سینا: برای مدیریت بالینی افراد مبتلا به اختلال هراس یا panic disorder از انواع داروها استفاده می‌شود؛ در نوامبر 2023 تاثیر این داروها در یک مرور کاکرین و متاآنالیز شبکه کاکرین، توسط «جوزپه گوایانا» (Giuseppe Guaiana) از «دانشگاه وسترن» (Western University) در «سنت توماس» (St Thomas) کانادا و گروه بزرگی از نویسندگان بین‌المللی گردآوری شد. مرکز کاکرین ایران، مصاحبه «مایک کلارک»، سردبیر پادکست در کتابخانه کاکرین با «جوزپه» در مورد این مشکل، و اینکه این درمان‌های دارویی مفید هستند یا خیر را ترجمه و ضبط کرده است که با صدای یاسمین صاحب زمانی و سید محمد سینا رضوی می‌شنوید.

یاسمین: اختلال هراس یا پانیک در جمعیت عمومی شایع است، و چهار نفر از هر صد نفر را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این وضعیت منجر به بروز حملات پانیک، یعنی دوره‌هایی از ترس یا اضطراب می‌شود که شروع سریعی دارند و در طول 10 دقیقه به اوج خود می‌رسند.

درمان اختلال هراس شامل مداخلات روان‌شناختی و دارویی، مانند داروهای ضدافسردگی و بنزودیازپین‌ها، است. در این مطالعه، تمرکز ما بر مداخلات دارویی بود، و در متاآنالیز شبکه‌ای که انجام دادیم، داروها و دارونما یا placebo را از نظر اثربخشی و قابلیت پذیرش در درمان حاد اختلال هراس ارزیابی کردیم. ما افراد 18 سال و بالاتر را، با یا بدون آگورافوبیا (agoraphobia)، که اغلب با اختلال هراس همراه است وارد مطالعه کردیم. تک تک داروهای فعال را بر اساس اثربخشی و قابلیت پذیرش آنها رتبه‌بندی کرده، و به داروهای ضدافسردگی به‌طور کلی و بر اساس کلاس دارویی، همچنین بنزودیازپین‌ها و دارونما، نگاه کردیم.

هفتاد کارآزمایی تصادفی‌سازی شده برای این مرور واجد شرایط بودند و شواهدی را ارائه دادند که بیشتر داروها از جهت پیامد پاسخ‌دهی به درمان، موثرتر از دارونما هستند. در بیشتر مقایسه‌ها ناهمگونی یا heterogeneity وجود داشت، اما آنالیزهای حدآستانه یا threshold analyses نشان می‌دهند که بعید است تاثیری بر یافته‌های متاآنالیز شبکه بگذارند. نتایج همچنین نشان می‌دهند که بیشتر داروها در مقایسه با دارونما با کاهش خطر خروج از مطالعه همراه بوده یا مشابه آن هستند.

از نظر سایر پیامدها، بیشتر داروها در بهبودی نسبت به دارونما موثرتر بودند، و برخی از داروها برای آگورافوبیا از دارونما موثرتر بودند.

وقتی داروها را بر اساس کلاس دارویی آنالیز کردیم، همه کلاس‌های مورد بررسی برای دو پیامد اولیه پاسخ به درمان و انصراف از ادامه آن موثرتر از دارونما بودند. داروهای ضدافسردگی سه‌حلقه‌ای یاtricyclic antidepressants  به عنوان موثرترین و پس از آن، بنزودیازپین‌ها (benzodiazepines) و مهارکننده‌های مونوآمین‌اکسیداز یا MAO رتبه‌بندی شدند. مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین یا SSRIها به‌ عنوان یک کلاس دارویی، در جایگاه پنجم قرار گرفتند، در حالی که مهارکننده‌های بازجذب سروتونین-نوراپی‌نفرین یا SNRIها در پایین‌ترین مرتبه جای گرفتند. وقتی کلاس‌های دارویی را از نظر پیامد پاسخ به درمان با یکدیگر مقایسه کردیم، تفاوتی بین کلاس‌های دارویی نبود.

در ارتباط با انصراف از ادامه درمان، بنزودیازپین‌ها تنها گروهی بودند که نسبت به دارونما با میزان کمتری از انصراف از ادامه درمان همراه بودند و این کلاس از نظر تحمل‌پذیری در رتبه اول قرار گرفت. سایر کلاس‌های دارویی در مقایسه با دارونما هیچ تفاوتی را در میزان انصراف از ادامه درمان نشان ندادند.

به‌طور خلاصه، از نظر اثربخشی، مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین یا SSRIها، مهارکننده‌های بازجذب سروتونین-نوراپی‌نفرین -به ویژه داروی ونلافاکسین-، داروهای ضدافسردگی سه‌حلقه‌ای، مهارکننده‌های مونوآمین‌اکسیداز و بنزودیازپین‌ها ممکن است با تفاوت اندکی میان کلاس‌ها، موثر باشند. با این حال، توجه به این نکته مهم است که قابلیت اطمینان این یافته‌ها ممکن است به دلیل کیفیت کلی پایین مطالعات محدود باشد، زیرا همه آنها دارای خطر نامشخص یا بالایی از سوگیری یا bias در چندین حوزه هستند. از نظر تحمل‌پذیری درمان، به نظر می‌رسد بنزودیازپین‌ها مزیت کم اما قابل‌توجهی نسبت به دیگر گروه‌ها دارند.

سینا: ممنون. اگر مایلید متن کامل این مرور کاکرین را بخوانید و به جزئیات متاآنالیز شبکه نگاهی بیندازید، کافی است به وب‌سایت Cochrane Library دات کام بروید و عبارت انگلیسی «pharmacological treatments for panic disorder» یا فارسی «درمان‌های دارویی در مدیریت بالینی اختلال پانیک» را جست‌وجو کنید تا لینک آن را پیدا کنید. عنوان دقیق این مطالعه به فارسی عبارت است از: «نقش درمان‌های دارویی در مدیریت بالینی اختلال پانیک در بزرگسالان: یک متاآنالیز شبکه».

Podcast translated by Fateme Sheida
Podcast edited by Shadi Kolahdoozan
Podcast recorded by Sayed Mohammad Sina Razavi and Yasmin Sahebzamani