پیشینه
از زمان معرفی قرص‌های ضد-بارداری ترکیبی خوراکی، به یکی از محبوب‌ترین روش‌های پیشگیری از بارداری تبدیل شده‌اند. این قرص‌ها حاوی دو نوع هورمون زنانه، استروژن و پروژستاژن، هستند. در صورت استفاده صحیح از آنها، نرخ شکست (یعنی وقوع حاملگی ناخواسته) کمتر از یک در هر 100 زن در سال است. با وجود قابلیت اطمینان قرص‌های ضد-بارداری خوراکی، خطر تشکیل لخته خون را در شریان، یعنی ترومبوز شریانی (حمله قلبی یا سکته)، افزایش می‌دهند. از آنجا که وقوع ترومبوز شریانی در زنان جوان نادر است، و انواع بسیاری از قرص‌های ضد-بارداری خوراکی وجود دارد، میزان خطر آن مشخص نیست. علاوه بر این، تاثیر انواع مختلف پروژستاژن‌ها یا دوزهای مختلف استروژن بر خطر ترومبوز شریانی ناشناخته است.
سوال مطالعه مروری
در این مرور کاکرین، هدف ما ارزیابی خطر ترومبوز شریانی در انواع مختلف قرص‌های ضد-بارداری خوراکی بود. برای انجام این کار، متون علمی را در تاریخ 8 جولای 2015 برای یافتن همه مطالعاتی جست‌وجو کردیم که خطر ترومبوز شریانی مرتبط با مصرف قرص‌های ضد-بارداری خوراکی را در زنان زیر 50 سال ارزیابی کردند.
ویژگی‌های مطالعه
در مجموع، 28 مقاله از 24 مطالعه منحصربه‌فرد معیارهای ورود را داشتند.
نتایج کلیدی
نتایج ما نشان دادند که خطر کلی وقوع ترومبوز شریانی در زنانی که از قرص‌های ضد-بارداری خوراکی استفاده کردند 1.6 برابر زنانی است که از این دسته از قرص‌ها استفاده نکردند. این میزان خطر با توجه به نوع پروژستاژن تفاوت بارزی نداشت. با این حال، ما دریافتیم که به نظر می‌رسد خطر بروز ترومبوز شریانی در زنانی که قرص‌هایی با دوزهای بالاتر استروژن مصرف می‌کنند، دو برابر بیشتر است. همچنین، خطر دیگر عوارض جانبی قرص‌های ضد-بارداری خوراکی (مانند لخته شدن خون در ترومبوز وریدی-وریدی) باید قبل از تجویز هر نوعی از آنها در نظر گرفته شود. این احتمال وجود دارد که قرص COC حاوی لوونورژسترل و 30 میکروگرم استروژن بی‌خطرترین شکل خوراکی داروهای پیشگیری از بارداری هورمونی ترکیبی باشد.
کیفیت شواهد
کیفیت کلی شواهد در این مرور در سطح متوسط بود. اکثر مطالعات (22 از 28) به درستی تائید کردند که بیماران مبتلا به ترومبوز شریانی تشخیص داده شده بودند. با این حال، فقط چهار مطالعه بررسی کردند که نوع قرصی که بیمار استفاده کرد نیز به درستی گزارش شد. علاوه بر این، فقط نیمی از مطالعات اطمینان حاصل کردند که مقایسه صحیح بین بیماران مبتلا به ترومبوز شریانی و بیماران بدون ترومبوز شریانی انجام شده است. همچنین این واقعیت مهم است که تجزیهوتحلیل روی نوع پروژستاژن فقط بر اساس مطالعات کمی انجام شد.
این متاآنالیز نشان داد که خطر انفارکتوس میوکارد یا سکته مغزی ایسکمیک در زنانی که از COC استفاده می‌کردند 1.6 برابر افزایش یافت. این خطر برای قرص‌هایی با > 50 میکروگرم استروژن در بیشترین میزان خود بود. هنگامی که یافته‌ها با نتایج مطالعات در مورد خطر ترومبوز وریدی در مصرف‌کنندگان COC ترکیب شد، به نظر می‌رسد قرص COC حاوی لوونورژسترل و 30 میکروگرم استروژن بی‌خطرترین شکل خوراکی داروهای پیشگیری از بارداری هورمونی ترکیبی باشد.
داروهای ضد-بارداری خوراکی ترکیبی (combined oral contraceptives; COCs) با افزایش خطر ترومبوز شریانی، یعنی انفارکتوس میوکارد یا سکته مغزی ایسکمیک، همراه بوده‌اند. با این حال، از آنجایی که این بیماری‌ها در زنان جوان نادر بوده و انواع بسیاری از داروهای ضد-بارداری خوراکی ترکیبی وجود دارند، بزرگی خطر و تاثیر محتویات هورمونی مختلف داروهای COC نامشخص است.
برآورد خطر وقوع انفارکتوس میوکارد یا سکته مغزی ایسکمیک در مصرف‌کنندگان در مقایسه با غیر-استفاده‌کنندگان از انواع، دوزها و نسل‌های مختلف داروهای ضد-بارداری خوراکی ترکیبی.
بانک‌های اطلاعاتی الکترونیکی (MEDLINE (1966 تا 08 جولای 2015)، EMBASE (1980 تا 08 جولای 2015)، Popline (1970 تا 08 جولای 2015) و LILACS (1985 تا 08 جولای 2015) را برای یافتن مطالعات واجد شرایط، بدون اعمال محدودیت در زبان مقاله، جست‌وجو کردیم.
مطالعات مشاهده‌ای را وارد کردیم که زنان را در گروه سنی باروری (18 تا 50 سال) وارد کرده و خطر وقوع انفارکتوس میوکارد یا سکته مغزی ایسکمیک را بین مصرف‌کنندگان و غیر-استفاده‌کنندگان از COC مقایسه کردند.
دو نویسنده مرور به‌طور مستقل از هم مطالعات مرتبط را انتخاب و داده‌ها را استخراج کردند. نسبت خطر (relative risk) (نسبت شانس ترکیبی و یک نسبت نرخ (rate ratio) بروز) و 95% فواصل اطمینان (CIs) را برای انفارکتوس میوکارد یا سکته مغزی ایسکمیک در مصرف‌کنندگان در مقابل غیر-استفاده‌کنندگان COC جمع‌آوری کردیم. پیامدهای انفارکتوس میوکارد و سکته مغزی ایسکمیک را با هم ترکیب کرده و همچنین این پیامدها را جداگانه آنالیز کردیم. آنالیزها بر اساس دوز استروژن و نوع پروژستاژن طبقه‌بندی شدند.
در مجموع، 1298 مقاله را از طریق استراتژی جست‌وجو شناسایی کردیم. تعداد 28 مقاله را وارد کردیم که 24 مطالعه را گزارش کردند. مصرف‌کنندگان COC در مقایسه با افراد غیر-مصرف‌کننده در معرض افزایش خطر بروز انفارکتوس میوکارد یا سکته مغزی ایسکمیک قرار داشتند: نسبت خطر (RR): 1.6؛ 95% CI؛ 1.3-1.9). این RRها برای انفارکتوس میوکارد (1.6؛ 95% CI؛ 1.2 تا 2.1) و سکته مغزی ایسکمیک (1.7؛ 95% CI؛ 1.5 تا 1.9) مشابه بودند. خطرات با توجه به نسل پروژستاژن یا بر اساس نوع پروژستاژن تفاوت واضحی نداشتند. هنگامی که محصولات را بر اساس دوز استروژن طبقه‌بندی کردیم، به نظر می‌رسید خطر بروز انفارکتوس میوکارد یا سکته مغزی ایسکمیک با دوزهای بالاتر استروژن افزایش می‌یابد.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.