پیشینه
هیپرتانسیون ورید پورتال (portal hypertension) به‌صورت افزایش فشار خون درون سیستمی از وریدها (نوعی از رگ‌های خونی) که سیستم وریدی پورتال نامیده می‌شود و خون را از دستگاه گوارش (روده) و طحال به کبد منتقل می‌کند، تعریف می‌شود. افزایش فشار خون پورتال معمولا همراه با بیماری پیشرفته کبدی است و اغلب موجب افزایش عوارض تهدید کننده حیات، از جمله خونریزی (هموراژی) از مری (لوله غذایی) و واریس‌های دستگاه گوارش (وریدهای بزرگ شده یا متورم) می‌شود.
به دنبال کارآزمایی‌های بالینی تصادفی‌سازی شده (مطالعاتی که در آنها افراد به صورت تصادفی در یکی از دو یا چند گروه درمانی قرارداده می‌شوند) متعدد برای نشان دادن اثربخشی داروهایی به نام بتا-بلاکرهای غیرانتخابی و لیگاسیون اندوسکوپیک واریس (که در آن یک ورید بزرگ شده توسط یک باند لاستیکی با استفاده از یک دستگاه نوری روشن، باریک و لوله‌ای شکل که به‌منظور بررسی داخل بدن استفاده می‌شود، گره می‌خورد) در کاهش بروز خونریزی واریسی، درمان برای پیشگیری از اولین خونریزی واریسی (به نام پروفیلاکسی اولیه)، تبدیل به یک استاندارد مراقبت در بزرگسالان شده است. با این حال، هنوز مشخص نیست که این مداخلات در کودکان مزیتی دارند یا باعث آسیب می‌شوند. به دلیل اندازه لیگاتور آندوسکوپیک، اسکلروتراپی (sclerotherapy) (تزریق آندوسکوپیک محرک‌های بافتی که باعث محو شدن رگ‌های خونی می‌شود) تنها گزینه پروفیلاکتیک آندوسکوپیک است که در حال حاضر در نوزادان با وزن کمتر از 10 کیلوگرم موجود است.
اهداف
هدف ما انجام یک مرور سیستماتیک از کارآزمایی‌های بالینی تصادفی‌سازی شده، به‌منظور ارزیابی مزایا و مضرات اسکلروتراپی در برابر بتا-بلاکرها برای پیشگیری از خونریزی واریس‌های مری در کودکان مبتلا به بیماری مزمن کبدی یا ترومبوز ورید پورتال (انسداد یا باریک شدن ورید پورتال (وریدی که خون را از روده‌ها به کبد می‌آورد) توسط یک لخته خون) بود. ما برای یافتن مطالعات تا فوریه 2019 به جست‌وجو پرداختیم.
نتایج کلیدی
ما هیچ کارآزمایی بالینی تصادفی‌سازی شده‌ای را برای ورود به این مرور نیافتیم. بر این اساس، مطالعه ما فاقد نتایج برگرفته از کارآزمایی‌های بالینی تصادفی‌سازی شده است تا بتوانیم نتیجه بگیریم که اسکلروتراپی در برابر بتا-بلاکر، زمانی که به‌عنوان پروفیلاکسی اولیه واریس‌های مری در کودکان و نوجوانان مبتلا به بیماری کبد یا ترومبوز ورید پورتال استفاده می‌شود، مفید است یا خیر. نیاز به انجام کارآزمایی‌هایی با طراحی خوب وجود دارد که باید شامل پیامدهای بالینی مهم مانند مرگ‌ومیر، شکست در کنترل خونریزی، و عوارض جانبی باشند.
کارآزمایی‌های بالینی تصادفی‌سازی شده برای ارزیابی منافع یا آسیب‌های اسکلروتراپی در برابر بتا-بلاکرها در جهت پروفیلاکسی اولیه از خونریزی واریسی مری در کودکان مبتلا به بیماری مزمن کبدی یا ترومبوز ورید پورتال وجود ندارد. بنابراین، انجام کارآزمایی‌هایی با توان کافی و طراحی مناسب که مزایا و مضرات اسکلروتراپی را در برابر بتا-بلاکرها روی پیامدهای بالینی مرتبط با بیمار مانند مورتالیتی، عدم کنترل خونریزی و حوادث جانبی ارزیابی کنند، ضروری است. تا زمانی که چنین کارآزمایی‌هایی انجام نشوند و نتایج آنها منتشر نشوند، ما نمی‌توانیم در مورد مزایا یا مضرات این دو مداخله نتیجه‌گیری کنیم.
هیپرتانسیون ورید پورتال (portal hypertension) معمولا با بیماری‌های کبدی پیشرفته همراه است و اغلب باعث افزایش عوارض تهدید کننده زندگی، از جمله خونریزی (هموراژی) از واریس‌های مری و دستگاه گوارش می‌شود. خونریزی واریسی معمولا در کودکان مبتلا به بیماری مزمن کبدی یا انسداد ورید پورتال رخ می‌دهد. از این رو، پیشگیری از آن مهم است. پروفیلاکسی اولیه از خونریزی واریس در بزرگسالان، یک استاندارد اثبات شده مراقبت است که برگرفته از نتایج کارآزمایی‌های بالینی تصادفی‌سازی شده متعددی است که اثربخشی بتا-بلاکرهای غیرانتخابی یا لیگاسیون آندوسکوپیک واریس را در کاهش بروز خونریزی واریس نشان داده‌اند. با این حال، اسکلروتراپی تنها گزینه پروفیلاکتیک آندوسکوپیک است که در حال حاضر در نوزادان با وزن کمتر از 10 کیلوگرم در دسترس است و علت آن اندازه لیگاتور آندوسکوپیک است.
تعیین مزایا و آسیب‌های اسکلروتراپی در برابر هر نوعی از بتا-بلاکر برای پروفیلاکسی اولیه از خونریزی واریس مری در کودکان مبتلا به بیماری مزمن کبدی یا ترومبوز ورید پورتال.
ما پایگاه ثبت کارآزمایی‌های کنترل‌شده گروه هپاتوبیلیاری در کاکرین؛ CENTRAL؛ PubMed؛ Embase Elsevier؛ LILACS (Bireme)؛ و Science Citation Index Expanded (Web of Science) را در فوریه 2019 جست‌وجو کردیم. ما فهرست منابع مقالات بازیابی شده را به دقت بررسی کردیم و یک جست‌وجوی دستی در كتاب‌های خلاصه‌مقالات کنفرانس‌های مهم مربوط به گاستروانترولوژی و هپاتولوژی کودکان (NASPGHAN و ESPGHAN) از ژانویه سال 2008 تا دسامبر 2018 انجام دادیم. ما ClinicalTrials.gov؛ FDA؛ EMA و WHO را برای کارآزمایی بالینی در حال انجام جست‌وجو کردیم. هیچ نوع محدودیتی از نظر زبان یا نوع مقاله وجود نداشت.
ما برنامه‌ریزی کردیم که کارآزمایی‌های بالینی تصادفی‌سازی شده‌ای را بدون توجه به وضعیت کورسازی، زبان، یا انتشار آنها وارد کنیم که به ارزیابی اسکلروتراپی در برابر هر نوعی از بتا-بلاکر به منظور پروفیلاکسی اولیه از خونریزی واریسی مری در کودکان و نوجوانان مبتلا به بیماری مزمن کبدی یا ترومبوز ورید پورتال پرداختند. ما به دنبال مطالعات شبه-تصادفی‌سازی شده و دیگر مطالعات مشاهده‌ای به دست آمده از طریق جست‌وجو برای یافتن کارآزمایی‌های بالینی تصادفی‌سازی شده برای گزارش آسیب نیز بودیم.
ما برنامه‌ریزی کردیم تا داده‌های به دست آمده را از کارآزمایی‌های بالینی تصادفی‌سازی شده که در پروتکل ما توصیف شدند، با استفاده از متدولوژی استاندارد کاکرین گردآوری و خلاصه کنیم.
ما هیچ کارآزمایی بالینی تصادفی‌سازی شده‌ای را پیدا نکردیم که به ارزیابی اسکلروتراپی در برابر بتا-بلاکرها در جهت پروفیلاکسی اولیه از خونریزی واریسی مری در کودکان مبتلا به بیماری مزمن کبدی یا ترومبوز ورید باب پرداخته باشند.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.
