Hastaların ikinci basamak tedavi ile etkileşimini iyileştirmek için önerilen tekniklerden biri, randevu ayarlama konusunda inisiyatifin hastalara bırakılması yönünde. Nisan 2020’de İngiltere’nin güneybatısındaki bir grup bilim insanı tarafından konuyla ilgili yeni bir Cochrane Raporu yayımlandı. Bu podcastta önce Plymouth Hastaneler Birliği ve Plymouth Üniversitesi Peninsula Tıp ve Dişçilik Fakültesi’nden Mark Perry ve ardından Exeter Üniversitesi Tıp Fakültesi’nden Rebecca Whear’dan çalışmada edindikleri bulguları bize anlatmalarını istedik.

Mark: Eklem iltihabı, kanser ya da inflamatuvar bağırsak hastalığı gibi uzun süreli ve tekrarlayan rahatsızlığı olan hastalara teşhisten itibaren ömür boyunca hastanedeki uzman ekipler tarafından randevu verilir. Bu kişilerin hastane randevuları genellikle sağlık ekipleri tarafından   ayarlanır, fakat semptomların değişken doğası gereği hastalar ancak kendilerini iyi hissettiklerinde bu randevulara gelebiliyor. Birçok kişinin muhtelif sağlık sorunu var, ve bu durum, hastaların acil bakım gerektiren sağlık durumlarına öncelik verebilme ve derhal bakıma ulaşabilmeye ihtiyaç duyduğu anlamına geliyor. Ancak diğer hastaların gereksiz rutin randevuları sebebiyle bazen hastalar ihtiyaç duydukları anda sağlık ekiplerine kolayca ulaşamıyor. Bakıma ulaşmada yaşanan zorluklar hastalar için zahmetli, sağlık hizmetleri içinse verimsiz olabiliyor.
Kişileri uzun vadeli sağlık sorunlarını anlamaya ve yönetmeye teşvik eden hasta girişimiyle randevu sistemi, bu duruma çözüm sunabilir. Bu sistemde hastalar için randevu takvimi verilmez; yerine ihtiyaç duyduklarında uzman bir klinik hemşire ile irtibata geçmeleri istenir ve uygun olduklarında birkaç gün içinde randevu verilir. Eğer belirli bir süre sonrasında hasta tarafından bir irtibat kurulmamışsa, bir çeşit güvenlik ağı randevusu harekete geçirilir. Bu tür sistemlerin geniş çapta benimsenebilmesi için öncelikle etkili olup olmadıklarını anlamak önemlidir.

Becky: Bunu öğrenebilmek adına, kronik ve tekrar eden rahatsızlığı bulunan kişiler için ayakta tedavi yönetiminde hasta girişimiyle randevu sistemlerinin, sağlık ekiplerince ayarlanan geleneksel randevulardan daha iyi olup olmadığına dair yapılan araştırmaları inceledik. Bu sistemlerin, hastaların sağlığını tehlikeye atmadan, sağlık hizmetleriyle olan temasını ve buna bağlı olarak maliyetleri azaltıp azaltmayacağını anlamak istedik.
Kanser, romatoid artrit, inflamatuvar bağırsak hastalığı, sedef hastalığı, astım ve kronik  obstruktif akciğer hastalığı (KOAH) gibi rahatsızlığı bulunan ve hasta girişimiyle randevu sistemini test eden yaklaşık 4000 hastanın yer aldığı rastgele seçilmiş 17 deney bulduk. Çalışmaların çoğu Birleşik Krallık’ta, geri kalanı ise başka Avrupa ülkelerinde yürütüldü.
Sonuç olarak, bu çalışmalar değerlendirdiğimiz çıktıların birçoğu açısından hasta girişimiyle randevu sistemi ile geleneksel sistem arasında çok az ya da hiç fark olmadığına işaret ediyor. Bunlar hastalığa özgü belirtiler, hastalığın seyri ve olumsuz vakalara dair hastaların deneyimlerini kapsıyor. Bu deneyimler aynı zamanda anksiyete, depresyon ve hayat kalitesi için de benzerlikler gösteriyor.
Her iki sistem arasındaki farka bakıldığında, sağlık hizmetleriyle irtibat sayısı açısından bir fark bulunmuyor ancak, kiminle irtibata geçildiği ve bunun nasıl gerçekleştiği konusu farklılık gösterebiliyor. Bu durum, hasta girişimli sistemle bağlantılı maliyete etki edebilir ancak henüz  elimizde bundan emin olmamızı sağlayacak yeterli kanıt bulunmamakta. Aynı şekilde gidilmeyen randevu sayısı için de bilgiler yetersiz, ancak veriler, gidilmeyen randevu sayısının hasta girişimiyle randevu sisteminde daha düşük olduğuna işaret ediyor.

Mark: Özetleyecek olursak, Cochrane Raporu hasta girişimiyle randevu sistemlerinin, klinisyen girişimiyle randevu sistemine karşı güvenli bir alternatif olabileceğini, hasta ve bakım verenlere esneklik sunabileceğini ve hastalara daha fazla özyönetim verebileceğini ortaya koyuyor. Her ne kadar verilerde belirsizlik olsa da, bu yaklaşım 2018 Londra Kraliyet Hekimler Koleji (Royal College of Physicians London) ve 2019 Ulusal Sağlık Sistemi (NHS) Uzun Vadeli Planı tarafından da onaylandı. Hasta girişimiyle randevu sisteminin hangi hastaya önerileceğine dair seçim özen gerektiriyor, seçim yapılırken sistemin takip edilen duruma ve bireyin kişilik özelliğine uygunluğu dikkate alınmalı.

Cochrane Raporu’nda, bu sistemlere ve kimler için daha uygun olabileceğine dair ayrıntılı bilgi edinebilirsiniz. Rapora cochranelibrary.com internet sitesi içinde patient initiated appointment system şeklinde arama yaparak kolayca ulaşabilirsiniz.