پیشینه
سرطان ریه شایع‌ترین علت مرگ‌ومیر ناشی از سرطان در سراسر جهان است. بقای سرطان ریه به طور قابل‌توجهی به زمانی بستگی دارد که فرد مبتلا به این بیماری تشخیص داده می‌شود. تشخیص زودهنگام بیماری با رادیوگرافی (اشعه ایکس قفسه سینه) یا اسکن توموگرافی کامپیوتری (computed tomography; CT) ضروری است، این نوع اسکن نوع دقیق‌تری از رادیوگرافی است که در آن تصاویر متعددی از ریه گرفته می‌شود. هدف از انجام این مرور، جمع‌آوری اطلاعاتی در مورد استفاده از CT اسکن برای تشخیص زودهنگام سرطان ریه و دانستن این نکته بود که تشخیص زودهنگام سرطان ریه باعث کاهش مرگ‌ومیر ناشی از سرطان ریه می‌شود یا خیر. هم‌چنین مضرات بالقوه‌ای را که ممکن است با استفاده از CT برای غربالگری سرطان ریه رخ دهد، مانند نیاز به انجام بررسی‌های بیشتر و عوارض مرتبط با آن، ارزیابی کردیم.
شرح کارآزمایی‌های وارد شده
شواهد تا 31 جولای 2021 به‌روز است. تعداد 11 کارآزمایی را با مجموع 94,445 شرکت‌کننده وارد کردیم. کارآزمایی‌ها در ایالات متحده آمریکا و اروپا انجام شدند. اولین کارآزمایی در سال 1991، و جدیدترین کارآزمایی در سال 2011 شروع شد. سن شرکت‌کنندگان مطالعه بیش از 40 سال بود. فراوانی غربالگری با CT از سالانه تا بیش از 2.5 سال یک‌بار متغیر بود.
یافته‌های کلیدی
هشت مورد از کارآزمایی‌ها (91,122 شرکت‌کننده) در آنالیز پیامد اصلی یعنی مورتالیتی ناشی از سرطان ریه گنجانده شدند. در افراد بالای 40 سال که به‌طور قابل‌توجهی در مواجهه با سیگار بودند، غربالگری CT مرگ‌ومیرهای ناشی از سرطان ریه را تا 21% کاهش داد و 226 نفر باید غربالگری می‌شدند تا از یک مورد مرگ‌ومیر ناشی از سرطان ریه پیشگیری شود. هم‌چنین دریافتیم که مرگ‌ومیرهای به هر علتی (از جمله سرطان ریه) با غربالگری CT کمتر رخ دادند. با این حال، این تاثیر بسیار کمتر بود (فقط 5% کاهش خطر). موارد بیشتری از سرطان ریه در گروهی از افرادی که غربالگری CT را انجام دادند، در مقایسه با گروه عدم-غربالگری، تشخیص داده شد. با این حال، اسکن‌های CT می‌توانند اسکن‌های مثبت-کاذب را القا کنند (تستی برای سرطان ریه مثبت یا نامشخص، زمانی که فرد واقعا سرطان ریه ندارد). به این نتیجه رسیدیم که نتایج مثبت-کاذب بین افرادی که با CT غربالگری شدند، شایع‌تر از اشعه-X قفسه سینه بود. به همین دلیل، افرادی که تحت غربالگری CT قرار گرفتند، تست‌های بیشتری را برای بررسی بیماری‌های مرتبط و غیر-مرتبط با سرطان انجام دادند. غربالگری هم‌چنین مستلزم خطر تشخیص انواعی از سرطان‌های ریه است که شاید هرگز تا جایی پیشرفت نکنند که به فرد آسیب برسانند (به این مورد، تشخیص بیش از حد (overdiagnosis) گفته می‌شود). خطر تشخیص بیش از حد سرطان ریه با غربالگری CT حدود 18% تخمین زده شده است.
کارآزمایی‌ها بسیار متفاوت بودند یا اطلاعات کافی را برای بررسی تاثیر غربالگری بر ترک سیگار یا کیفیت زندگی ارائه ندادند. شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد هیچ آسیب روانی طولانی-مدتی از غربالگری رخ نداد، به طوری که برخی از افراد در گروه غربالگری CT در مقایسه با گروه‌های کنترلی که انجام غربالگری به آنها پیشنهاد نشد، احساس اضطراب کمتری داشتند.
قطعیت شواهد
قطعیت کلی شواهد در مورد پیامدهای مربوط به مرگ‌ومیر در سطح متوسط بود، شواهدی با قطعیت متوسط تا پائین برای دیگر پیامدها وجود داشت. رتبه‌بندی قطعیت برای پیامدها نشان‌دهنده اطمینان و قطعیت نویسندگان در صحیح بودن پیامد است.
شواهد فعلی از کاهش مورتالیتی ناشی از سرطان ریه با استفاده از LDCT برای غربالگری سرطان ریه در جمعیت‌های پُر-خطر (افراد بالای 40 سال که در مواجهه قابل‌توجهی با سیگار هستند) حمایت می‌کند. با این حال، داده‌های محدودی در مورد مضرات سیگار وجود دارد و انجام کارآزمایی‌های بیشتری برای تعیین انتخاب شرکت‌کننده، فراوانی و مدت زمان بهینه غربالگری، با پتانسیل تشخیص بیش از حد و قابل‌توجه سرطان ریه، مورد نیاز است. کارآزمایی‌هایی در مورد غربالگری سرطان ریه در افراد غیر-سیگاری در حال انجام هستند.
سرطان ریه شایع‌ترین علت مرگ‌ومیر ناشی از سرطان در جهان است، با این حال غربالگری سرطان ریه در بیشتر کشورها در سطح جمعیت اجرا نشده است. مرور قبلی کاکرین شواهد محدودی را مبنی بر اثربخشی غربالگری سرطان ریه با رادیوگرافی قفسه سینه (chest radiography; CXR) یا سیتولوژی خلط (sputum cytology) در کاهش مورتالیتی ناشی از سرطان ریه یافت، با این حال شواهد فزاینده‌ای در حمایت از غربالگری با توموگرافی کامپیوتری با دوز پائین (low-dose computed tomography; LDCT) وجود دارد.
هدف از انجام این مرور آن بود که دریابیم غربالگری سرطان ریه با استفاده از LDCT قفسه سینه، مورتالیتی ناشی از سرطان ریه را کاهش می‌دهد یا خیر، و ارزیابی مضرات احتمالی غربالگری با LDCT.
جست‌وجو را با همکاری متخصص اطلاعات گروه سرطان ریه در کاکرین انجام داده و پایگاه ثبت کارآزمایی گروه سرطان ریه در کاکرین، پایگاه مرکزی ثبت کارآزمایی‌های کنترل شده کاکرین (CENTRAL، کتابخانه کاکرین، شماره فعلی)، MEDLINE (قابل دسترسی از طریق PubMed) و Embase را در جست‌وجوی خود گنجاندیم. هم‌چنین برای شناسایی کارآزمایی‌های منتشر نشده و در حال انجام، پایگاه‌های ثبت کارآزمایی بالینی را جست‌وجو کردیم. هیچ‌گونه محدودیتی را از نظر زبان نگارش مقاله اعمال نکردیم. این جست‌وجو در تاریخ 31 جولای 2021 انجام شد.
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده (randomised controlled trials; RCTs) از غربالگری سرطان ریه با استفاده از LDCT و ارائه گزارش از مورتالیتی یا پیامدهای آسیب.
دو نویسنده مرور در ارزیابی مستقل کارآزمایی‌ها برای واجد شرایط بودن، استخراج داده‌ها و ویژگی‌های کارآزمایی، و ارزیابی خطر سوگیری (bias) کارآزمایی‌های وارد شده با استفاده از ابزار Cochrane RoB، شرکت داشتند. قطعیت شواهد را با استفاده از سیستم درجهبندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (GRADE) ارزیابی کردیم. پیامدهای اولیه شامل مورتالیتی ناشی از سرطان ریه و آسیب‌های ناشی از غربالگری بودند. در جایی که اقتضا می‌کرد، متاآنالیز را برای همه پیامدها با استفاده از مدل اثرات-تصادفی انجام دادیم. فقط در صورتی کارآزمایی‌ها را وارد آنالیز پیامدهای مورتالیتی کردیم که حداقل 5 سال پیگیری داشته باشند. خطرات نسبی (RRs) و نسبت‌های خطر (HRs) را با 95% فواصل اطمینان (CIs) گزارش کرده و برای بررسی ناهمگونی از آماره I2 استفاده کردیم.
در این مرور 11 کارآزمایی را با مجموع 94,445 شرکت‌کننده وارد کردیم. کارآزمایی‌هایی در اروپا و ایالات متحده آمریکا روی افراد 40 ساله یا بالاتر انجام شدند، اکثر کارآزمایی‌ها نیاز به ورود افرادی با سابقه مصرف ≥ 20 بسته-سیگار در سال داشتند (مثلا 1 بسته سیگار/روز برای 20 سال یا 2 بسته/روز برای 10 سال و غیره). شرکت‌کنندگان یک کارآزمایی فقط مرد بودند. هشت کارآزمایی، RCTهای سه-مرحله‌ای، دو RCT امکان‌سنجی و یک RCT آزمایشی بودند. هفت مورد از کارآزمایی وارد شده هیچ روش غربالگری را به عنوان مقایسه نداشتند و چهار کارآزمایی غربالگری CXR را به عنوان مقایسه‌کننده انتخاب کردند. فراوانی غربالگری شامل فواصل سالانه، هر دو-سال یک‌بار و فواصل افزایش‌یابنده (incrementing interval) بود. مدت زمان غربالگری از 1 سال تا 10 سال متغیر بود. پیگیری مورتالیتی از 5 سال تا تقریبا 12 سال گزارش شد.
هیچ یک از کارآزمایی‌های وارد شده، در همه حوزه‌ها خطر پائین سوگیری نداشتند. همانطور که توسط GRADE ارزیابی شد، قطعیت شواهد در طول پیامدهای مختلف در سطح متوسط تا پائین بود.
در متاآنالیز کارآزمایی‌هایی که مورتالیتی ناشی از سرطان ریه را ارزیابی کردند، هشت کارآزمایی (91,122 شرکت‌کننده) را وارد کردیم، و 21% کاهش مورتالیتی با غربالگری LDCT در مقایسه با گروه‌های کنترل عدم-انجام غربالگری یا غربالگری CXR دیده شد (RR: 0.79؛ 95% CI؛ 0.72 تا 0.87؛ 8 کارآزمایی، 91,122 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت متوسط). احتمالا هیچ تفاوتی در زیر-گروه‌ها برای آنالیز بر اساس نوع گروه کنترل، جنسیت، منطقه جغرافیایی، و الگوریتم مدیریت ندول (nodule) وجود ندارد. به نظر می‌رسید زنان در مقایسه با مردانی که غربالگری LDCT داشتند، از مزیت آن بر مورتالیتی ناشی از سرطان ریه، بیشتر برخوردار شدند. هم‌چنین مورتالیتی به هر علتی (از جمله به دلیل سرطان ریه) تا 5% کاهش یافت (RR: 0.95؛ 95% CI؛ 0.91 تا 0.99؛ 8 کارآزمایی، 91,107 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت متوسط).
تست‌های تهاجمی بیشتری در گروه LDCT انجام شدند (RR: 2.60؛ 95% CI؛ 2.41 تا 2.80؛ 3 کارآزمایی، 60,003 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت متوسط). با این حال، آنالیز مورتالیتی 60-روز پس از جراحی بین گروه‌ها معنی‌دار نبود (RR: 0.68؛ 95% CI؛ 0.24 تا 1.94؛ 2 کارآزمایی، 409 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت متوسط).
نتایج مثبت-کاذب و نرخ یادآوری (recall rate) با غربالگری LDCT در مقایسه با غربالگری با CXR بیشتر بود، با این حال به دلیل ناهمگونی و نگرانی‌هایی از خطر سوگیری، شواهدی با قطعیت پائین در متاآنالیزها وجود داشت. تشخیص بیش از حد با غربالگری LDCT معادل 18% بود، اما 95% CI برابر با 0 تا 36% بود (تفاوت خطر (RD): 0.18؛ 95% CI؛ 0.00- تا 0.36؛ 5 کارآزمایی، 28,656 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت پائین).
چهار کارآزمایی با استفاده از معیارهای مختلف، جنبه‌های مختلف کیفیت زندگی مرتبط با سلامت (health-related quality of life; HRQoL) را مقایسه کردند. اضطراب از سه کارآزمایی تجمیع شد، و شرکت‌کنندگان در غربالگری LDCT نمرات اضطراب کمتری را نسبت به گروه کنترل گزارش کردند (تفاوت میانگین استاندارد شده (SMD): 0.43-؛ 95% CI؛ 0.59- تا 0.27-؛ 3 کارآزمایی، 8153 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت پائین).
داده‌های کافی برای اظهار نظر در مورد تاثیر غربالگری LDCT بر رفتار سیگار کشیدن وجود نداشت.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.