Wprowadzenie

Ludzie mogą odczuwać ból w miejscu utraconej części ciała, na przykład po amputacji kończyny. Takie zjawisko zwane jest bólem fantomowym. Różne leki były dotychczas stosowane w celu leczenia tego typu bólu. Nie jest jednak jasne, czy którykolwiek z następujących leków działa: toksyna botulinowa A, opioidy, antagoniści receptora kwasu N-metylo-D-asparaginowego (NMDA) (np. ketamina, memantyna, dekstrometorfan), leki przeciwpadaczkowe, leki przeciwdepresyjne, kalcytonina oraz leki znieczulenia miejscowego. Niejasne jest również, czy te substancje mogą przynieść poprawę w zakresie bólu, ogólnego funkcjonowania, nastroju, snu, jakości życia, zadowolenia z leczenia oraz czy można je bezpiecznie stosować (ryzyko działań niepożądanych) przez krótki i długi czas.

Najważniejsze wyniki

Dla potrzeb tej aktualizacji przeglądu, powtórzyliśmy w kwietniu 2016 roku proces wyszukiwania odpowiednich badań klinicznych. . Zidentyfikowaliśmy jedno nowe badanie; przegląd objął łącznie 14 badań, w których ogółem uczestniczyło 269 osób. W jednej niewielkiej publikacji wykazano, że stosowanie toksyny botulinowej A nie zmniejszyło bólu fantomowego w porównaniu z lidokainą/metyloprednizolonem. Morfina, gabapentyna oraz ketamina przynosiły krótkotrwałą ulgę w bólu w porównaniu z placebo, jednak te wnioski pochodziły głównie z małych badań. Wyniki dla kalcytoniny (porównanie względem placebo oraz względem ketaminy) oraz dla leków znieczulenia miejscowego (porównanie względem placebo) były różnorodne. Badania w znacznym stopniu różniły się między sobą, co sprawiło, że trudne było połączenie (łączna analiza) wyników badań porównujących różne leki. W większości badań nie opisywano wpływu leków na sen, depresję lub nastrój i jakość życia ani satysfakcję z leczenia oraz nie wyszczególniono liczby uczestników, którzy nie ukończyli badania.

Jako że wyniki pochodzą z małych badań, trzeba je ostrożnie interpretować. Nie ma wystarczających informacji na temat długofalowej skuteczności leczenia bólu fantomowego oraz bezpieczeństwa stosowania leków. Potrzebne są duże, dobrej jakości badania z dłuższym okresem obserwacji, które opisują wyniki istotne dla pacjentów. W celu wyciągnięcia pewniejszych wniosków co do najlepszego leku przeciwbólowego u takich chorych potrzebne są większe i lepiej zaprojektowane badania.