محمدرضا: در اکتبر ۱۹۹۸، نخستین نسخه مطالعه مروری کاکرین خود را در مورد تاثیرات مصرف کرنبری (cranberry) در پیشگیری از بروز عفونت‌های مجاری ادراری منتشر کردیم. تقریبا پس از ۲۵ سال، پنجمین به‌روزرسانی در اپریل ۲۰۲۳ منتشر شد. مرکز کاکرین ایران مصاحبه «مایک کلارک» (Mike Clarke)، سردبیر پادکست از کتابخانه کاکرین با نویسنده اصلی، «گابریل ویلیامز» (Gabrielle Williams) از «دانشگاه سیدنی» (University of Sydney) در استرالیا درخصوص به‌روزرسانی اطلاعات این پادکست ترجمه و ضبط کرده است که با صدای سیده یاسمین پرور و محمدرضا گودرزیان می‌شنوید.

یاسمین: برای دهه‌ها هست که مصرف آّب کرنبری به زنانی که دچار عفونت‌های عود کننده مجاری ادراری یا UTI می‌شوند، پیشنهاد شده تا از ابتلای آنها به عفونت‌های مجدد پیشگیری شود.

عفونت‌های مجاری ادراری بسیار شایع هستند. هر ساله حدود 10 درصد از زنان یک بار دچار UTI شده و بیشتر زنان تجربه حداقل یک اپیزود UTI را در طول عمرشان دارند. در هر سال حدود 7 درصد از کودکان دچار عفونت مجاری ادراری می‌شوند و برای افراد مسنی که به مدت طولانی در مراکز مراقبت سالمندان زندگی می‌کنند، UTIها رایج‌ترین نوع عفونتی است که به آن دچار می‌شوند. سایر گروه‌هایی که به ویژه مستعد ابتلا به UTI هستند، شامل افرادی می‌شوند که از آسیب نخاعی رنج برده یا افرادی که نیازمند کاتتر ادراری هستند.

درمان عفونت مجاری ادراری معمولا شامل آنتی‌بیوتیک‌هایی با دوره‌های استفاده متفاوت است، و گاهی اوقات، حتی یک دوز از دارو برای درمان کافی است. متاسفانه، برخی از افراد، مکررا دچار UTI می‌شوند. به عنوان مثال، حدود یک پنجم از کودکانی که یک بار دچار عفونت مجاری ادراری می‌شوند، دوباره دچار این عفونت خواهند شد و در زنان، خطر عود به مراتب بیشتر و به حدود یک نفر از هر دو‌ نفر ابتلای قبلی می‌رسد. یکی از گزینه‌ها برای افرادی که مستعد ابتلا به عفونت‌های مکرر هستند، مصرف طولانی‌مدت آنتی‌بیوتیک‌ با دوز پائین است، اما این موضوع با دو برابر شدن خطر ایجاد UTI با باکتری‌های مقاوم به آنتی‌بیوتیک‌های تجویز شده همراه است. همچنین، بسیاری از افراد تمایلی نسبت به مصرف طولانی‌مدت آنتی‌بیوتیک‌ها ندارند.

گزارش‌هایی وجود دارد که پیش از عصر مدرن، بومیان آمریکایی کرنبری را به خاطر مشکلات مثانه استفاده می‌کردند و به همین علت محققان علوم آزمایشگاهی محتوای کرنبری را جهت یافتن ماده موثره محتمل و چگونگی تاثیر آن بررسی کرده‌اند. توضیحات متعددی در این زمینه وجود دارد، اما شاید پذیرفته شده‌‌ترین آنها این باشد که مولکولی به نام پروآنتوسیانیدین یا به اختصار PAC، مانع از چسبیدن باکتری‌های شایع ایجاد کننده UTI، مانند اشرشیاکلی (E.coli)، به سلول‌های دیواره مثانه می‌شود.

در به‌روزرسانی قبلی این مطالعه مروری در سال ۲۰۱۲، تعداد ۲۴ کارآزمایی را با حدود ۴۵۰۰ شرکت‌کننده وارد مرور کردیم واین مطالعه نشان داد که در جمعیت مختلط، کرنبری می‌تواند مفید باشد، اما دقت یا precision تخمین برآورد شده برای اعتماد به نتایج حاصله کافی نبود. تجزیه‌وتحلیل گروه‌های جداگانه؛ از جمله زنان مبتلا به عفونت مکرر، کودکان، افراد مسن و افراد دارای مشکل در تخلیه مثانه، نشان داد در حالی که هر‌کدام از تخمین‌های جداگانه، کاهش خطر  UTI را نشان دادند، همگی فاقد دقت لازم بودند.

در به‌روزرسانی ۲۰۲۳، تعداد ۲۶ کارآزمایی جدید افزوده شدند که تعداد کل کارآزمایی‌ها را به ۵۰ و تعداد شرکت‌کنندگان را به بیش از ۸۰۰۰ نفر رساند. در این تحلیل‌های جدید، مصرف محصولات مشتق از کرنبری نسبت به دارونما یا عدم درمان، خطر عفونت مجدد مجاری ادراری را در زنان مبتلا به UTI مکرر، کودکان با عفونت قبلی و افرادی که تحت مداخله درمانی مثانه قرار داشتند، کاهش داد. در زنان مبتلا به UTI مکرر، خطر عفونت مجدد 26 درصد کاهش یافت؛ در کودکان با UTI قبلی، کاهش خطر ابتلای مجدد 56 درصد بوده و در افرادی که تحت مداخله درمانی روی مثانه قرارگرفته بودند، کاهش خطر به میزان 53 درصد گزارش شد. نتایج برای افراد مسن ساکن در مراکز مراقبت شبانه‌روزی سالمندان، زنان باردار و افراد دارای اختلال عملکرد عصبی-عضلانی مثانه، قطعی نبود.

مقایسه استفاده از محصولات مشتق از کرنبری نسبت به درمان با آنتی‌بیوتیک تفاوتی را نشان نداد، اما با دقت پائین همراه بود.ما متوجه شدیم که مصرف کرنبری در مقایسه با پروبیوتیک‌ها ممکن است خطر عود UTI را کاهش دهد، اما با داده‌هایی استخراج شده از ۳ مطالعه، این اطمینان در سطح پائین قرار داشت.

تفاوتی از نظر فراوانی بروز عوارض جانبی جدی، مانند مرگ‌ومیر و بستری شدن در بیمارستان میان گروه‌ کرنبری و گروه‌های دارونما وجود نداشت، و شایع‌ترین عوارض جانبی ناشی از درمان با کرنبری عبارت بودند از عوارض گوارشی مانند اسهال و دردهای گوارشی.

در نگاه به نوع محصولات مصرفی مشتق از کرنبری، احتمال مصرف آب کرنبری در کارآزمایی‌های موجود در نسخه‌های اولیه این مرور نسبت به کارآزمایی‌هایی که در به‌روزرسانی ۲۰۲۳ افزوده شدند، دو برابر بوده، که اخیرا این روند به مصرف قرص‌های کرنبری تغییر یافته است. علت این امر شاید افزایش رعایت پایبندی به درمان یا adherence بیماران باشد، زیرا آب کرنبری ترش‌مزه است و برای برخی افراد ناخوشایند بوده و طبعا نمی‌توانند آن را بنوشند. با این حال، در بسیاری از مطالعات پایبندی به درمان گزارش نشده و در مطالعاتی هم که به آن اشاره شده، پراکندگی یا variability بالا است.

گزارش‌ها در مورد ماده موثره، PAC، میان مطالعات مروری قبلی و به‌روزرسانی جدید نیز کاملا متفاوت بودند. در سال ۲۰۱۲، کمتر از یک سوم کارآزمایی‌ها مقدار دوز PAC را گزارش کرده بودند در حالی که در به‌روزرسانی ۲۰۲۳، تقریبا دو سوم کارآزمایی‌های افزوده شده این کار را انجام داده بودند. در مجموع، ۳۱ مطالعه از قرص کرنبری استفاده کردند، یک مطالعه هم‌زمان از آب و قرص کرنبری استفاده کرده و بیشتر مطالعات یعنی حدود60 درصد آنها از ۲ قرص در روز استفاده کردند، در حالی که در 30 درصد آنها روزانه ۱ قرص تجویز شد. مقدار PAC موجود در هر قرص به‌طور قابل توجهی متغیر بود، از ۱ میلی‌گرم تا ۱۰۸ میلی‌گرم، و هنگامی که تحلیل جدیدی را براساس مقدار PAC انجام دادیم، بیانگر یک پاسخ وابسته به دوز بود، اما با دقت پائین در تخمین‌ها. زمانی که مطالعات کارآزمایی را به گروه‌هایی تقسیم کردیم که آب کرنبری یا آب کرنبری تغلیظ شده (juice concentrate) یا قرص یا پودر را استفاده کرده بودند، متوجه شدیم که قرص یا پودر کرنبری می‌توانند خطر بروز UTI مجدد را بیشتر از آب یا آب تغلیظ شده کرنبری کاهش دهند.

از سوی دیگر بررسی کردیم که آیا وجود یک نهاد تجاری در کارآزمایی، که در این مورد شرکت‌های تولید کننده آب کرنبری یا گروه‌های تهیه غذای سالم بودند، تاثیری بر نتایج داشتند یا خیر. اما تفاوتی را در نتایج پیدا نکردیم و این نشان می‌دهد که دریافت حمایت مالی از این شرکت‌ها در مطالعات باعث سوگیری یا bias قابل‌توجهی در نتایج نشده ‌است.

به‌طور خلاصه، مطالعه مروری به‌روز شده ما نشان می‌دهد که مصرف کرنبری بروز عفونت مجاری ادراری را در زنان مبتلا به UTI مکرر، کودکانی که سابقه UTI قبلی دارند و افرادی که تحت اقدام درمانی روی مثانه‌شان قرارگرفتند، کاهش می‌دهد و افزایش دقت مطالعه و تغییر در معناداری از نظر آماری یا statistical significance احتمالا به دلیل اضافه شدن مطالعات جدید است. با این حال، با وجود افزوده شدن تعداد مطالعات بسیار بیشتر، دوز بهینه یا optimal dose برای هر یک از محصولات مشتق از کرنبری هنوز نامشخص است.

در نهایت، با نگاهی به آینده، اگر کارآزمایی‌ها روی استفاده از قرص کرنبری با دوز مشخصی از PAC تمرکز داشته باشند، تا برای مصرف‌کنندگان مقدار مورد نیاز مصرفی را مشخص کنند، می‌توانند اطلاعات بسیار ارزشمندی را به دانش موجود بیفزایند.

محمدرضا: ممنون از توضیحاتت. اگر می‌خواهید آخرین به‌روزرسانی این مطالعه مروری را بخوانید و از به‌روزرسانی‌های بعدی آگاه شوید، آنها به صورت آنلاین در وب‌سایت کتابخانه کاکرین به نشانی Cochrane Library دات کام در دسترس هستند. عبارت فارسی «نقش کرنبری‌ها در پیشگیری از ابتلا به عفونت‌های مجاری ادراری» یا عبارت انگلیسی 'cranberries for preventing UTI' را در کادر جست‌وجو تایپ کنید تا آن را پیدا کنید.

Podcast translated by Sayed Ali Emami
Podcast edited by Shadi Kolahdoozan
Podcast recorded by Seyedeh Yasamin Parvar and MohammadReza Goodarzian