوم مرور حل کردند. داده‌های منتقل‌شده به نرم‌افزار Review Manager 5 را دوباره بررسی کردیم. سه نویسنده دیگر این مرور مستقلا خطر سوگیری (bias) را با استفاده از ابزار RoB 1، مطابق با دستورالعمل مندرج در کتابچه راهنمای کاکرین برای مرورهای سیستماتیک مداخلات (Cochrane Handbook for Systematic Reviews of Interventions) ارزیابی کردند. تجزیه‌وتحلیل آماری را با استفاده از Review Manager 5 انجام دادیم. متاآنالیز را انجام نداده، و سوگیری انتشار را ارزیابی نکردیم. از نرم‌افزار GRADEpro GDT برای ارزیابی قطعیت شواهد و ایجاد جدول خلاصه‌ای از یافته‌ها استفاده کردیم.
هیچ RCT جدیدی را برای گنجاندن در این به‌روزرسانی شناسایی نکردیم. این مرور شامل یک RCT از دهه 1965 با خطر کلی بالای سوگیری است. RCT مذکور شامل 2307 مرد جوان سالم در یک مرکز نظامی بود، که همه آنها در آنالیزها گنجانده شدند، و تاثیر سه واکسن آدنوویروس (adenovirus) (زنده، غیر-فعال نوع 4، و غیر-فعال شده نوع 4 و 7) را در برابر دارونما (تزریق کپسول سالین فیزیولوژیکی یا ژلاتین) مقایسه کرد. تعداد 13 (1.14%) مورد رویداد در 1139 شرکت‌کننده در گروه واکسن، و 14 (1.19%) رویداد در 1168 شرکت‌کننده در گروه دارونما رخ داد. به‌طور کلی، نمی‌دانیم که تفاوتی بین واکسن آدنوویروس و دارونما در کاهش بروز سرماخوردگی وجود دارد یا خیر (خطر نسبی (RR): 0.95؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.45 تا 2.02؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین). علاوه بر این، هنگام مقایسه ترکیبات واکسن زنده با دارونما، هیچ تفاوتی در عوارض جانبی گزارش نشد. به دلیل نامشخص بودن خطر سوگیری، غیر-مستقیم بودن به دلیل اینکه جمعیت این مطالعه فقط مردان جوان بودند، و عدم-دقت به دلیل اینکه فواصل اطمینان گسترده و تعداد رویدادها کم بود، سطح قطعیت شواهد را به بسیار پائین کاهش دادیم. مطالعه وارد شده، مورتالیتی مرتبط با واکسن یا به هر علتی را ارزیابی نکرد.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.