آپنه انسدادی خواب چیست؟
آپنه انسدادی خواب (obstructive sleep apnoea; OSA) به نوعی از اختلال خواب گفته می‌شود که در آن دیواره‌های گلو در طول خواب ریلکس و شل و باریک می‌شوند. این وضعیت باعث ایجاد توقف‌هایی در تنفس می‌شود. این توقف‌ها می‌توانند برای چند ثانیه تا چند دقیقه طول بکشند و می‌توانند در طول شب چندین بار رخ دهند. این وضعیت خواب فرد را مختل می‌کند. صداهای بلند خروپف، احساس خفگی و خرناس می‌توانند برای شریک تختخواب فرد بیمار مختل کننده باشند. افراد مبتلا به OSA می‌توانند در طول روز بسیار خسته باشند یا حتی به خواب روند. این وضعیت می‌تواند خطرناک باشد. در کودکان، آپنه خواب می‌تواند باعث بروز مشکلاتی در مدرسه یا بیش‌فعالی آنها شود.
OSA وضعیتی چیست؟
OSAای که با تغییر وضعیت فرد هنگام خواب بهبود می‌یابد، آپنه انسدادی وضعیتی خواب (positional sleep apnoea POSA) نامیده می‌شود. افراد تمایل دارند زمانی که به پشت می‌خوابند (supine؛ خوابیده به پشت) آپنه داشته باشند و ممکن است با خوابیدن فرد به پهلو، آپنه کاهش یابد یا محو شود.
استاندارد در درمان OSA چیست؟
درمان استاندارد، دستگاهی به نام فشار مثبت مداوم راه هوایی (continuous positive airway pressure; CPAP) است که با نفس کشیدن فرد، فشار مداوم هوا را به راه هوایی فراهم می‌کند و کمک می کند گلو در طول خواب باریک و تنگ نشود.
درمان وضعیتی چیست؟
درمان وضعیتی مداخله‌ای است که به فرد کمک می‌کند در طول خواب به پهلو بخوابد. مثال‌ها شامل قرار دادن چیزی پشت شخص برای متوقف‌کردن آنها از غلت خوردن (مانند توپ تنیس)، بالش‌های مخصوص، یا هشدارهایی است که وقتی فرد به پشت غلت می‌زند، به لرزش درمی‌آیند.
شدت OSA چگونه تخمین زده می‌شود؟
شدت OSA با استفاده از مقیاسی به نام شاخص آپنه-هیپوپنه ( Apnoea-Hypopnea Index; AHI) اندازه‌گیری می‌شود. AHI اشاره دارد به تعداد دفعاتی که تنفس متوقف می‌شود یا در هر ساعت از خواب کم می‌شود. AHI با استفاده از یک مطالعه در خواب به نام پلی‌سومنوگرافی (polysomnography) اندازه‌گیری می‌شود.
شدت OSA را می‌توان به‌طور غیرمستقیم با استفاده از پرسشنامه مقیاس خواب‌آلودگی Epworth یا ESS اندازه‌گیری کرد. این پرسشنامه ارزیابی می‌کند که یک فرد در طول روز چقدر خواب‌آلوده است.
هدف از این مطالعه مروری چیست؟
ما می‌خواستیم به مقایسه درمان وضعیتی با درمان CPAP و همچنین با کنترل غیرفعال (بدون درمان وضعیتی یا درمان ساختگی) بپردازیم.
نتایج
ما هشت مطالعه را با 323 شرکت‌کننده پیدا کردیم. مطالعات به مقایسه درمان وضعیتی با CPAP (72 شرکت‌کننده) و درمان وضعیتی با کنترل غیرفعال (251 شرکت‌کننده) پرداخته بودند.
هنگامی که مطالعات درمان موضعی و CPAP را مقایسه کردند، تفاوتی را در ESS بین گروه‌ها پیدا نکردند. CPAP درمانی بهبود بیشتری را در AHI (6.4 حوادث کمتر در هر ساعت با CPAP) در مقایسه با درمان وضعیتی نشان داد. در یک مطالعه کوچک، افراد در گروه درمان وضعیتی، 2.5 ساعت بیشتر از افراد در گروه CPAP، روش درمانی خود را رعایت کردند. تفاوتی در کیفیت زندگی یا کیفیت خواب بین دو گروه مشخص نشد.
در مقایسه بین درمان وضعیتی و کنترل غیرفعال، مطالعات نشان دادند که درمان وضعیتی به نظر می‌رسد بهتر از کنترل برای ESS و AHI باشد (ESS با 1.85 حادثه کمتر در درمان وضعیتی و AHI با 7.38 حادثه کمتر در هر ساعت با درمان وضعیتی بود). مطالعه دیگری اشاره کرد عوارض جانبی در 10% از شرکت‌کنندگان دیده شد. عوارض جانبی شایع عبارت بودند از اختلال خواب و درد در پشت و قفسه سینه. یک مطالعه گزارش کرد که هیچ تفاوتی در کیفیت زندگی و کیفیت خواب بین درمان وضعیتی و کنترل غیرفعال وجود ندارد.
همه این مطالعات برای مدت کوتاهی به طول انجامیده و شامل تعداد کمی از شرکت‌کنندگان بودند.
نتیجه‌گیری‌ها
1. درمان وضعیتی نسبت به CPAP برای کاهش شاخص Apnoea-Hypopnoea یا AHI کمتر موثر بود. افراد ممکن است در شب از درمان وضعیتی به مدت طولانی‌تری از CPAP استفاده کنند. از نظر پیامدهای دیگر هیچ تفاوتی دیده نشد.
2. درمان وضعیتی نشان داد که بهتر از کنترل غیرفعال برای AHI و ESS است.
این مرور نشان داد که CPAP در مقایسه با درمان وضعیتی دارای اثر بیشتری بر بهبود AHI در وضعیت OSA است، در حالی که درمان وضعیتی بهتر از کنترل غیرفعال برای بهبود ESS و AHI بود. درمان وضعیتی ممکن است پایبندی بهتری از CPAP به درمان داشته باشد. تفاوت معنی‌داری برای سایر پیامدهای بالینی مرتبط مانند کیفیت زندگی یا عملکرد شناختی وجود نداشت. هر چهار مطالعه دارای مدت زمان کوتاهی بودند. ما قادر به اظهارنظر در مورد اثرات طولانی‌مدت درمان‌ها نبودیم. این موضوع مهم است، چرا که بسیاری از پیامدهای کیفیت زندگی فقط زمانی آشکار خواهند شد که درمان‌ها در طول یک دوره زمانی طولانی‌تر ارائه شوند. قطعیت شواهد پائین تا متوسط بود.
روش‌های درمانی برای آپنه انسدادی خواب (obstructive sleep apnoea, OSA) شامل تغییرات رفتاری و شیوه زندگی، درمان وضعیتی، لوازم دهانی جراحی و فشار مثبت مداوم راه هوایی (continuous positive airway pressure; CPAP) هستند. هر چند CPAP ااثربخشی خود را در درمان OSA ثابت کرده، پایبندی با CPAP درمانی کمتر از حد مطلوب است. درمان وضعیتی (نگه داشتن افراد به پهلو در زمان خواب) کمتر تهاجمی است و در نتیجه انتظار می‌رود که پایبندی افراد به آن بهتر باشد. این مرور اثربخشی درمان وضعیتی را در مقایسه با CPAP و همچنین درمان وضعیتی را در برابر عدم انجام درمان وضعیتی در نظر گرفت. دستگاه‌های طراحی شده برای درمان وضعیتی عبارتند از اتصال‌دهنده‌های کمری یا شکمی، پشتی‌های نیمه‌سخت، بالش‌های تمام قد، توپ تنیس متصل به پشت لباس خواب، و حسگرهای الکتریکی با هشداردهنده‌هایی که تغییر را در موقعیت نشان می‌دهند.
مقایسه اثربخشی درمان وضعیتی در مقابل CPAP و درمان وضعیتی در مقابل کنترل غیر فعال (مداخله ساختگی یا عدم مداخله درمان وضعیتی) در افراد مبتلا به OSA.
ما مطالعاتی را در پایگاه ثبت ثبت تخصصی راه‌های هوایی در کاکرین (شامل CENTRAL، MEDLINE، Embase، CINAHL، AHMED و PsycINFO)، ClinicalTrials.gov، و پورتال کارآزمایی‌های سازمان جهانی بهداشت (ICTRP) شناسایی کردیم. این جست‌وجو همچنین شامل نتایج به دست آمده از جست‌وجوهای دستی نشریات تنفسی (respiratory) و کتاب‌های خلاصه‌‌مقالات نشست‌های اصلی سالانه بود. ما تمام بانک‌های اطلاعاتی را از ابتدای خود تا سپتامبر 2018، بدون هیچ محدودیتی در زبان انتشار یا نوع انتشار، جست‌وجو کردیم،
ما کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده‌ای را وارد کردیم که به مقایسه درمان وضعیتی با CPAP و درمان وضعیتی با کنترل غیرفعال پرداخته بودند.
دو نویسنده مرور به‌طور مستقل از هم مطالعات را انتخاب و داده‌ها را استخراج کردند. ما از مدل اثرات تصادفی در متاآنالیز برای برآورد میانگین تفاوت میانگین‌ها و فواصل اطمینان استفاده کردیم. ما قطعیت شواهد را با استفاده از رویکرد درجهبندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (GRADE) ارزیابی کردیم.
ما هشت مطالعه را وارد این مرور کردیم. مطالعات، 323 شرکت‌کننده را به دو نوع از مداخلات تصافی‌سازی کردند. مقایسه بین درمان وضعیتی و CPAP شامل 72 شرکت‌کننده بود، در حالی که مقایسه بین درمان وضعیتی و کنترل غیرفعال شامل 251 شرکت‌کننده می‌شد. سه مطالعه از دستگاه‌های هشداردهنده ارتعاش خوابیده به پشت استفاده کردند، در حالی که پنج مطالعه از موقعیت فیزیکی مانند بالش های ویژه طراحی شده یا کوله پشتی semirigid استفاده می شود.
درمان وضعیتی در مقابل CPAP
سه مطالعه وارد شده برای این مقایسه، کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی شده متقاطع بودند. دو مطالعه نشان داد که تفاوتی در نمرات مقیاس خواب‌آلودگی Epworth یا ESS بین دو گروه درمان وضعیتی و CPAP وجود ندارد. دو مطالعه نشان دادند که CPAP در مقایسه با درمان وضعیتی، باعث کاهش بیشتری در شاخص آپنه - هیپوپنه (Apnoea-Hypopnoea Index; AHI) با تفاوت میانگین (MD) معادل 6.4 حادثه در هر ساعت می‌شود (95% CI؛ 3.00 تا 9.79؛ شواهد با قطعیت پائین). پایبندی سابجکتیو که در یک ساعت ارزیابی شد، به‌طور معنی‌داری با درمان وضعیتی بیشتر بود (MD معادل 2.5 ساعت در شب؛ 95% CI؛ 1.41 تا 3.59؛ شواهد با قطعیت متوسط).
از نظر پیامدهای ثانویه، یک مطالعه شاخص‌های کیفیت زندگی و شاخص‌های کیفیت خواب را با عدم وجود اختلاف معنیدار بین دو گروه نشان داد. یک مطالعه پیامدهای شناختی را با استفاده از پارامترهای متعدد گزارش کرد و تفاوتی را بین گروه‌ها نیافت. داده‌های کافی برای اظهارنظر در مورد سایر پیامدهای ثانویه مانند شاخص اختلال تنفسی (respiratory disturbance index RDI) و فراوانی و مدت زمان کاهش اشباع اکسیژن شبانه وجود نداشت. هیچ یک از مطالعات به وضوح عوارض جانبی را گزارش نکرده بودند.
درمان وضعیتی در مقابل کنترل غیرفعال
سه مطالعه از درمان وضعیتی در مقابل عدم مداخله، کارآزمایی‌های متقاطع تصادفی‌سازی شده بودند، در حالی که دو مطالعه مطالعات بازوی موازی بودند. داده‌ها از دو مطالعه نشان داد که درمان وضعیتی به‌طور معنی‌داری نمرات ESS را بهبود بخشید (MD: −1.58؛ 95% CI؛ 2.89- تا 0.29-؛ شواهد با قطعیت متوسط). درمان وضعیتی در مقایسه با کنترل، کاهش را در AHI نشان داد (MD معادل 7.38- حادثه در ساعت؛ 95% CI؛ 10.06- تا 4.7-؛ شواهد با قطعیت پائین). یک مطالعه پایبندی به درمان را گزارش کرد. تعداد شرکت‌کنندگانی که در دو ماه به استفاده از دستگاه ادامه دادند، هیچ تفاوتی بین دو گروه نداشتند (نسبت شانس (OR): 0.80؛ 95% CI؛ 0.33 تا 1.94؛ شواهد با قطعیت پائین). همان مطالعه عوارض جانبی را گزارش کرد که شایع‌ترین مورد، درد در پشت و قفسه سینه و اختلال خواب بود اما تفاوت معنی‌داری بین دو گروه از نظر قطع دستگاه وجود نداشت (OR: 1.25؛ 95% CI؛ 0.5 تا 3.03؛ شواهد با قطعیت پائین). یک مطالعه شاخص‌های کیفیت زندگی و شاخص‌های کیفیت خواب را با عدم وجود اختلاف معنیدار بین دو گروه نشان داد. یک مطالعه پیامدهای شناختی را گزارش کرد و تفاوتی را بین گروه‌ها نیافت. شواهد کافی برای اظهارنظر در مورد دیگر پیامدهای ثانویه وجود ندارد (RDI، فراوانی و مدت زمان کاهش اشباع اکسیژن شبانه).
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.