بیماری کرون چیست؟
بیماری کرون (Crohn’s disease) یک وضعیت طولانی‌مدت است که منجر به التهاب دستگاه گوارشی می‌شود، و ممکن است در هر نقطه‌ای از دهان تا مقعد رخ دهد. نشانه‌های شایع آن عبارتند از تب، اسهال، درد شکم و کاهش وزن. بیماری کرون با دوره‌هایی از عود بیماری، هنگامی که افراد به‌طور فعال دچار نشانه‌ها هستند و دوره‌هایی از بهبودی، هنگامی که نشانه‌ها متوقف می‌شوند، تشخیص داده می‌شود.
کانابیس و کانابینوئید چه هستند؟
کانابیس دارویی است که به‌طور گسترده استفاده می‌شود و سیستم اندوکانابینوئید (endocannabinoid) را تحت تاثیر قرار می‌دهد. کانابیس حاوی اجزای چند-گانه‌ای به نام کانابینوئیدها است. استفاده از کانابیس و روغن کانابیس حاوی کانابینوئید‌های خاص، باعث ایجاد تاثیرات ذهنی و فیزیکی مانند تغییر در ادراک حسی و هیجان و نشاط در هنگام مصرف می‌شود. بعضی از کانابینوئیدها، مانند کانابیدیول (cannabidiol)، تاثیر روان‌گردانی ندارند. کانابیس و کانابیدیول دارای خواص ضد-التهابی اندکی هستند که ممکن است به افراد مبتلا به بیماری کرون کمک کند.
محققان چه چیزی را مورد بررسی قرار دادند؟
محققان، این موضوع را بررسی کردند که کانابیس برای درمان بزرگسالان مبتلا به بیماری کرون فعال یا بیماری کرون که در بهبودی است، بهتر از دارونما (placebo) (به عنوان مثال یک قرص قند) است یا خیر.
پژوهشگران چه چیزی را به دست آوردند؟
محققان به‌طور گسترده منابع علمی را تا 17 اکتبر 2018 جست‌وجو کردند و سه مطالعه را یافتند (93 شرکت‌کننده) که معیارهای ورود را داشتند. یک مطالعه در حال انجام نیز شناسایی شد. تمام مطالعات حجم نمونه کوچکی داشته و دارای مسائلی در رابطه با کیفیت بودند. یک مطالعه کوچک (21 شرکت‌کننده)، هشت هفته درمان را با سیگار کانابیس حاوی 115 میلی‌گرم D9-تتراهیدروکانابینول (tetrahydrocannabinol; THC) با سیگار دارونمای حاوی کانابیس با حذف THC در شرکت‌کنندگان مبتلا به بیماری کرون فعال که حداقل یک درمان دارویی شکست‌خورده داشتند، مقایسه کرد. اگر چه هیچ تفاوتی در میزان بهبودی بالینی مشاهده نشد، نشانه‌های بیماری کرون در اغلب شرکت‌کنندگان گروه کانابیس نسبت به شرکت‌کنندگان در گروه دارونما بهبود یافت. عوارض جانبی زیادی در گروه سیگار کانابیس در مقایسه با دارونما مشاهده شد. این عوارض جانبی از نوع خفیف بوده و شامل خواب‌آلودگی، تهوع، مشکلات مربوط به تمرکز، از دست دادن حافظه، سردرگمی و سرگیجه بودند. شرکت‌کنندگان در گروه سیگار کانابیس، بهبودی در درد، اشتها و رضایت از درمان را گزارش کردند.
یک مطالعه کوچک (22 شرکت‌کننده) به مقایسه روغن کانابیس (10 میلی‌گرم کانابیدیول دو بار در روز) با روغن دارونما (یعنی روغن زیتون) در شرکت‌کنندگان مبتلا به بیماری کرون فعال پرداخت که حداقل یک درمان دارویی شکست خورده داشتند. هیچ تفاوتی در میزان بهبودی بالینی مشاهده نشد. هیچ تفاوتی در عوارض جانبی جدی وجود نداشت. عوارض جانبی جدی عبارت بود از بدتر شدن بیماری کرون در یک شرکت‌کننده در هر گروه.
یک مطالعه کوچک (50 شرکت‌کننده) روغن کانابیس (حاوی 15% کانابیدیول و 4% THC) را با روغن دارونما در شرکت‌کنندگان مبتلا به بیماری کرون فعال مقایسه کرد. تفاوت‌های مثبتی در شاخص کیفیت زندگی و فعالیت بیماری کرون مشاهده شد.
نتیجه‌گیری‌ها
تاثیرات کانابیس و روغن کانابیس بر بیماری کرون نامطمئن است. نمی‌توان در مورد مزایا و آسیب‌های (برای مثال عوارض جانبی) کانابیس و روغن کانابیس در بزرگسالان مبتلا به بیماری کرون نتیجه‌گیری قطعی کرد. تاثیرات کانابیس و روغن کانابیس در افراد مبتلا به بیماری کرون در بهبودی مورد بررسی قرار نگرفته است. مطالعات بیشتر با تعداد زیادی شرکت‌کننده برای ارزیابی مزایا و آسیب‌های بالقوه کانابیس در بیماری کرون مورد نیاز هستند. مطالعات آینده باید تاثیرات کانابیس را در افراد مبتلا به بیماری کرون فعال و غیر-فعال بررسی کنند. دوزهای مختلف کانابیس و فرمولاسیون آنها (به‌عنوان مثال روغن یا قرص کانابیس) باید بررسی شود.
تاثیرات کانابیس و روغن کانابیس بر بیماری کرون نامطمئن است. بنابراین نمی‌توان در مورد اثربخشی و ایمنی کانابیس و روغن کانابیس در بزرگسالان مبتلا به بیماری کرون فعال نتیجه‌گیری کرد. تاثیرات کانابیس یا روغن کانابیس در بیماری کرون خاموش مورد بررسی قرار نگرفته است. انجام مطالعات بیشتر با تعداد زیادی شرکت‌کننده برای ارزیابی مزایا و آسیب‌های بالقوه کانابیس در بیماری کرون مورد نیاز هستند. مطالعات آینده باید تاثیرات کانابیس را در افراد مبتلا به بیماری کرون فعال و خاموش بررسی کنند. دوزهای مختلف کانابیس و روش‌های مصرف آن باید بررسی شود.
بیماری کرون (Crohn's disease; CD) یک وضعیت مزمن با واسطه سیستم ایمنی از التهاب ترانس‌مورال در دستگاه گوارشی است، که با موربیدیتی قابل‌توجه و کاهش کیفیت زندگی همراه است. سیستم اندوکانابینوئید (endocannabinoid) یک هدف بالقوه درمانی را برای کانابیس (cannabis) و کانابینوئیدها (cannabinoids) فراهم می‌کند و مدل‌های حیوانی مزیتی را در کاهش التهاب نشان داده‌اند. با این حال، شواهدی نیز وجود دارد که حوادث جانبی گذرا را مانند ضعف، سرگیجه و اسهال و خطر بالای جراحی را در افراد مبتلا به CD که از کانابیس استفاده می‌کنند، نشان می‌دهند.
اهداف عبارت بودند از ارزیابی اثربخشی و ایمنی کانابیس و کانابینوئیدها برای القا و حفظ بهبودی در افراد مبتلا به CD.
ما MEDLINE؛ Embase؛ AMED؛ PsychonFO؛ پایگاه ثبت تخصصی گروه بیماری‌های التهابی روده (IBD) در کاکرین؛ CENTRAL؛ ClinicalTrials.Gov و پایگاه ثبت کارآزمایی‌های بالینی اروپا را تا 17 اکتبر 2018 جست‌وجو کردیم. چکیده مقالات کنفرانس، منابع را جست‌وجو کردیم و برای یافتن انتشارات آینده، با محققان در این زمینه تماس گرفتیم.
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده‌ای وارد شدند که به مقایسه هر نوع کانابیس یا مشتقات کانابینوئیدی آن (طبیعی یا صناعی) با دارونما (placebo) یا یک درمان فعال برای بزرگسالان مبتلا به بیماری کرون پرداختند.
دو نویسنده به‌طور مستقل از هم نتایج جست‌وجو را غربالگری، داده‌ها را استخراج و سوگیری (bias) را با استفاده از ابزار خطر سوگیری کاکرین ارزیابی کردند. پیامدهای اولیه بهبود بالینی و عود بودند. بهبودی معمولا بر اساس شاخص فعالیت بیماری کرون (Crohn's disease activity index; CDAI) معادل < 150 تعریف شد. عود بیماری به‌صورت CDAI بیش از 150 تعریف شد. پیامدهای ثانویه شامل معیارهای پاسخ بالینی، بهبودی آندوسکوپیک، پیشرفت آندوسکوپیک، بهبود هیستولوژیک، کیفیت زندگی، پروتئین واکنشی-C (یا C-reactive protein; CRP) و میزان کالپروتکتین مدفوع، حوادث جانبی (adverse events; AEs)، AEهای جدی، خروج از مطالعه به دلیل AEها، و عوارض وابسته به کانابیس و خروج از مطالعه بودند. ما خطر نسبی (RR) و 95% فاصله اطمینان (CI) متناظر را برای پیامدهای دو-حالتی محاسبه کردیم. برای پیامدهای پیوسته، تفاوت میانگین (MD) و 95% CI را محاسبه کردیم. هنگامی که مداخلات، گروه‌های بیمار و پیامدها به اندازه کافی همسان بودند (از طریق توافق تعیین شدند)، داده‌ها برای تجزیه‌وتحلیل ترکیب شدند. داده‌ها بر اساس قصد درمان (intention‐to‐treat) تجزیه‌وتحلیل شدند و قطعیت کلی شواهد حمایت‌کننده از پیامدها با استفاده از معیارهای درجهبندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (GRADE) مورد ارزیابی قرار گرفتند.
سه مطالعه (93 شرکت‌کننده) که کانابیس را در افراد مبتلا به CD فعال ارزیابی کردند، معیارهای ورود را داشتند. یک مطالعه در حال انجام نیز شناسایی شد. شرکت‌کنندگان در دو مطالعه، بزرگسالان مبتلا به بیماری کرون فعال بودند که حداقل یک درمان دارویی شکست‌خورده داشتند. معیارهای ورود برای مطالعه سوم نامشخص بود. هیچ مطالعه‌ای شناسایی نشد که درمان کانابیس را در CD غیر-فعال ارزیابی کند. به علت تفاوت در داروهای مداخله‌ای، این مطالعات تجمیع نشدند.
یک مطالعه کوچک (N = 21)، هشت هفته درمان را با سیگارهای کانابیس حاوی 115 میلی‌گرم D9-تتراهیدروکانابینول (tetrahydrocannabinol; THC) با سیگارهای دارونما حاوی کانابیس با حذف THC در شرکت‌کنندگان مبتلا به CD فعال مقایسه کرد. این مطالعه از نظر کورسازی و سایر سوگیری‌ها، در معرض خطر بالای سوگیری ارزیابی شد (شرکت‌کنندگان کانابیس مسن‌تر از شرکت‌کنندگان دارونما بودند). تاثیرات کانابیس بر بهبودی بالینی نامشخص بود. چهل‌وپنج درصد (5/11) از شرکت‌کنندگان گروه کانابیس در مقایسه با 10% (1/10) از شرکت‌کنندگان گروه دارونما، به بهبودی بالینی دست یافتند (RR: 4.55؛ 95% CI؛ 0.63 تا 32.56؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین). تفاوت در میزان پاسخ بالینی مشاهده شد (کاهش در نمره CDAI بیشتر از 100 نقطه). نودویک درصد (10/11) از شرکت‌کنندگان گروه کانابیس در مقایسه با 40% (4/10) از شرکت‌کنندگان گروه دارونما، به پاسخ بالینی دست یافتند (RR: 2.27؛ 95% CI؛ 1.04 تا 4.97؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین). در گروه مصرف‌کننده سیگار کانابیس در مقایسه با دارونما، AEهای بیش‌تری مشاهده شد (RR: 4.09؛ 95% CI؛ 1.15 تا 14.57؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین). به نظر می‌رسد که این AEها از نوع خفیف بوده و شامل خواب‌آلودگی، تهوع، مشکلات مربوط به تمرکز، از دست دادن حافظه، سردرگمی و سرگیجه بودند. این مطالعه، AEهای جدی یا خروج از مطالعه را به دلیل AEها گزارش نکرد.
یک مطالعه کوچک (N = 22)، روغن کانابیس (5% کانابیدیول) را با روغن دارونما در افراد مبتلا به CD فعال مقایسه کرد. این مطالعه، از نظر سایر سوگیری‌ها در معرض خطر بالای سوگیری ارزیابی شد (شرکت‌کنندگان گروه کانابیس بیشتر از شرکت‌کنندگان گروه دارونما احتمال داشت که سیگاری باشند). هیچ تفاوتی در میزان بهبودی بالینی وجود نداشت. چهل درصد (4/10) از شرکت‌کنندگان گروه کانابیس در مقایسه با 33% (3/9) از شرکت‌کنندگان گروه دارونما، به بهبودی در 8 هفته دست یافتند (RR: 1.20؛ 95% CI؛ 0.36 تا 3.97؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین). هیچ تفاوتی در نسبت شرکت‌کنندگانی که یک حادثه جانبی جدی داشتند، وجود نداشت. ده درصد (1/10) از شرکت‌کنندگان در گروه روغن کانابیس در مقایسه با 11% (1/9) از شرکت‌کنندگان در گروه دارونما، یک حادثه جانبی جدی داشتند (RR: 0.90؛ 95% CI؛ 0.07 تا 12.38؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین). هر دو AE جدی، بدتر شدن بیماری کرون بود که نیاز به مداخله نجات داشت. این مطالعه، پاسخ بالینی، CRP، کیفیت زندگی یا خروج از مطالعه را به دلیل AE گزارش نکرد.
یک مطالعه کوچک (N = 50)، روغن کانابیس (15% کانابیدیول و THC 4%) را با دارونما در شرکت‌کنندگان مبتلا به CD فعال مقایسه کرد. این مطالعه در معرض خطر پائین سوگیری ارزیابی شد. تفاوت در نمرات اندازه‌گیری‌شده CDAI و کیفیت زندگی با ابزار SF‐36 مشاهده شد. میانگین نمره کیفیت زندگی پس از 8 هفته درمان در گروه روغن کانابیس 96.3 و در گروه دارونما 79.9 بود (MD: 16.40؛ 95% CI؛ 5.72 تا 27.08؛ شواهد با قطعیت پائین). پس از 8 هفته درمان، میانگین نمره CDAI در گروه روغن کانابیس 118.6 و در گروه دارونما 212.6 بود (MD: -94.00؛ 95% CI؛ 148.86- تا 39.14-؛ شواهد با قطعیت پائین). این مطالعه، بهبودی بالینی، پاسخ بالینی، CRP یا AEها را گزارش نکرد.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.