پیشینه
بیماری‌های زیادی وجود دارند که ناشی از شغل هستند. برای مثال، معدنچیان اغلب از بیماری‌های ریوی مانند پنوموکونیوز (pneumoconiosis) رنج می‌برند، در حالی که اگزما (eczema) در حرفه آرایشگری شایع است. هر دوی این موارد معمولا تحت عنوان بیماری‌های شغلی (occupational diseases) شناخته می‌شوند. برای دریافت غرامت، درمان یا پیشگیری از بروز نشانه‌های ناشی از کار، پزشک باید وضعیت آنها را به‌طور رسمی تحت عنوان یک بیماری شغلی تشخیص داده و آن را به مقامات مربوطه گزارش دهد. با این حال، اغلب، بیماری‌های شغلی گزارش نمی‌شوند. این ممکن است به این دلیل باشد که پزشکان نمی‌دانند از آنها چه انتظاری می‌رود یا احساس می‌کنند گزارش دادن خیلی دشوار و وقت‌گیر است. به دلیل ارائه گزارش کمتر از میزان واقعی، ارقام بیماری‌های شغلی اغلب حتی درون یک کشور خاص قابل اعتماد نیستند. مقامات سلامت عمومی به دلیل عدم اطلاع از وسعت مشکل، نمی‌توانند برنامه‌های مداخله‌ای را طراحی یا منابع را به درستی تخصیص دهند. پروژه‌های زیادی در کشورهای مختلف برای بهبود ارائه گزارش از طبقه‌بندی‌های خاص از بیماری‌های شغلی راه‌اندازی شده‌اند.
سوال مطالعه مروری
مداخلاتی که هدف آنها افزایش ارائه گزارش از بیماری‌های شغلی توسط پزشکان است، چه تاثیراتی دارند؟
ویژگی‌‌های مطالعه
تعداد 12 مطالعه را وارد کردیم. شش مطالعه اثربخشی مطالب آموزشی را به تنهایی؛ یک مطالعه اثربخشی برگزاری جلسات آموزشی؛ و چهار مطالعه تاثیر ترکیبی از این دو را در افزایش ارائه گزارش از بیماری‌های شغلی توسط پزشکان ارزیابی کردند. یک مطالعه دیگر، اثربخشی یک کمپین آموزشی پیچیده را در سطح جامعه ارزیابی کرد. برای یافتن مطالعات تا ژانویه 2015 به جست‌وجو پرداختیم.
نتایج
ما دریافتیم که استفاده از مطالب آموزشی تعداد پزشکانی را که بیماری‌های شغلی را گزارش می‌کنند، به میزان قابل‌توجهی افزایش نمی‌دهد اما ارسال یک پیام یادآوری درباره الزام قانونی به انجام این کار، باعث افزایش تعداد پزشکان شد. علاوه بر این، دریافتیم که استفاده از مطالب آموزشی افزایش چندانی را در نرخ ارائه گزارش از بیماری‌های شغلی ایجاد نمی‌کند. به‌طور مشابه، به این نتیجه رسیدیم که استفاده از مطالب و برگزاری جلسات آموزشی به میزان چشمگیری تعداد پزشکانی را که بیماری‌های شغلی را گزارش کرده یا نرخ ارائه گزارش را افزایش نمی‌دهند. همین امر در مورد استفاده از جلسات آموزشی به تنهایی نیز صدق می‌کند. به نظر می‌رسد که استفاده از یک کمپین آموزشی، تعداد پزشکانی را که بیماری‌های شغلی را گزارش می‌کنند، افزایش می‌دهد، اگرچه این یافته مبتنی بر شواهدی با کیفیت بسیار پائین است.
پژوهش‌های بیشتر
برای مشخص شدن اثربخشی این مداخلات، به انجام مطالعاتی با کیفیت بالا نیاز داریم. این مرور قادر به تعیین اثربخشی مداخلات غیرآموزشی مانند استفاده از مشوق‌های مالی نیست که می‌تواند شکل مهمی از انگیزه در تغییر رفتار پزشکان باشد. چنین مداخلاتی را در مقیاس کوچک می‌توان با استفاده از کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل‌شده در ابعاد بزرگ‌تر بررسی کرد، در حالی که برای ارزیابی مداخلاتی در مقیاس بزرگ مانند وضع قوانین باید از طراحی سری زمانی منقطع‌شده (interrupted time-series) استفاده کرد.
تعداد 12 مطالعه را برای ورود به این مرور یافتیم. آنها شواهدی را با کیفیت متغیر از بسیار پائین تا متوسط ارائه می‌کنند مبنی بر اینکه مطالب آموزشی، برگزاری جلسات آموزشی، یا ترکیبی از این دو، افزایش قابل توجهی را در میزان ارائه گزارش از بیماری‌های شغلی ایجاد نمی‌کنند. استفاده از پیام یادآوری در مورد الزام قانونی به ارائه گزارش ممکن است نتایج مثبتی را به همراه داشته باشد. برای تایید این یافته‌ها به انجام RCTهایی با کیفیت بالا نیاز داریم.
مطالعات آتی باید تاثیرات مداخلات را در مقیاس بزرگ مانند وضع قوانین، ایجاد پایگاه‌های ثبت بیماری‌های خاص موجود یا جدید، مراکز خدمات نوین سلامت شغلی، یا سیستم‌های نظارتی، بررسی کنند. زمانی که تصادفی‌سازی یا شناسایی گروه کنترل غیرعملی است، این مداخلات در مقیاس بزرگ باید با استفاده از طراحی مطالعات سری زمانی منقطع‌شده (interrupted time-series) ارزیابی شوند.
همچنین به انجام مطالعاتی برای ارزیابی گزارش‌های آنلاین و مداخلاتی با هدف ساده‌سازی پروسیجرها یا تکنیک‌های ارائه گزارش و استفاده از مشوق‌های مالی نیاز داریم.
ارائه گزارش کمتر از میزان واقعی بیماری‌های شغلی (occupational diseases)، یک موضوع مهم در سراسر جهان به حساب می‌آید. جمع‌آوری داده‌های قابل اعتماد برای مسوولان سلامت عمومی جهت برنامه‌ریزی برای اجرای برنامه‌های مداخله‌ای که از بروز بیماری‌های شغلی پیشگیری کنند، ضروری است. اطلاعات کمی در مورد تاثیرات مداخلات برای افزایش ارائه گزارش از بیماری‌های شغلی وجود دارد.
ارزیابی تاثیرات مداخلاتی که هدف آنها افزایش ارائه گزارش از بیماری‌های شغلی توسط پزشکان است.
پایگاه ثبت تخصصی گروه بی‌خطری و سلامت شغلی در کاکرین، پایگاه مرکزی ثبت کارآزمایی‌های کنترل‌شده کاکرین (CENTRAL)؛ MEDLINE (PubMed)؛ EMBASE؛ OSH UPDATE، بانک اطلاعاتی خلاصه‌های مرور اثرات (Database of Abstracts of Reviews of Effects; DARE)؛ OpenSIGLE، و شواهد سلامت را تا ژانویه 2015 جست‌وجو کردیم.
از طرفی، فهرست منابع مقالات مرتبط را بررسی کرده و با نویسندگان مطالعه تماس گرفتیم تا مطالعات منتشرشده، منتشرنشده و در حال انجام بیشتری را شناسایی کنیم.
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل‌شده (randomised controlled trials; RCTs)؛ RCTهای خوشه‌ای (cluster) (cRCTها)، مطالعات کنترل‌شده قبل و بعد (controlled before-after; CBA)، و مطالعات سری زمانی منقطع‌شده (interrupted time series; ITS) که تاثیر مداخلات را بر افزایش ارائه گزارش از بیماری‌های شغلی توسط پزشکان بررسی کردند، در این مرور وارد کردیم. پیامد اولیه، ارائه گزارش از بیماری‌های شغلی بود که بر اساس تعداد پزشکان گزارش‌دهنده یا بر اساس نرخ ارائه گزارش از بیماری‌های شغلی اندازه‌گیری شد.
دو نویسنده به‌طور مستقل از هم به بررسی واجد شرایط بودن مطالعه و خطر سوگیری (bias) پرداخته، و داده‌ها را استخراج کردند. تاثیرات مداخله را در قالب خطرات نسبی یا نسبت نرخ (rate ratio) بیان کردیم. نتایج مطالعات مشابه را در یک متاآنالیز ترکیب کردیم. کیفیت کلی شواهد را برای هر ترکیبی از مداخله و پیامد با استفاده از رویکرد درجه‌بندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (Grading of Recommendations Assessment, Development and Evaluation; GRADE) ارزیابی کردیم.
هفت RCT و پنج CBA را وارد کردیم. شش مطالعه اثربخشی مطالب آموزشی را به تنهایی، یک مطالعه جلسات آموزشی، چهار مطالعه ترکیبی از این دو، و یک مطالعه یک کمپین آموزشی چند وجهی را برای افزایش ارائه گزارش از بیماری‌های شغلی توسط پزشکان ارزیابی کردند. همه مطالعات واردشده را دارای خطر بالای سوگیری قضاوت کردیم.
هیچ مطالعه‌ای را برای ارزیابی اثربخشی مداخلات مبتنی بر اینترنت یا مداخلات انجام‌شده روی پروسیجرها یا تکنیک‌های ارائه گزارش یا استفاده از مشوق‌های مالی پیدا نکردیم. علاوه بر این، هیچ مطالعه‌ای را در مورد ارزیابی مداخلات در مقیاس بزرگ مانند معرفی قوانین جدید، ایجاد پایگاه ثبت بیماری‌های خاص موجود یا جدید، مراکز خدمات نوین سلامت شغلی یا سیستم‌های نظارتی شناسایی نکردیم.
مطالب آموزشی
شواهدی را با کیفیت متوسط پیدا کردیم که استفاده از مطالب آموزشی، افزایش چشمگیری را در تعداد پزشکانی ایجاد نکرد که به ارائه گزارش در مورد بیماری‌های شغلی در مقایسه با عدم انجام مداخله پرداختند (خطر نسبی (RR): 1.11؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.74 تا 1.67). همچنین شواهدی را با کیفیت متوسط یافتیم که ارسال پیام یادآوری درباره الزام قانونی به ارائه گزارش، در مقایسه با پیام یادآوری در مورد مزایای ارائه گزارش، منجر به افزایش تعداد پزشکانی شد که بیماری‌های شغلی را گزارش کردند (خطر نسبی (RR): 1.32؛ 95% CI؛ 1.05 تا 1.66).
شواهدی را با کیفیت پائین به دست آوردیم که استفاده از مطالب آموزشی در مقایسه با عدم انجام مداخله، افزایش چندانی را در نرخ ارائه گزارش ایجاد نکردند.
مطالب آموزشی به علاوه جلسات آموزشی
شواهدی با کیفیت متوسط نشان دادند که استفاده از مطالب آموزشی همراه با برگزاری جلسات آموزشی، افزایش چشمگیری را در تعداد پزشکانی که بیماری‌های شغلی را گزارش کردند، در مقایسه با عدم انجام مداخله، ایجاد نکرد (خطر نسبی (RR): 1.22؛ 95% CI؛ 0.83 تا 1.81).
شواهد با کیفیت پائین نشان دادند که مطالب آموزشی به علاوه برگزاری جلسات آموزشی، نرخ ارائه گزارش را از این بیماری‌ها در مقایسه با عدم انجام مداخله به میزان قابل توجهی افزایش نداد (نسبت نرخ (rate ratio): 0.77؛ 95% CI؛ 0.42 تا 1.41).
برگزاری جلسات آموزشی
شواهدی را با کیفیت بسیار پائین یافتیم که برگزاری جلسات آموزشی، تعداد پزشکانی را که بیماری‌های شغلی را گزارش کردند (خطر نسبی (RR) در خط پایه: 0.82؛ 95% CI؛ 0.47 تا 1.41 و در مرحله پیگیری: 1.74؛ 95% CI؛ 1.11 تا 2.74) در مقایسه با عدم انجام مداخله، افزایش داد.
شواهد با کیفیت بسیار پائین نشان دادند که برگزاری جلسات آموزشی، نرخ ارائه گزارش را از بیماری‌های شغلی در مقایسه با عدم انجام مداخله به میزان قابل توجهی افزایش نداد (نسبت نرخ (rate ratio) در خط پایه: 1.57؛ 95% CI؛ 1.22 تا 2.02 و در مرحله پیگیری: 1.92؛ 95% CI؛ 1.48 تا 2.47).
کمپین آموزشی
شواهدی را با کیفیت بسیار پائین یافتیم که استفاده از یک کمپین آموزشی، تعداد پزشکانی را که بیماری‌های شغلی را گزارش کردند، در مقایسه با عدم انجام مداخله، افزایش داد (خطر نسبی (RR) در خط پایه: 0.53؛ 95% CI؛ 0.19 تا 1.50 و در مرحله پیگیری: 11.59؛ 95% CI؛ 5.97 تا 22.49).
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.