Wprowadzenie

Jest to aktualizacja przeglądu Cochrane opublikowanego w 2002 roku i uaktualnionego po raz pierwszy w 2011 roku.

Sterylizacja poprzez podwiązanie jajowodów zapobiega zajściu w ciążę uniemożliwiając przemieszczania się niezapłodnionej komórki jajowej wzdłuż jajowodu, a następnie jej zapłodnienie. Do sposobów zamykania światła jajowodów zaliczamy: przecinanie i podwiązywanie (częściowa salpingektomia), mechaniczne zamknięcie z użyciem klipsów lub opasek, uszkodzenie przez zastosowanie prądu elektrycznego o niewielkim napięciu (elektrokoagulacja) oraz metody zamknięcia światła jajowodów z użyciem substancji chemicznych lub wkładek (wprowadzanych przez ujście szyjki macicy), co powoduje ich bliznowacenie i zarastanie.

Metody

Badacze Cochrane chcieli porównać różne sposoby sterylizacji jajowodowej w odniesieniu do:

- samopoczucia kobiet w krótkim i dłuższym okresie czasu, w tym odczuwania bólu (większe i mniejsze powikłania);

- odsetka niepowodzeń (przypadki zajścia w ciążę);

- niepowodzenia zabiegu i problemów podczas przeprowadzania samej procedury sterylizacji; oraz

- zadowolenia kobiet i chirurgów z zabiegu.

Przejrzeliśmy literaturę medyczną do 23 lipca 2015 r. w poszukiwaniu badań z randomizacją (ang. randomised controlled trials; RCTs), w których porównywano metody zamykania światła jajowodów; RCTs zapewniają najbardziej wiarygodne wyniki.

Wyniki

Do przeglądu włączyliśmy 19 RCTs, w których brało udział łącznie 13 209 kobiet w wieku rozrodczym. W badaniach porównywano:

- opaski na jajowody z klipsami (6 badań, 4232 kobiety);

- częściowe przerwanie ciągłości jajowodów z elektrokoagulacją (3 badania, 2019 kobiet);

- opaski na jajowody z elektrokoagulacją (2 badania, 599 kobiet);

- częściowe przerwanie ciągłości jajowodów z klipsami (4 badania, 3827 kobiet);

- klipsy na jajowody z elektrokoagulacją (2 badania, 206 kobiet); oraz

- dwa rodzaje klipsów ze sobą: klipsy Hulki z klipsami Filshiego (2 badania, 2326 kobiet).

Nie odnaleźliśmy żadnych badań oceniających sterylizację za pomocą substancji chemicznych lub wkładki umieszczanej w jajowodach, więc wszystkie uwzględnione badania obejmowały operację w zakresie jamy brzusznej.

Podczas przeprowadzania powyższych zabiegów nie odnotowano żadnych zgonów, a powikłania zdarzały się rzadko. Odsetek zajść w ciążę wyniósł poniżej 5/1000 zabiegów w ciągu roku od operacji. Odsetek powikłań (problemy po operacji/mniejsze skutki uboczne) okazał się być bardzo mały dla wszystkich porównywanych metod. Mniejsze powikłania włączając ból i niepowodzenia zabiegów były częstsze w przypadku zakładania opasek na jajowody niż klipsów. Poważne działania niepożądane i ból pooperacyjny zdarzały się częściej podczas częściowego przerwania ciągłości jajowodów niż w przypadku elektrokoagulacji. Kobiety poddane zabiegowi założenia opaski na jajowody dwa razy częściej zgłaszały ból pooperacyjny niż kobiety, które przeszły zabieg elektrokoagulacji. Niepowodzenie zabiegu występowało częściej w przypadku stosowania klipsów niż przecinania i podwiązywania jajowodów, ale czas zabiegu był krótszy.

Znaleźliśmy niewiele danych dotyczących zadowolenia kobiet i chirurgów z zabiegu.

Wnioski

Sterylizacja jajowodowa poprzez przecinanie i podwiązywanie, elektrokoagulację, założenie klipsów lub opasek na jajowody to skuteczne metody zapobiegania ciąży, których stosowanie wiąże się z małą liczbą problemów (powikłań; przyp.tłum.). Wybór metody jest uzależniony od doświadczenia operatora, dostępności sprzętu, warunków świadczenia opieki zdrowotnej i kosztów zabiegu. Konieczne jest prowadzenie dalszych badań dotyczących metod sterylizacji jajnikowej, które nie wymagają wykonywania zabiegów operacyjnych w zakresie jamy brzusznej. (Komentarz od tłumacza: Sterylizacja jest zabiegiem dozwolonymi w Polsce tylko w niektórych przypadkach i ze wskazań medycznych.)