حمیدرضا: پیش از پایان سال 2023، گروه آسیب‌ها و صدمات در کاکرین بیش از 150 مطالعه مروری را بررسی کرد، که یکی از این مطالعات، درباره مداخلاتی برای تشویق استفاده از کمربند ایمنی بود و در ژانویه 2024 منتشر شد. مرکز کاکرین ایران، مصاحبه «مایک کلارک»، سردبیر پادکست در کتابخانه کاکرین با نویسنده اصلی، «آندریت لورنس» (Andrit Lourens) از «دانشگاه علم و فناوری نامیبیا» (Namibia University of Science and Technology) در مورد یافته‌های این مطالعه را ترجمه و ضبط کرده است که با صدای آرزو عزیزی و حمیدرضا فاتحی می‌شنوید.

آرزو: هر ساله افراد زیادی بر اثر آسیب‌های ناشی از تصادفات جاده‌ای جان خود را از دست می‌دهند یا دچار آسیب‌های دائمی و جدی می‌شوند. کمربندهای ایمنی برای محافظت سرنشینان وسایل نقلیه طراحی شده‌اند، اما علیرغم قوانینی که استفاده از کمربند ایمنی را در بسیاری از نقاط جهان الزامی می‌کند، هنوز بسیاری از افراد از آن استفاده نمی‌کنند؛ ما در این مطالعه مروری به دنبال آن بودیم تا بدانیم شواهدی برای تغییر این رفتار وجود دارد یا نه، که نتایج امیدوار کننده‌ای را پیدا کردیم.

برای تشویق به استفاده از کمربند ایمنی و تعیین اینکه کدام نوع مداخلات موثرتر هستند، اثربخشی مداخلات آموزشی، ارائه مشوق یا مداخلات مبتنی بر مهندسی، و نه اجبار قانونی، را بررسی کردیم. مداخلات مبتنی بر آموزش، برنامه‌های ساختار یافته‌ای هستند که به رانندگان و مسافران اهمیت استفاده از کمربند ایمنی را آموزش می‌دهند. مداخلات مبتنی بر مهندسی، تغییرات طراحی در ساختار خودرو هستند، مانند هشدار کمربند ایمنی که بستن آن را ترویج می‌کند، در حالی که مشوق‌ها شامل برنامه‌‌های پاداش می‌شوند.

ما به دنبال مطالعاتی بودیم که مداخلاتی با هدف بهبود استفاده از کمربند ایمنی را در افرادی که با وسایل نقلیه مسافربری سفر می‌کردند، اختصاص داده بودند. ما به دنبال مطالعاتی با طراحی قوی در این زمینه بودیم و تصمیم گرفتیم این مطالعه مروری، فقط شامل کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی شده‌ای باشد که مداخلات مبتنی بر آموزش، مهندسی و/یا ارایه مشوق را ارزیابی کردند. ما خواستیم تأثیر آنها را بر دفعات بستن کمربند ایمنی، همچنین آسیب‌ها و مرگ‌ومیرهای ناشی از تصادف بررسی کنیم، اما هیچ یک از مطالعات وارد شده، پیامدهای بعدی سلامت را گزارش نکردند.

در جست‌وجوهای گسترده در سال 2022، تعداد 15 مطالعه واجد شرایط را با بیش از 12 هزار شرکت‌کننده، همچنین چهار مطالعه در حال انجام را پیدا کردیم. سیزده مورد در ایالات متحده آمریکا انجام شده بودند، و دو مورد دیگر در دانمارک و روسیه؛ به این معنی که هیچ یک از مطالعات مربوط به کشورهایی با درآمد پائین یا متوسط نبودند؛ در حالی که بخش زیادی از آسیب‌ها و مرگ‌ومیرهای ناشی از تصادفات در آن کشورها رخ می‌دهند.

دوازده مورد از 15 مطالعه فقط به مداخلات آموزشی، یک مطالعه به مداخلات مبتنی بر آموزش و ارائه مشوق (در یکی از بازوهای کارآزمایی)، و دو مطالعه به مداخلات مبتنی بر مهندسی پرداختند. همه مطالعات وارد شده فراوانی بستن کمربند ایمنی را گزارش کردند، با این حال، همه آنها به جز سه مورد، به ارائه گزارش از سوی خود شرکت‌کنندگان بسنده کردند. مطالعات باقی‌مانده، فراوانی بستن کمربند ایمنی را از طریق سیستم‌های پایش اطلاعات درون خودرو –با دو مطالعه- و از طریق مشاهده -یک مطالعه- گزارش کردند. 

شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد آموزش و مداخلات مبتنی بر مهندسی ممکن است استفاده از کمربند ایمنی را ترویج کنند. اعتماد ما به شواهد درحد پایین یا متوسط بود؛ عمدتاً به این دلیل که پیامد بستن کمربند ایمنی، از طریق خوداظهاری شرکت‌کنندگان اندازه‌گیری ‌شد. چرا که پیامدهای گزارش شده توسط شرکت‌کنندگان، از پاسخ آنها به روشی که معتقدند مطلوب است یا با یادآوری محدود شرکت‌کنندگان از رویداد مورد بررسی، تأثیر می‌پذیرند.

نتیجه‌گیری کلی ما این است که برای درک بیشتر اثربخشی مداخلات مبتنی بر آموزش و مهندسی در استفاده از کمربند ایمنی، به انجام تحقیقات مستمر نیاز است. انجام کارآزمایی‌هایی با کیفیت بالا که مزایای بالقوه مشوق‌ها را برای ترویج استفاده از کمربند ایمنی، به تنهایی یا در ترکیب با دیگر مداخلات، بررسی کنند. همچنین انجام مطالعاتی برای بررسی سایر انواع مداخلات، ترکیبات مختلف مداخلات و موقعیت‌های متفاوت، مورد نیاز است. مطالعه مروری ما به دلیل تعداد اندک کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی شده، که در مطالعات رفتار جاده‌ای رانندگان و مسافران متداول نیست، محدود شد. بنابراین، توصیه می‌شود در آینده به انجام مطالعاتی در این زمینه بیشتر توجه شود تا بتوان کارایی مداخلات را با دقت بیشتری ارزیابی کرد.

حمیدرضا: اگر مایل هستید درباره مجموعه شواهد فعلی بیشتر مطالعه کنید، و نسخه به‌روز شده این مطالعه مروری را در صورت انجام مطالعات جدید و کامل شدن مطالعات در حال انجام، مشاهده کنید، به وب‌سایت Cochrane Libraryدات کام بروید و عبارت انگلیسی «seat belts» یا فارسی «کمربندهای ایمنی» را جست‌وجو کنید تا آن را پیدا کنید. عنوان دقیق فارسی این مرور عبارت است از: «.نقش مداخلات مبتنی بر آموزش، تشویق، و مهندسی برای ترویج استفاده از کمربند ایمنی».

Podcast translated by Nahid Ramezanghorbani
Podcast edited by Shadi Kolahdoozan
Podcast recorded by Hamidreza Fatehi  and Arezou Azizi