سوال مطالعه مروری
ما کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی شده‌ای (شرکت‌کنندگان شانس برابری برای قرار گرفتن در هر دو گروه درمان دارند) را مرور کردیم که تاثیرات افزایش مصرف اسیدهای چرب چند-زنجیره‌ای اشباع نشده (polyunsaturated fatty acids; PUFA) را بر مرگ‌ومیرها و بیماری‌های قلبی و گردش خون (بیماری‌های قلبی‌عروقی)، از جمله حملات قلبی و سکته مغزی، مورد بررسی قرار دادند.
پیشینه
ما PUFA را در غذاهای معمول می‌خوریم، اما مقادیر PUFA خورده شده متفاوت است. شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد افزایش مقدار مصرفی PUFA می‌تواند کلسترول خون ما را کاهش و امکان ابتلا را به بیماری‌های قلبی‌عروقی کم کنند، به خصوص اگر PUFAها به جای چربی‌های اشباع (چربی‌هایی از منابع حیوانی مانند گوشت و پنیر) مصرف شوند. اما خوردن مقادیر زیاد PUFA ممکن است وزن بدن را افزایش داده و احتمال دارد چربی‌های امگا-6 (یکی از اجزای PUFA) خطر ابتلا را به بیماری‌های قلبی‌عروقی از طریق افزایش التهاب بیشتر کنند. شواهد در مورد مزایا و معایب افزایش مصرف PUFA بر بیماری‌های قلبی و گردش خون یا سایر پیامدهای مرتبط با سلامت، قطعی نیست.
ویژگی‌های کارآزمایی
شواهد موجود در این مرور کاکرین تا 27 اپریل 2017 به‌روز است. ما 49 کارآزمایی را با مجموع 24,272 شرکت‌کننده که به مدت یک تا هشت سال مورد پیگیری قرار گرفته بودند، وارد کردیم. این کارآزمایی‌ها تاثیرات مصرف مقادیر زیاد PUFA را در مقایسه با مقادیر کمتر آن، بر بیماری‌های قلبی و گردش خون و مرگ‌ومیرها مورد بررسی قرار دادند. دوازده کارآزمایی بسیار قابل اعتماد بودند (در مجموع دارای خطر پائین سوگیری (bias) بودند). شرکت‌کنندگان مرد و زن بودند، برخی از آنها به بیماری‌هایی مبتلا بودند و برخی دیگر، خیر. کارآزمایی‌ها در آمریکای شمالی، آسیا، اروپا و استرالیا انجام شده و شانزده مورد از آنها فقط از سوی آژانس‌های ملی یا خیریه تامین مالی شدند.
نتایج کلیدی
افزایش مصرف PUFA احتمالا موجب تفاوتی اندک یا عدم تفاوت در خطر مرگ‌ومیر می‌شود (فاقد مزیت یا آسیب) (شواهد با کیفیت متوسط)، و ممکن است تفاوتی اندک یا عدم تفاوت در خطر مرگ ناشی از بیماری‌های قلبی‌عروقی ایجاد کند (شواهد با کیفیت پائین). با این حال، ممکن است افزایش مصرف PUFA بتواند خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی و رویدادهای توام قلبی و سکته مغزی را اندکی کاهش دهد (شواهد با کیفیت متوسط). لازم است پنجاه‌وسه نفر PUFA بیش‌تری مصرف کنند تا از ابتلای یک فرد به بیماری قلبی پیشگیری شود، و 63 نفر باید از آنها بیشتر مصرف کنند تا از ابتلای یک نفر به رویداد قلبی یا سکته مغزی پیشگیری شود. افزایش مصرف PUFA شاید کاهش بسیار اندکی در خطر مرگ‌ومیر ناشی از بیماری قلبی و سکته مغزی ایجاد کند اما وقوع آسیب امکان‌پذیر است (شواهد با کیفیت پائین). PUFA احتمالا میزان چربی‌های موجود در خون را اندکی کاهش می‌دهد (تری‌گلیسیریدها، شواهد با کیفیت متوسط اما بدون تاثیر بر سایر لیپیدها یا چاقی). این شواهد عمدتا مربوط به کارآزمایی‌های انجام شده روی افرادی است که در کشورهای با درآمد بالا زندگی می‌کنند.
این گسترده‌ترین مرور سیستماتیک از RCTهایی است که تا به امروز برای ارزیابی تاثیرات افزایش مصرف PUFA بر بیماری‌های قلبی‌عروقی، مورتالیتی، چربی‌ها یا چاقی صورت گرفته است. افزایش مصرف PUFA احتمالا خطر ابتلا به بیماری‌های عروق کرونر قلب و بیماری‌های قلبی‌عروقی را اندکی کاهش می‌دهد و ممکن است خطر مورتالیتی ناشی از بیماری‌های عروق کرونر قلب و سکته مغزی را اندکی کاهش دهد (هرچند آسیب‌های آن را رد نمی‌کند)، اما تاثیری اندک یا عدم تاثیر بر مورتالیتی به هر علتی یا مورتالیتی ناشی از بیماری‌های قلبی‌عروقی دارد. مکانیسم تاثیر آن ممکن است از طریق کاهش تری‌گلیسیرید باشد.
شواهد مربوط به تاثیرات تمامی اسیدهای چرب چند-زنجیره‌ای اشباع نشده (polyunsaturated fatty acids; PUFA) دارای ابهام هستند. روغن‌های ماهی غنی از PUFA امگا-3 و روغن‌های گیاهی غنی از PUFA امگا-6 هستند. شواهد نشان می‌دهند که افزایش مصرف غذاها، مکمل‌ها یا غذاهای مکمل غنی از PUFA، می‌توانند کلسترول سرم را کاهش دهند، اما ممکن است باعث افزایش وزن بدن شوند، بنابراین تاثیرات کلی قلبی‌عروقی آنها مشخص نیست.
ارزیابی تاثیرات افزایش مصرف PUFA تام در بیماری‌های قلبی‌عروقی و مورتالیتی به هر علتی، چربی‌ها و چاقی در بزرگسالان.
تا اپریل 2017، در منابع CENTRAL؛ MEDLINE و Embase جست‌وجو کردیم و تا سپتامبر 2016 در clinicaltrials.gov و پلت‌فرم بین‌المللی پایگاه ثبت کارآزمایی‌های بالینی سازمان جهانی بهداشت، بدون اعمال محدودیت زبانی، به جست‌وجو پرداختیم. کارآزمایی‌های وارد شده را در مرورهای سیستماتیک مرتبط نیز بررسی کردیم.
ما کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده‌ای (randomised controlled trials; RCTs) را وارد کردیم که مصرف زیاد PUFA را با مصرف پائین آن در بزرگسالان با یا بدون بیماری قلبی‌عروقی مقایسه و تاثیرات آن را پس از 12 ماه یا بیشتر بررسی کردند. متون کامل، چکیده‌ها، کارآزمایی‌های ثبت شده و داده‌های منتشر نشده را وارد کردیم. پیامدها عبارت بودند از: مورتالیتی به هر علتی، مورتالیتی و رویدادهای ناشی از بیماری‌های قلبی‌عروقی، عوامل خطر (چربی خون، چاقی، فشار خون) و حوادث جانبی. کارآزمایی‌هایی را که در آنها قادر به جدا کردن تاثیرات مصرف PUFA از دیگر رژیم‌های غذایی، سبک زندگی یا مداخلات پزشکی نبودیم، از دایره مرور خارج کردیم.
دو نویسنده مرور به‌طور مستقل از هم عناوین و چکیده‌ها را غربالگری کرده، کارآزمایی‌ها را برای ورود بررسی کرده، داده‌ها را استخراج و خطر سوگیری (bias) را ارزیابی کردند. به منظور دستیابی به داده‌های بیشتر، با نویسندگان کارآزمایی‌های وارد شده مکاتبه کردیم. متاآنالیزها با استفاده از تجزیهوتحلیلهای اثرات تصادفی، تجزیهوتحلیلهای حساسیت شامل اثرات ثابت و محدود شدن به خطر پائین سوگیری خلاصه، انجام شدند. کیفیت شواهد را با استفاده از سیستم درجهبندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (GRADE) ارزیابی کردیم.
ما 49 RCT را با مجموع 24,272 شرکت‌کننده تصادفی‌سازی شده وارد کردیم که طول دوره آنها از یک تا هشت سال متغیر بود. در یازده کارآزمایی خطر خلاصه سوگیری پائین بود، و 33 نفر از شرکت‌کنندگان فاقد بیماری قلبی‌عروقی بودند. در اکثر کارآزمایی‌ها مصرف خط پایه PUFA نامشخص بود، اما میزان آن از 3.9% تا 8% از کل انرژی مصرفی گزارش شد. اکثر کارآزمایی‌ها کپسول‌های مکمل تجویز کردند، اما هشت مورد توصیه‌هایی پیرامون رژیم غذایی ارائه دادند، هشت مورد غذاهای مکمل را مانند آجیل یا مارگارین دادند، و سه کارآزمایی از روش‌های ترکیبی برای افزایش مصرف PUFA استفاده کردند.
افزایش مصرف PUFA احتمالا تاثیری اندک یا عدم تاثیر بر مورتالیتی به هر علتی دارد (خطر 7.8% در برابر 7.6% (خطر نسبی (RR): 0.98؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.89 تا 1.07؛ 19,290 شرکت‌کننده در 24 کارآزمایی)، اما احتمالا به میزان اندکی خطر ابتلا به بیماری‌های عروق کرونر قلبی را از 14.2% به 12.3% (RR: 0.87؛ 95% CI؛ 0.72 تا 1.06؛ 15 کارآزمایی؛ 10,076 شرکت‌کننده) و خطر بیماری‌های قلبی‌عروقی را از 14.6% به 13.0% کاهش می‌دهد (RR: 0.89؛ 95% CI؛ 0.79 تا 1.01؛ 17,799 شرکت‌کننده در 21 کارآزمایی)، که کیفیت همه این شواهد متوسط بود. افزایش مصرف PUFA ممکن است کاهش اندکی در خطر مرگ‌ومیر ناشی از بیماری‌های کرونر قلب (6.6% به 6.1%؛ RR: 0.91؛ 95% CI؛ 0.78 تا 1.06؛ 9 کارآزمایی؛ 8810 شرکت‌کننده) و سکته مغزی (1.2% به 1.1%؛ RR: 0.91؛ 95% CI؛ 0.58 تا 1.44؛ 11 کارآزمایی؛ 14,742 شرکت‌کننده؛ فواصل اطمینان شامل آسیب‌های مهم هستند) ایجاد کند اما روی مورتالیتی ناشی از بیماری‌های قلبی‌عروقی تاثیری اندک یا عدم تاثیر دارد (RR: 1.02؛ 95% CI؛ 0.82 تا 1.26؛ 16 کارآزمایی؛ 15,107 شرکت‌کننده)، کیفیت همه این شواهد پائین بود. تاثیرات افزایش مصرف PUFA بر حوادث جدی رویدادهای قلبی و عروقی‌مغزی و فیبریلاسیون دهلیزی مشخص نیست چرا که کیفیت این شواهد بسیار پائین است.
افزایش مصرف PUFA احتمالا باعث کاهش مختصر تری‌گلیسیریدها (تا 15%، MD؛ 0.12- میلی‌مول/لیتر؛ 95% CI؛ 0.20- تا 0.04-؛ 20 کارآزمایی، 3905 شرکت‌کننده) می‌شود، اما تاثیری اندک یا عدم تاثیر بر کلسترول تام (تفاوت میانگین (MD): 0.12- میلی‌مول/لیتر؛ 95% CI؛ 0.23- تا 0.02-؛ 26 کارآزمایی؛ 8072 شرکت‌کننده)، لیپوپروتئین با چگالی بالا (HDL) (MD: -0.01؛ 95% CI؛ 0.02- تا 0.01؛ 18 کارآزمایی؛ 4674 شرکت‌کننده) یا لیپوپروتئین با چگالی پائین (LDL) (MD: -0.01؛ 95% CI؛ 0.09- تا 0.06؛ 15 کارآزمایی؛ 3362 شرکت‌کننده) دارد. افزایش PUFA احتمالا تاثیری اندک یا عدم تاثیر بر چاقی میگذارد (وزن بدن: MD؛ 0.76 کیلوگرم؛ 95% CI؛ 0.34 تا 1.19؛ 12 کارآزمایی؛ 7100 شرکت‌کننده).
تاثیرات افزایش مصرف PUFA بر حوادث جانبی جدی مانند آمبولی ریوی و خونریزی مشخص نیست زیرا کیفیت این شواهد بسیار پائین است.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.