Kluczowe informacje

• W przypadku poważnych zakażeń u noworodków często konieczne jest wykonanie nakłucia lędźwiowego, ale może ono być trudne do wykonania, a około 50% prób kończy się niepowodzeniem.

• Zidentyfikowaliśmy badania porównujące 3 różne pozycje ciała podczas nakłucia lędźwiowego: leżenie bokiem (pozycja boczna), siedzenie oraz leżenie na brzuchu (pozycja na brzuchu). W każdej pozycji niemowlę powinno trzymać nogi podkurczone, a plecy zgięte do przodu.

• Może istnieć niewielka lub żadna różnica we wskaźnikach powodzenia za pierwszym razem między pozycją siedzącą i leżącą na boku, a u wcześniaków istnieje prawdopodobnie większa szansa na powodzenie w pozycji leżącej na brzuchu niż w pozycji bocznej. Ryzyko wystąpienia działań niepożądanych jest prawdopodobnie większe w przypadku pozycji leżącej na boku niż w przypadku pozycji siedzącej.

Co to jest nakłucie lędźwiowe?

Punkcja kręgosłupa, powszechnie nazywana nakłuciem lędźwiowym, to zabieg polegający na wprowadzeniu igły do kręgosłupa. Nakłucie lędźwiowe można wykonywać z wielu powodów i w każdym wieku. Często wykonuje się je u noworodków w poszukiwaniu poważnych zakażeń, w tym tych obejmujących mózg i kręgosłup, w celu pobrania płynu mózgowo-rdzeniowego (płynu wyściełającego mózg i rdzeń kręgowy) lub wprowadzenia leków. Nakłucie lędźwiowe może powodować ból i dyskomfort, ponieważ wiąże się z wprowadzeniem igły.

Do wykonania nakłucia lędźwiowego można użyć różnych pozycji ciała. Dziecko może leżeć na boku (pozycja boczna), siedzieć albo leżeć na brzuchu (pozycja na brzuchu); we wszystkich pozycjach powinno mieć nogi podkurczone i plecy wygięte do przodu (zgięte).

Czego chcieliśmy się dowiedzieć?

Chcieliśmy dowiedzieć się, czy u noworodków przyjęcie różnych pozycji ciała może wpływać na: szansę udanego nakłucia lędźwiowego przy pierwszej próbie, liczbę prób udanego nakłucia lędźwiowego oraz liczbę działań niepożądanych, takich jak spowolnienie rytmu serca, małe stężenie tlenu we krwi i bezdech (epizody braku oddychania). Zbadaliśmy również, czy istniały jakiekolwiek różnice w czasie potrzebnym do wykonania nakłucia lędźwiowego, natężeniu bólu i dyskomforcie podczas nakłucia lędźwiowego, a także potrzebie stosowania leków przeciwbólowych lub sedacji w celu wykonania nakłucia lędźwiowego oraz występowaniu krwawienia i siniaków po nakłuciu lędźwiowym. Ponadto analizowano wskaźnik zakażeń związanych z nakłuciem lędźwiowym.

Co zrobiliśmy?

Szukaliśmy badań porównujących różne pozycje ciała podczas wykonywania nakłucia lędźwiowego u noworodków. Porównaliśmy i podsumowaliśmy wyniki badań oraz oceniliśmy poziom wiarygodności danych naukowych na podstawie czynników takich jak metodologia i wielkość próby badawczej.

Co znaleźliśmy?

Znaleźliśmy 5 badań obejmujących 1476 niemowląt poddanych nakłuciu lędźwiowemu. Tylko jedno badanie, z udziałem 171 niemowląt, obejmowało niemowlęta poddane zabiegowi w pozycji leżącej na brzuchu. W pozostałych badaniach porównywano dzieci w pozycji bocznej leżącej i siedzącej. 4 badania obejmowały niemowlęta poddawane regularnym nakłuciom lędźwiowym, natomiast 1 badanie dotyczyło znieczulenia podpajęczynówkowego u niemowląt poddawanych zabiegom chirurgicznym. Najmniejsze badanie kliniczne objęło 26 uczestników, a największe 1082. Badania obejmowały niemowlęta w wieku od około 5 godzin do 5 tygodni, urodzone w średnim wieku ciążowym (czas od ostatniej miesiączki matki) wynoszącym od 31 do 41 tygodni. Badaniami objęto 864 chłopców, 580 dziewcząt i 32 osoby o nieokreślonej płci. W USA przeprowadzono 2 badania, a w Hiszpanii, Chinach i Wielkiej Brytanii po 1 badaniu. Jedno badanie otrzymało finansowanie publiczne, podczas gdy w pozostałych 4 badaniach nie wskazano źródeł finansowania.

Nie znaleźliśmy badań przedstawiających całkowitą liczbę prób nakłucia lędźwiowego lub liczbę niemowląt doświadczających bezdechu dla któregokolwiek porównania. Nie znaleźliśmy żadnych badań, w których zgłaszano epizody wolnego tętna, małe stężenie tlenu we krwi, czas do wykonania nakłucia lędźwiowego lub liczbę epizodów zatrzymania oddechu na krótki czas w celu porównania pozycji bocznej z pozycją na brzuchu.

W porównaniu z wykonywaniem nakłuć lędźwiowych u niemowląt w pozycji bocznej leżącej i siedzącej stwierdziliśmy, że prawdopodobnie istnieje niewielka lub żadna różnica w szansie powodzenia zabiegu przy pierwszej próbie. Prawdopodobnie istnieje większe ryzyko spowolnienia akcji serca i małego stężenia tlenu we krwi w pozycji bocznej leżącej. Może istnieć niewielka lub żadna różnica pod względem liczby epizodów bezdechu. Nie jesteśmy pewni, czy wykonanie zabiegu w którejkolwiek pozycji trwa krócej.

W porównaniu z wykonywaniem nakłuć lędźwiowych u niemowląt w pozycji leżącej na boku i w pozycji leżącej na brzuchu, u niemowląt w pozycji leżącej na boku może występować mniejsze prawdopodobieństwo powodzenia przy pierwszej próbie.

Jakie są ograniczenia zgromadzonych danych naukowych?

Zaufanie do naszych ustaleń jest ograniczone ze względu na niewielką liczbę badań analizujących poszczególne pytanie dla każdego porównania. Ponadto w niektórych badaniach zastosowano metody, które mogą wprowadzać błędy do ich wyników. W niektórych badaniach badacze mogli być świadomi, którą pozycję zastosowano. Co więcej, żadne z badań nie dostarczyło danych na temat wszystkich wyników, które chcieliśmy zbadać, a różnice zgłaszane między grupami były często dość niewielkie.

Na ile aktualne są przedstawione dane naukowe?

Dane są aktualne do stycznia 2023 r.