نکته مهم
شواهدی با کیفیت خوب وجود دارد که نشان می‌دهد عوارض جانبی ممکن است در افراد دارای درد مزمن غیر-سرطانی که به مدت بیش از دو هفته از داروهای اوپیوئیدی (opioid) استفاده می‌کنند، اتفاق بیفتد.
پیشینه
اوپیوئیدها نوعی داروی درد مرتبط با تریاک هستند. ما بررسی اجمالی مرورهای کاکرین را انجام دادیم، که در آن دسته‌ای از مقالات علمی وجود داشت که نشان داد این مقالات در مورد عوارض جانبی داروهای مخدر (اپیوئید) چه می‌گویند. به عوارض جانبی میان‌مدت و طولانی‌مدت مرتبط با این درمان برای درد در بزرگسالانی که از داروهای اوپیوئیدی استفاده می‌کنند و درد مزمن دارند که علت آن سرطان نیست، علاقمند شدیم. داروهای اوپیوئیدی را در مقایسه با قرص‌هایی که جزء هیچ دارویی نبودند (دارونما (placebo)) و داروهای اوپیوئیدی را در مقایسه با سایر درمان‌ها مطالعه کردیم.
نتایج کلیدی
در مارچ 2017، ما 16 مرور کاکرین را درباره 14 داروی اوپیوئیدی از جمله کدئین (codeine)، مورفین (morphine)، و اکسی‌کدون (oxycodone) یافتیم. این مقالات، 61 مطالعه را با بیش از 18,000 شرکت‌کننده وارد کردند. ما متوجه شدیم افرادی که اوپیوئید دریافت می‌کنند خطر عوارض جانبی بالاتری دارند، مانند یبوست، سرگیجه و تهوع و هم‌چنین عوارض جانبی جدی. هیچ اطلاعاتی در مورد مرورهای کاکرین در مورد بسیاری از عوارض جانبی شناخته شده و بعضی از عوارض جانبی جدی اوپیوئیدها، مانند اعتیاد، افسردگی، و مشکلات خواب نیافتیم.
کیفیت مرورها و شواهد
کیفیت مرورهای وارد شده را بیش از 10 امتیاز رتبه‌بندی کردیم. از آنجایی که نمرات تمام مرورها 9 یا 10 از 10 امتیاز بود، مطمئن هستیم که کیفیت مرورهای وارد شده بسیار خوب است. کیفیت شواهد به دست آمده از مطالعات را نیز با استفاده از چهار سطح رتبه‌بندی کردیم: بسیار پائین، پائین، متوسط، یا بالا؛ این رتبه‌بندی‌ها نشان داد که ما چقدر می‌توانیم از نتایج خود در مورد عوارض جانبی اوپیوئیدها مطمئن باشیم. شواهد با کیفیت بسیار پائین به این معنی است که ما در مورد نتایج بسیار نامطمئن هستیم. شواهد با کیفیت بالا به این معنی است که ما از نتایج بسیار مطمئن هستیم. تمام رتبه‌بندی‌های ما بین بسیار پائین و متوسط قرار داشت.
تعدادی از حوادث جانبی، از جمله حوادث جانبی جدی، با استفاده میان‌مدت و طولانی‌مدت از اوپیوئیدها برای CNCP مرتبط هستند. نرخ مطلق رویداد برای هر حادثه جانبی مربوط به اوپیوئیدها در کارآزمایی‌هایی که از دارونما برای مقایسه استفاده کردند 78%، و نرخ مطلق رویداد از 7.5% برای هر حادثه جانبی جدی بود. بر اساس حوادث جانبی شناسایی شده، پیش از اینکه برای استفاده طولانی‌مدت در افراد مبتلا به CNCP در عمل بالینی در نظر گرفته شوند مزیت بالینی مرتبط باید به وضوح نشان داده شود. تعدادی از حوادث جانبی که ما انتظار داریم با استفاده از اوپیوئیدها اتفاق بی‌افتند، در مرورهای وارد شده کاکرین گزارش نشده بود. بر این اساس، ما شناسایی دقیق‌تر و گزارشی از همه حوادث جانبی را در کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده و مرورهای سیستماتیک درباره اوپیوئید درمانی توصیه کردیم. عدم وجود داده برای بسیاری از حوادث جانبی نشان دهنده محدودیت جدی شواهد مربوط به اوپیوئیدها است. هم‌چنین افزایش مدت پیگیری مطالعه را توصیه کردیم زیرا ممکن است در شروع برخی از حوادث جانبی تاخیر پیش بیاید.
درد مزمن شایع است و مدیریت آن ممکن است چالش‌برانگیز باشد. علی‌رغم افزایش استفاده از اوپیوئیدها (opioids)، ایمنی و اثربخشی استفاده طولانی‌مدت از این ترکیبات برای درد مزمن غیر-سرطانی (chronic non-cancer pain; CNCP) بحث‌برانگیز باقی مانده است. این بررسی اجمالی مرورهای کاکرین، مکمل بررسی اجمالی انجام گرفته درباره موضوع زیر است: «نقش اوپیوئیدها با دوز بالا برای درد مزمن غیر-سرطانی: بررسی اجمالی مرورهای کاکرین».
ارائه یک بررسی اجمالی درباره وقوع و ماهیت حوادث جانبی مرتبط با هر عامل اوپیوئیدی (هر دوز، فرکانس، یا روش تجویز) مورد استفاده در یک دوره میان‌مدت یا طولانی‌مدت برای درمان CNCP در بزرگسالان.
بانک اطلاعاتی مرورهای نظام‌مند کاکرین (کتابخانه کاکرین) شماره 3؛ 2017 در 8 مارچ 2017 را برای شناسایی کلیه مرورهای کاکرین درباره مطالعات مربوط به استفاده میان‌مدت یا طولانی‌مدت از اوپیوئیدها (2 هفته یا بیشتر) برای CNCP در بزرگسالان 18 ساله و بالاتر جست‌وجو کردیم. کیفیت مرورها را با استفاده از معیارهای AMSTAR (ارزیابی کیفیت روش‌شناسی مرورهای سیستماتیک (Assessing the Methodological Quality of Systematic Reviews)) به‌روز شده برای بررسی‌های اجمالی کاکرین ارزیابی کردیم. کیفیت شواهد را برای پیامدها با استفاده از چارچوب سیستم درجهبندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (GRADE) ارزیابی کردیم.
در مجموع 16 مرور را در بررسی اجمالی خود وارد کردیم، که در 14 مطالعه داده‌های عددی منحصربه‌فردی ارائه شد. این 14 مرور کاکرین 14 عامل مختلف اوپیوئیدی را مورد بررسی قرار دادند که برای دوره‌های زمانی دو هفته یا بیشتر تجویز شده بود. طولانی‌ترین مطالعه به مدت 13 ماه بود، که بیشتر آنها بین 6 تا 16 هفته بودند. کیفیت مرورهای وارد شده با استفاده از معیارهای AMSTAR بالا بود، 11 مرور 10 معیار ورود و 5 مرور 9 معیار از 10 معیار ورود را داشتند، نمره‌ای برای انتخاب مطالعه دوگانه و استخراج داده، یا جست‌وجو برای مقالات بدون در نظر گرفتن زبان و نوع انتشار وجود نداشت. کیفیت شواهد برای پیامدهای حوادث جانبی عمومی بر اساس رویکرد درجهبندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (GRADE) بسیار پائین تا متوسط، و با خطر سوگیری (bias) و عدم-دقت برای شناسایی پیامدهای عمومی حوادث جانبی زیر همراه بود: هر حادثه جانبی، هر حادثه جانبی جدی، و خروج به دلیل حوادث جانبی. ارزیابی GRADE از کیفیت شواهد مربوط به حوادث جانبی خاص به دلیل خطر سوگیری، غیر-مستقیم بودن و عدم-دقت منجر به کاهش کیفیت شواهد به بسیار پائین تا متوسط شد.
ما مقدار مساوی از هر میلی‌گرم مورفین (morphine) را در 24 ساعت برای هر اوپیوئید بررسی شده محاسبه کردیم (بوپرنورفین (buprenorphine)، کدئین (codeine)، دکستروپروپوکسیفن (dextropropoxyphene)، دی‌هیدروکودئین (dihydrocodeine)، فنتانیل (fentanyl)، هیدرومورفون (hydromorphone)، لورفانول (levorphanol)، متادون (methadone)، مورفین (morphine)، اکسی‌کدون (oxycodone)، اکسیمورفون (oxymorphone)، تپنتدول (tapentadol)، تیلیدین (tilidine)، و ترامادول (tramadol)). در 14 مرور کاکرین داده‌های عددی منحصربه‌فردی ارائه شد، 61 مطالعه در مجموع با 18,679 شرکت‌کننده تصادفی‌سازی شده وجود داشت؛ 12 مطالعه از این مطالعات طراحی متقاطع و دو تا چهار بازو داشتند و در مجموع شامل 796 شرکت‌کننده بودند. بر اساس 14 مرور انتخاب شده کاکرین، افزایش خطر قابل توجهی از نظر ابتلا به هر نوع حوادث جانبی با اوپیوئیدها در مقایسه با دارونما (placebo) (خطر نسبی (RR): 1.42؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 1.22 تا 1.66) و هم‌چنین اوپیوئیدها در مقایسه با یک مقایسه کننده دارویی فعال غیر-اوپیوئیدی، با خطر نسبی مشابه وجود داشت (RR: 1.21؛ 95% CI؛ 1.10 تا 1.33). هم‌چنین افزایش خطر قابل توجهی از نظر ابتلا به یک حادثه جانبی جدی با اوپیوئیدها در مقایسه با دارونما وجود داشت (RR: 2.75؛ 95% CI؛ 2.06 تا 3.67). علاوه بر این، برای تعدادی از حوادث جانبی خاص افزایش قابل توجهی در خطر نسبی با اوپیوئیدها در مقایسه با دارونما یافتیم: یبوست، سرگیجه، خواب‌آلودگی، خستگی، گرگرفتگی، افزایش تعریق، تهوع، خارش، و استفراغ.
در مورد هیچ یک از حوادث جانبی از پیش تعیین شده زیر در هیچ یک از مرورهای وارد شده در این بررسی اجمالی مرورهای کاکرین داده‌ای وجود نداشت: اعتیاد (addiction)، نقص عملکرد شناختی (cognitive dysfunction)، نشانه‌های افسردگی یا اختلالات خلق‌وخو (depressive symptoms or mood disturbances)، هیپوگنادیسم (کم‌کاری غدد جنسی hypogonadism) یا سایر نقایص عملکرد غدد درون‌ریز (endocrine dysfunction)، دپرسیون تنفسی (respiratory depression)، نقص عملکرد جنسی (sexual dysfunction)، و آپنه خواب (sleep apnoea) یا اختلال تنفسی در خواب (sleep-disordered breathing). ما هیچ داده‌ای برای حوادث جانبی که بر اساس جنسیت یا قومیت تجزیه‌وتحلیل شدند، به دست نیاوردیم.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.