Jakie są najlepsze sposoby uczenia studentów medycyny jak rozmawiać z pacjentami?

Nauczanie umiejętności interpersonalnych

Umiejętności interpersonalnych używamy każdego dnia, gdy rozmawiamy i wchodzimy w interakcje z innymi ludźmi. Obejmują one zdolności komunikacyjne, takie jak słuchanie, mówienie i zadawanie pytań. Odpowiednia komunikacja między lekarzem i pacjentem ma kluczowe znaczenie dla wszystkich konsultacji medycznych. Konieczne jest, aby lekarze budowali relacje z pacjentami, okazywali empatię, zbierali informacje, wyjaśniali pojęcia oraz razem planowali leczenie.

Studenci medycyny muszą udowodnić, że są kompetentni w zakresie umiejętności interpersonalnych i komunikacyjnych przed ukończeniem studiów. Do sposobów kształcenia w zakresie tych umiejętności zalicza się: nauczanie bezpośrednie, kursy internetowe, programy zapewniające studentom zindywidualizowaną lub odpowiednio dopasowaną informację zwrotną oraz odgrywanie ról z rówieśnikami czy aktorami wcielającymi się w rolę pacjenta.

W jakim celu powstał niniejszy przegląd Cochrane?

Szkoły medyczne i uniwersytety na całym świecie wykorzystują różnorodne podejścia do nauczania umiejętności interpersonalnych i komunikacyjnych. Chcieliśmy ustalić, jakie rodzaje programów edukacyjnych są najbardziej skuteczne.

Co zrobiliśmy?

Poszukiwano badań, w których analizowano programy edukacyjne, które służą uczeniu studentów medycyny umiejętności interpersonalnych i komunikacyjnych.

Data wyszukiwania: uwzględniliśmy dane naukowe opublikowane do września 2020 r.

Co znaleźliśmy?

Znaleźliśmy 90 odpowiadających kryteriom badań z udziałem 10 124 studentów. Badania te przeprowadzono w USA oraz w krajach Europy, Bliskiego Wschodu oraz Azji i Pacyfiku. Oceniano w nich programy edukacyjne służące nauczaniu umiejętności interpersonalnych i komunikacyjnych, w tym indywidualne odgrywanie ról i przekazywanie informacji zwrotnych oraz demonstracje w licznych grupach. Realizowano je w formie zajęć bezpośrednich, za pomocą wideo lub online. W większości badań wyniki oceniano bezpośrednio po zakończeniu programu edukacyjnego oraz do 12 miesięcy później.

Porównaliśmy wyniki przeprowadzonych badań, aby określić wpływ poszczególnych programów na:

· ogólne umiejętności komunikacyjne;

· rozumienie tego, co odczuwa druga osoba (empatię);

· budowanie więzi lub rozumienie uczuć i pomysłów drugiej osoby (budowanie relacji);

· gromadzenie informacji, w tym dotyczących satysfakcji, stopnia zrozumienia lub poglądów pacjentów; oraz

· wyjaśnianie i planowanie (udzielanie informacji).

Jakie są główne wyniki przeglądu?

Porównanie programów interpersonalnych ze zwykłymi programami edukacyjnymi lub byciem na liście oczekujących na program interpersonalny wykazało, że programy te:

· mogą nieco poprawić ogólne umiejętności komunikacyjne studentów (dane pochodzące z 18 badań, w których uczestniczyło 1356 studentów) oraz zwiększyć empatię (6 badań, 831 studentów)

· prawdopodobnie poprawią umiejętność gromadzenia informacji o odczuciach pacjenta (5 badań, 405 studentów), ale

· mogą mieć niewielki lub żaden wpływ na umiejętność nawiązywania relacji (9 badań, 834 studentów).

Nie mamy pewności co do tego, w jaki sposób programy interpersonalne wpłynęły na umiejętność przekazywania informacji (5 badań, 659 uczniów).

Nie mamy również pewności, w jaki sposób programy internetowe lub programy dla samouków wpłynęły na ogólne umiejętności komunikowania się studentów (4 badania, 1578 studentów) lub umiejętność gromadzenia informacji (1 badanie, 164 studentów), w porównaniu z nauczaniem bezpośrednim.

Programy prowadzone przez Internet lub samodzielnie w porównaniu z nauczaniem bezpośrednim:

· mogą mieć niewielki lub żaden wpływ na umiejętności uczniów w zakresie empatii (3 badania, 421 studentów)

· mogą mieć niewielki lub żaden wpływ na umiejętność nawiązywania relacji (3 badania, 176 studentów), ale

· mogą nieznacznie ograniczyć umiejętności w zakresie przekazywania informacji (1 badanie, 122 studentów).

Programy w ramach których uczniowie otrzymują zindywidualizowane lub odpowiednio opracowane informacje zwrotne w porównaniu z programami, w których informacje te są ogólne lub nie są przekazywane:

· prawdopodobnie nieco poprawiły ogólne umiejętności komunikacyjne (6 badań, 502 studentów); oraz

· mogą nieznacznie poprawić umiejętności w zakresie empatii (1 badanie, 66 studentów) i umiejętność gromadzenia informacji (1 badanie, 48 studentów).

Nie mamy pewności, w jaki sposób programy ze zindywidualizowaną lub odpowiednio dostosowaną informacją zwrotną wpłynęły na umiejętność nawiązywania relacji (1 badanie, 190 studentów). W żadnym z badań nie przedstawiono wyników dotyczących wpływu na umiejętność przekazywania informacji.

Nie mamy pewności co do tego, czy programy obejmujące odgrywanie ról z osobami wcielającymi się w rolę pacjentów poprawiły ogólne umiejętności komunikacyjne studentów (4 badania, 637 studentów) w porównaniu z tymi obejmującymi odgrywanie ról z rówieśnikami. Odgrywanie ról z udziałem osób udających pacjentów może nieznacznie poprawić umiejętności w zakresie empatii (2 badania, 213 studentów). Żadne z badań nie dostarczyło wyników dotyczących wpływu odgrywania ról z udziałem osób wcielających się w rolę pacjentów na umiejętność nawiązywania relacji czy gromadzenia i przekazywania informacji.

W żadnym z badań nie odnotowano działań niepożądanych w przypadku któregokolwiek z ocenianych programów edukacyjnych.

Jak bardzo jesteśmy pewni tych wyników?

Mamy przekonanie, że programy edukacji interpersonalnej i programy zawierające zindywidualizowane, konkretne informacje zwrotne najprawdopodobniej poprawiają ogólne umiejętności komunikacyjne.

Nie mamy pewności co do naszych wyników dla pozostałych typów programów. Niektóre badania posiadały ograniczenia wynikające z ich zaprojektowania, np. sposobu przydzielania studentów do poszczególnych grup. Wyniki innych badań były bardzo zróżnicowane, a w niektórych przypadkach okres obserwacji był krótki. Dalsze badania zapewne zmienią nasze wnioski.

Najważniejsze informacje

Programy edukacji interpersonalnej dla studentów medycyny miały pozytywny wpływ na większość badanych przez nas umiejętności interpersonalnych, choć efekty te były niewielkie, a wiarygodność niektórych wyników niska.

Programy obejmujące zindywidualizowaną informację zwrotną najprawdopodobniej bardziej wpływają na poprawę ogólnych umiejętności komunikacyjnych studentów medycyny niż programy obejmujące uogólnioną informację zwrotną lub nieobejmujących jej wcale.

Programy prowadzone przez Internet lub samokształceniowe mogą w niewielkim stopniu lub zupełnie nie wpływać na poprawę umiejętności w zakresie empatii i nawiązywania relacji, w porównaniu z nauczaniem bezpośrednim.