هدف این مطالعه مروری چیست؟
ارائه‌دهندگان خدمات دندان‌پزشکی به دلیل ماهیت استرس‌زای جسمانی و روحی کار خود، بیشتر در معرض ابتلا به آسیب‌ها و اختلالات استخوان‌ها، عضلات، و مفاصل هستند، که به عنوان اختلالات عضلانی‌اسکلتی (musculoskeletal disorders; MSDs) شناخته می‌شوند. اقدامات یا راه‌حل‌های مختلفی برای پیشگیری از بروز MSDهای مرتبط با کار (work-related MSDs; WMSD) پیشنهاد شده است. این موارد به عنوان مداخلات ارگونومی (ergonomic) شناخته می‌شوند، که به معنای هماهنگی مواردی است که افراد با آنها در تعامل هستند، تا نیازها، توانایی‌ها، و محدودیت‌های آنها تامین شود. مداخلات ارگونومی در حوزه‌های جسمانی، شناختی (ذهنی)، یا سازمانی قرار می‌گیرند. هدف از این مرور کاکرین آن بود که بدانیم هر یک از این مداخلات ارگونومی در پیشگیری از بروز WMSD میان پزشکان مراقبت از دندان موثر هستند یا خیر. ما تمام مطالعات مرتبط را برای پاسخ این سوال گردآوری و تجزیهوتحلیل کردیم. هیچ مطالعه مرتبطی را پیدا نکردیم.
پیام‌های کلیدی
شواهدی با کیفیت بسیار پائین از یک مطالعه نشان داد که، یک مداخله ارگونومی جامع، متشکل از آموزش، اصلاح ایستگاه کار (work station)، و یک برنامه ورزشی منظم، هیچ تاثیری بر خطر بروز WMSD در اندام تحتانی دندان‌پزشکان، طی یک دوره شش ماه ندارد. شواهدی با کیفیت پائین از یک مطالعه نشان داد که تغییر ابزار مورد استفاده برای تراشیدن پلاک‌های دندانی تاثیر مشخصی را بر درد آرنج یا درد شانه دندان‌پزشکان طی یک دوره چهار ماهه بر جای نمی‌گذارد. هر دو مطالعه کاستی‌های متعددی داشتند، و شرکت‌کنندگان را به مدت کافی پیگیری نکردند. هیچ مطالعه‌ای را برای ارزیابی اثربخشی مداخلات ارگونومی شناختی یا سازمانی نیافتیم. برای ارزیابی اثربخشی مداخلات ارگونومی در دندان‌پزشکان نیاز به انجام مطالعات بهتری داریم. بسیار محتمل است که گنجاندن نتایج مطالعات جدید نتیجه‌گیری‌های این مرور را تغییر دهند.
در این مرور چه موضوعی بررسی شد؟
دندان‌پزشکان بسیار مستعد ابتلا به خطرات شغلی مانند MSD هستند، که منجر به پائین آمدن کیفیت زندگی، فرسودگی شغلی، و سلامت ضعیف شده، و اغلب آنها حرفه خود را رها می‌کنند. پیشنهاد شده که ارائه مداخلات ارگونومی (ergonomic intervention)، با بهبود در سبک کار، ابزار مورد استفاده، طراحی مطب دندان‌پزشکی، فعالیت بدنی، وضعیت قرارگیری بدن حین کار، سطح استرس ذهنی، زمان‌بندی قرار ملاقات، یا محیط کار می‌توانند به پیشگیری از بروز WMSD کمک کنند. مرور ما اثربخشی همه این مداخلات را در پیشگیری از بروز WMSD بین افرادی که به کار دندان‌پزشکی می‌پردازند، اعم از دندانپزشک، متخصص بهداشت دندان، دستیاران دندان‌پزشکی، پرستار دندان‌پزشکی، یا دانشجویان دندان‌پزشکی، ارزیابی کرد. ما ارزیابی کردیم که این اقدامات تا چه حد از بروز WMSDهای جدید پیشگیری می‌کنند، نه اینکه چگونه از شدت آنها می‌کاهند، یا اینکه چگونه WMSDهای موجود را از بین می‌برند. اثربخشی مداخلات ارگونومی را بر تعداد WMSDهای تشخیص داده شده توسط پزشک، دردی که خود فرد گزارش می‌کند، یا توانایی کار، ارزیابی کردیم.
نتایج اصلی این مرور چه هستند؟
ما دو مطالعه را با 212 شرکت‌کننده پیدا کردیم که در مراکز یا کلینیک‌های دندان‌پزشکی در ایران و ایالات متحده انجام شدند. هر دو مطالعه مداخلات ارگونومی جسمانی را ارزیابی کردند. یک مطالعه به بررسی یک مداخله ارگونومی جامع، شامل آموزش، اصلاح ایستگاه کار، و یک برنامه ورزشی منظم پرداخت، و مطالعه دیگر دو نوع ابزار مختلف را ارزیابی کرد که برای انجام یک پروسیجر دندان‌پزشکی استفاده می‌شود. مطالعه نخست نشان داد که مداخله جامع ارگونومی درد عضلانی‌اسکلتی را در اندام تحتانی کاهش نداد. مطالعه دوم دریافت که افرادی که از دو نوع ابزار مختلف برای تراشیدن پلاک‌های دندانی استفاده کردند، سطوح مشابهی را در درد آرنج و شانه نشان دادند. این مطالعات کاستی‌هایی داشتند، مانند متدولوژی ضعیف و زمان کوتاه پیگیری، بنابراین نمی‌توانیم براساس یافته‌های آنها به نتیجه‌گیری قطعی برسیم.
ما هیچ مطالعه‌ای را پیدا نکردیم که اثربخشی مداخلات ارگونومی شناختی یا سازمانی را ارزیابی کند. برای ارزیابی اثرات مداخلات ارگونومی جسمانی، شناختی و سازمانی به انجام مطالعاتی نیاز داریم که بهتر طراحی شوند، اجرا شوند و گزارش شوند.
این مرور تا چه زمانی به‌روز است؟
برای یافتن مطالعات منتشر شده تا آگوست 2018 به جست‌وجو پرداختیم.
شواهدی با کیفیت بسیار پائین از یک مطالعه نشان داد که یک مداخله چند-وجهی در مقایسه با عدم مداخله طی یک دوره شش-ماهه هیچ تاثیر واضحی بر خطر ابتلا به WMSD در ران‌ها و پاها ندارد. این یک مطالعه ضعیف با کاستی‌های متعدد و خطاها در تجزیهوتحلیل آماری داده‌ها بود. شواهدی با کیفیت پائین از یک مطالعه نشان داد که تفاوت آشکاری در درد آرنج یا درد شانه در شرکت‌کنندگان استفاده کننده از کورت‌های سبک با دسته پهن‌تر یا کورت‌های سنگین‌تر با دسته باریک برای تراشیدن پلاک دندانی طی یک دوره 16-هفته‌ای وجود ندارد.
هیچ مطالعه‌ای را برای ارزیابی اثربخشی مداخلات ارگونومی ذهنی یا سازمانی پیدا نکردیم.
توانایی ما در نتیجه‌گیری قطعی به دلیل تعداد اندک مطالعات مناسب در دسترس، و خطر بالای سوگیری مطالعات موجود، محدود شد. این مرور نیاز را به انجام RCTهایی با طراحی خوب، روش اجرای خوب، و گزارش‌دهی خوب، با پیگیری طولانی-مدت که استراتژی‌های پیشگیری از WMSD را میان دندان‌پزشکان ارزیابی کنند، برجسته می‌سازد.
دندان‌پزشکی، حرفه‌ای است با شیوع بالای اختلالات عضلانی‌اسکلتی (musculoskeletal disorders; WMSD) مرتبط با کار میان شاغلان به آن، با نشانه‌هایی که اغلب از همان مرحله دانشجویی شروع می‌شود. اعمال مداخلات ارگونومی در حوزه‌های جسمانی، ذهنی و سازمانی برای پیشگیری از وقوع آنها پیشنهاد شده، اما شواهد اثرات آنها همچنان نامشخص است.
ارزیابی تاثیر مداخلات ارگونومی در پیشگیری از بروز اختلالات عضلانی‌اسکلتی مرتبط با کار میان متخصصان مراقبت از دندان.
ما CENTRAL؛ MEDLINE PubMed؛ Embase؛ PsycINFO ProQuest؛ NIOSHTIC؛ NIOSHTIC‐2؛ HSELINE؛ CISDOC (OSH‐UPDATE)؛ ClinicalTrials.gov و پلت‌فرم بین‌المللی پایگاه ثبت کارآزمایی‌های بالینی (ICTRP) سازمان جهانی بهداشت را تا آگوست 2018، بدون اعمال محدودیت در زبان و تاریخ آن، جست‌وجو کردیم.
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده (randomised controlled trials; RCTs)، شبه- RCTها (quasi‐RCTs)، و RCTهای خوشه‌ای (cluster RCTs) را انتخاب کردیم که در آنها شرکت‌کنندگان بزرگسال، 18 سال و بالاتر، مشغول به کار دندان‌پزشکی بودند. حداقل 75% از آنها باید بدون درد عضلانی‌اسکلتی در ابتدای ورود به مطالعه بوده باشند. فقط مطالعاتی را وارد کردیم که حداقل یکی از پیامدهای اولیه ما را اندازه‌گیری کردند؛ یعنی WMSD تشخیص داده شده توسط پزشک، دردی که خود فرد گزارش کند (self‐reported)، یا عملکرد کاری فرد.
سه نویسنده به‌طور مستقل از هم 20 منبع بالقوه واجد شرایط را از میان 946 منبع مرتبط شناسایی شده از نتایج جست‌وجو، غربالگری و انتخاب کردند. براساس بررسی متن کامل مقالات، دو مطالعه را انتخاب، 16 مطالعه را خارج کردیم، و دو مطالعه در انتظار طبقه‌بندی هستند. چهار نویسنده مطالعه مروری به‌طور مستقل از هم داده‌ها را استخراج، و دو نویسنده خطر سوگیری (risk of bias) را ارزیابی کردند. تفاوت میانگین (MD) را با 95% فاصله اطمینان (CI) برای پیامدهای پیوسته و خطر نسبی (RR) را با 95% فاصله اطمینان برای پیامدهای دو-حالتی محاسبه کردیم. کیفیت شواهد را برای هر یک از پیامدها با استفاده از رویکرد درجهبندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (GRADE) ارزیابی کردیم.
دو RCT ( با 212 شرکت‌کننده) را وارد کردیم، که یکی از آنها کارآزمایی تصادفی‌سازی‌شده- خوشه‌ای بود. اعمال تعدیل از نظر تاثیر طراحی مطالعه از خوشه‌بندی کردن، حجم نمونه کل را تا 210 مورد کاهش داد. هر دو مطالعه در کلینیک‌های دندان‌پزشکی انجام شده و مداخلات ارگونومی را در حوزه جسمانی ارزیابی کردند، یکی از مطالعات مداخله ارگونومی چند-وجهی را، شامل انتقال دانش و ارائه آموزش در مورد ارگونومی، اصلاح ایستگاه کار، آموزش و ارزیابی ارگونومی در ایستگاه کار، و برنامه ورزشی منظم، ارزیابی کرد؛ مطالعه دیگر به بررسی اثربخشی دو نوع مختلف از ابزار مورد استفاده برای تراشیدن پلاک دندانی در پیشگیری از WMSDها پرداخت. به دلیل تنوع مداخلات و پیامدها، قادر به ترکیب نتایج دو مطالعه نبودیم.
مداخلات ارگونومی جسمانی. بر اساس نتایج یک مطالعه، شواهدی با کیفیت بسیار پائین وجود دارد که مداخله چند-وجهی تاثیر واضحی بر خطر WMSD در دندان‌پزشکان در ران‌ها (RR: 0.57؛ %95 CI؛ 0.23 تا 1.42؛ 102 شرکت‌کننده)، یا پاها (RR: 0.64؛ %95 CI؛ 0.29 تا 1.41؛ 102 شرکت‌کننده) در مقایسه با عدم مداخله طی یک دوره شش-ماهه ندارد. بر اساس نتایج یک مطالعه، شواهدی با کیفیت پائین حاکی از عدم تفاوت واضح در درد آرنج (MD: -0.14؛ 95% CI؛ 0.39- تا 0.11؛ 110 شرکت‌کننده)، یا درد شانه (MD: -0.32؛ 95% CI؛ 0.75- تا 0.11؛ 110 شرکت‌کننده) در شرکت‌کنندگانی که از کورت‌های (curettes) سبک-وزن با دسته‌های پهن‌تر یا کورت‌های سنگین‌تر با دسته‌های باریک برای تراشیدن پلاک دندانی طی یک دوره 16-هفته‌ای استفاده کردند، به دست آمد.
مداخلات ارگونومی ذهنی. هیچ مطالعه‌ای را برای ارزیابی اثربخشی مداخلات ارگونومی ذهنی نیافتیم.
مداخلات ارگونومی سازمانی. هیچ مطالعه‌ای را پیدا نکردیم که به ارزیابی اثربخشی مداخلات ارگونومی سازمانی پرداخته باشند.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.