صدها هزار نفر در سراسر جهان از مشکلات سلامت ناشی از خونریزی شدید رنج میبرند. ترانکسامیک اسید (tranexamic acid) دارویی است که به لخته شدن خون کمک میکند و بنابراین میتواند برای افرادی که دچار خونریزی هستند، مفید باشد. ما میدانیم که تجویز داخل وریدی ترانکسامیک اسید، خونریزی را در قربانیان تصادفات و بیمارانی که تحت جراحی قرار میگیرند، کاهش میدهد. اما برخی پزشکان همیشه آن را به این روش تجویز نمیکنند، زیرا نگران هستند که ممکن است در برخی بیماران عوارض جانبی نامطلوبی را، مانند تشکیل لختههای خونی در مکانهای ناخواسته، برجای بگذارد. روش جایگزین برای تجویز این دارو، مخلوط کردن آن با آب استریل و استعمال مستقیم آن روی محل خونریزی است (که تحت عنوان استعمال «موضعی» شناخته میشود). از آنجاییکه ممکن است مقدار کمتری از دارو به این روش جذب بدن شود، احتمال بروز عوارض جانبی ناخواسته میتواند کمتر باشد.
این مرور به بررسی کارآزماییهایی پرداخت که تاثیرات استفاده از ترانکسامیک اسید موضعی را در بیماران دچار خونریزی ارزیابی کردند. بیست ونه کارآزمایی یافت شدند؛ 28 مورد شامل بیمارانی بودند که حین جراحی دچار خونریزی شده و یک مورد شامل افرادی بود که خونریزی از بینی داشتند. با جمعآوری نتایج این کارآزماییها مشخص شد که مصرف موضعی ترانکسامیک اسید موجب کاهش میزان خونی شد که بیماران از دست دادند، و همچنین احتمال نیاز به تزریق خون را کمتر کرد.
نویسندگان این مرور به این نتیجه رسیدند که ترانکسامیک اسید موضعی، خونریزی را در بیماران تحت جراحی کاهش میدهد. اما از آنجاییکه هیچ کارآزمایی در زمینه استفاده از آن در خونریزی ناشی از علل دیگر، مانند زایمان یا خونریزی ناشی از زخم معده، وجود ندارد، مطمئن نیستیم که این دارو آن موارد را کاهش میدهد.
شواهد معتبری وجود دارد که نشان میدهد استفاده موضعی از ترانکسامیک اسید، خونریزی و تزریق خون را در بیماران تحت جراحی کاهش میدهد، بااینحال، تاثیر آن بر خطر بروز رویدادهای ترومبوآمبولی نامشخص است. تاثیرات ترانکسامیک اسید موضعی در بیمارانی که دچار خونریزی با علل غیرجراحی هستند، هنوز بهطور قابل اعتمادی ارزیابی نشدهاند. پیشاز آنکه بتوان استفاده روتین از ترانکسامیک اسید موضعی را توصیه کرد، انجام کارآزماییهای بیشتر و با کیفیت بالا برای رفع این عدم قطعیتها ضروری است.
ترانکسامیک اسید (tranexamic acid) داخل وریدی موجب کاهش میزان خونریزی حین جراحی میشود، بااینحال، تاثیر آن بر خطر بروز رویدادهای ترومبوآمبولیک نامشخص است و افزایش خطر همچنان یک نگرانی از نظر تئوری باقی میماند. از آنجاییکه جذب سیستمیک پساز تجویز موضعی کمتر است، استعمال مستقیم ترانکسامیک اسید بر محل خونریزی، این پتانسیل را دارد که خونریزی را با تاثیرات سیستمیک حداقلی کاهش دهد.
ارزیابی تاثیرات استعمال موضعی ترانکسامیک اسید در کنترل خونریزی.
پایگاه ثبت تخصصی گروه صدمات در کاکرین، پایگاه مرکزی ثبت کارآزماییهای کنترلشده کاکرین (CENTRAL) در
کتابخانه کاکرین
؛ ®Ovid MEDLINE؛ ®Ovid MEDLINE در استنادات در حال انجام و دیگر استنادات نمایه نشده، Ovid MEDLINE® Daily و ®Ovid OLDMEDLINE؛ Embase Classic + Embase (OvidSP)؛ PubMed و ISI Web of Science (شامل Science Citation Index Expanded و Social Science Citation Index (SCI-EXPANDED & CPCI-S)) را جستوجو کردیم. همچنین پایگاههای آنلاین ثبت کارآزمایی را برای شناسایی کارآزماییهای در حال انجام یا منتشرنشده جستوجو کردیم. این جستوجو در 31 می 2013 انجام شد.
کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترلشدهای که به مقایسه اثربخشی ترانکسامیک اسید موضعی با عدم استفاده از آن یا دارونما (placebo) در بیماران دچار خونریزی پرداختند.
دو نویسنده عناوین و خلاصه استنادات موجود در بانکهای اطلاعاتی الکترونیکی را از نظر واجد شرایط بودن بررسی کردند. دو نویسنده دادهها را استخراج کرده و خطر سوگیری (bias) را برای هر کارآزمایی ارزیابی کردند. معیارهای پیامد مورد نظر عبارت بودند از: میزان هدررفت خون، مورتالیتی، حوادث ترومبوآمبولی (انفارکتوس میوکارد، سکته مغزی، ترومبوز ورید عمقی و آمبولی ریوی) و تزریق خون.
تعداد 29 کارآزمایی را با مجموع 2612 شرکتکننده وارد این مرور کردیم. بیست و هشت کارآزمایی شامل بیماران تحت جراحی و یک کارآزمایی شامل بیماران مبتلا به اپیستاکسی (epistaxis) (خونریزی از بینی) بودند. استفاده از ترانکسامیک اسید (tranexamic acid; TXA) میزان هدررفت خون را تا 29% کاهش داد (نسبت تجمعی (pooled ratio): 0.71؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.69 تا 0.72؛ P < 0.0001). در رابطه با تاثیر آن بر مرگومیر (خطر نسبی (RR): 0.28؛ 95% CI؛ 0.06 تا 1.34؛ P = 0.11)، انفارکتوس میوکارد (RR: 0.33؛ 95% CI؛ 0.04 تا 3.08؛ P = 0.33)، سکته مغزی (RR: 0.33؛ 95% CI؛ 0.01 تا 7.96؛ P = 0.49)، ترومبوز ورید عمقی (RR: 0.69؛ 95% CI؛ 0.31 تا 1.57؛ P = 0.38) و آمبولی ریوی (RR: 0.52؛ 95% CI؛ 0.09 تا 3.15؛ P = 0.48)، عدم قطعیت وجود داشت. TXA خطر دریافت تزریق خون را تا حدود 45% کاهش داد (RR: 0.55؛ 95% CI؛ 0.55 تا 0.46؛ P < 0.0001). ناهمگونی آماری (statistical heterogeneity) قابل توجهی میان کارآزماییها برای پیامدهای هدررفت خون و تزریق خون مشاهده شد.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.