ریزمغذیها اجزای حیاتی در رژیم غذایی روزانه هر فردی هستند. اگرچه فقط مقدار کمی از ریزمغذیها ضروری است، کمبود آنها با خستگی، کمخونی (کمبود آهن در خون)، کاهش توانایی یادگیری، تضعیف سیستم ایمنی و شبکوری مرتبط است. نشان داده شده که مصرف ناکافی ریزمغذیها در زنان باردار بر رشد جنین، همچنین بر بهزیستی (well-being) مادر تاثیر میگذارد. در مناطقی با شیوع بالای HIV، ممکن است دسترسی به غذا محدود باشد، این امر میتواند منجر به بار (burden) مضاعف بیماری در جمعیتهای آسیبپذیر/در معرض خطر شود. بهطور خاص، زنان باردار و شیرده مبتلا به HIV ممکن است با چالشهایی مانند مصرف غذای کافی (از جمله ریزمغذیها)، سیستم ایمنی ضعیف و نیازهای تغذیهای جنین یا کودک در حال رشد مواجه شوند.
در این مرور، چهار کارآزمایی تصادفیسازی و کنترلشده که میان سالهای 1995 و 2006 انجام شدند، مزایای مصرف مکملهای حاوی ریزمغذیها را ارزیابی کردند. این کارآزماییها در یک محیط شهری در کلینیکهای پیش از زایمان مستقر در بیمارستان انجام شدند، شرکتکنندگان زنان بارداری بودند که میان هفتههای 12 و 27 بارداری خود بودند و حجم نمونه نیز میان 400 تا 1129 شرکتکننده متغیر بود. مصرف مکملهای حاوی چند ریزمغذی موجب بهبود سلامت زنان باردار و فرزندان آنها شد. هیچ عارضه جانبی قابل توجهی گزارش نشد. مکمل روی هیچ تاثیر مفید قابل توجهی را نشان نداد. اگرچه مصرف مکمل سلنیوم هیچ تاثیری بر بارداری مادر یا بیماری HIV او نداشت، ممکن است احتمال زنده ماندن کودک را افزایش داده و احتمال ابتلا به اسهال را در مادر کاهش دهد. بااینحال، شواهد کافی برای تعیین تاثیر مکملهای حاوی ریزمغذیها بر زنان باردار مبتلا به HIV که تحت درمان با داروهای آنتیرتروویرال (antiretroviral) هستند، وجود ندارد.
مطابق با توصیههای قبلی سازمان جهانی بهداشت (WHO) هر کاری که امکانپذیر است، باید برای ترویج و حمایت از دریافت کافی ریزمغذیها در رژیم غذایی انجام شود، درحالیکه تشخیص این امر ممکن است برای اصلاح کمبود ریزمغذیهای خاص در همه افراد آلوده به HIV کافی نباشد.
توصیههای ویژه برای زنان باردار و شیرده مبتلا به HIV شامل مصرف مکملهای مولتیویتامین در فرمولاسیونهای تکعاملی RDA در دوران پیش از زایمان و حداقل 6 هفته پس از زایمان، بهویژه برای زنانی که به نوزاد خود شیر میدهند، است.
هیچ شواهد قطعی برای توصیه به مصرف مکمل روی یا سلنیوم بهعنوان درمان مستقل (stand-alone) برای زنان باردار و شیرده آلوده به HIV وجود ندارد.
مکملهای حاوی ریزمغذیها نباید بهعنوان جایگزینی برای تجویز داروهای آنتیرتروویرال توصیهشده به منظور پیشگیری از انتقال HIV از مادر به کودک و درمان عفونت HIV مادر مورد استفاده قرار گیرند.
برای ایجاد پایگاه شواهد، انجام کارآزماییهای بیشتری از مکملهای تکعاملی مورد نیاز است. مزایای بالینی طولانیمدت، عوارض جانبی و فرمولاسیون مطلوب مکملهای حاوی چند ریزمغذی در زنان باردار در مراحل مختلف عفونت HIV نیازمند بررسی بیشتر است.
کمبود ریزمغذیها شایع بوده و تاثیرات بیماری HIV را تشدید میکنند؛ مصرف مکملهای حاوی ریزمغذیها ممکن است در کاهش این بار (burden)، موثر و بیخطر باشند.
ارزیابی اینکه مصرف مکملهای حاوی ریزمغذیها در کاهش میزان مورتالیتی و موربیدیتی زنان باردار و شیرده مبتلا به عفونت HIV و نوزادان آنها موثر و بیخطر است یا خیر.
این مرور از زمان انتشار در سال 2005 سه بار بهروز شده است. در مطالعات مروری پیش از این نسخه بهروز شده (2011)، بانکهای اطلاعاتی CENTRAL؛ EMBASE؛ PubMed، و GATEWAY را جستوجو کردیم تا کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترلشدهای را که روی مکملهای حاوی ریزمغذیها انجام شدند، با استفاده از روشهای جستوجوی گروه HIV/AIDS در کاکرین شناسایی کنیم. در مرور سال 2011، بانکهای اطلاعاتی PubMed؛ EMBASE و CENTRAL در جولای 2011 جستوجو شدند. از آنجایی که بانک اطلاعاتی GATEWAY شامل خلاصه مقالات کنفرانسهای پس از سال 2006 نمیشود، بانک اطلاعاتی کنفرانسهای مختص AIDS؛ www.aegis.org را نیز جستوجو کرده و با پژوهشگران و سازمانهای فعال در زمینه این پژوهشها تماس گرفتیم تا کارآزماییهای منتشرنشده بیشتری را شناسایی کنیم.
کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترلشدهای انتخاب شدند که تاثیرات مصرف مکملهای حاوی ریزمغذیها (ویتامینها، عناصر کمیاب و ترکیبی از آنها) را با مکملهای دیگر، دارونما (placebo) یا عدم درمان بر مورتالیتی، موربیدیتی، پیامدهای بارداری، شاخصهای ایمونولوژیک و معیارهای آنتروپومتریک (anthropometric) در زنان باردار و شیرده HIV-مثبت مقایسه کردند. هر گونه عوارض جانبی ناشی از مصرف مکملها ثبت شد.
دو نویسنده مرور بهطور مستقل از هم کارآزماییها را انتخاب کردند، کیفیت کارآزمایی را از نظر وجود خطر سوگیری (bias) با استفاده از معیارهای استانداردشده ارزیابی کرده، و دادهها را با استفاده از فرمهای استانداردشده استخراج کردند. در جایی که اختلافنظر وجود داشت، نویسنده سوم بهعنوان داور عمل کرد.
علاوه بر سه کارآزماییای که در نسخه بهروز شده سال 2010 از مرور اولیه کاکرین گنجانده شدند، یک کارآزمایی دیگر نیز در این بهروزرسانی وارد شد. چهار کارآزمایی تصادفیسازی و کنترلشده در ابعاد نسبتا بزرگ و با روشهای انجام مناسب در مورد مزایای مصرف مکملهای حاوی ریزمغذیها در زنان باردار و شیرده آلوده به HIV انجام شدهاند. در هریک از این کارآزماییها، مکملهای حاوی ریزمغذیهای متفاوتی مورد ارزیابی قرار گرفته و هیچ مقایسه یا آنالیز مستقیمی بین چهار کارآزمایی قابل انجام نیست.
این چهار کارآزمایی میان سالهای 1995 و 2006 انجام شدند. کارآزماییهای مذکور، همگی توسط یک تیم پژوهشی در دارالسلام در تانزانیا، در یک محیط شهری در کلینیکهای پیش از زایمان مستقر در بیمارستان انجام شدهاند. در هریک از کارآزماییها، زنان باردار با سن بارداری بین 12 و 27 هفته وارد شدند. حجم نمونه از 400 تا 1129 نفر متغیر است؛ میانه (median) برابر با 1000 شرکتکننده. سه مورد از این کارآزماییها، با دارونما کنترل شدند. در هر کارآزمایی مداخلات مختلفی مورد ارزیابی قرار گرفتند، برای مثال: ویتامین A در مقایسه با ویتامین A و مولتیویتامینها در مقایسه با مولتیویتامینها در مقایسه با دارونما؛ سلنیوم در مقایسه با دارونما؛ روی در مقایسه با دارونما؛ و مولتیویتامینهای چندگانه RDA در مقایسه با مولتیویتامینهای تکعاملی RDA. هیچیک از زنان درمان آنتیرتروویرال (antiretrovrial therapy; ART) دریافت نمیکردند.
مکملهای حاوی ریزمغذیها چندگانه مزایای بالینی متعددی را برای زنان باردار و فرزندان آنها به همراه داشتند. هیچ عارضه جانبی قابل توجهی گزارش نشد.
هیچ مزیت بالینی قابل توجهی از مصرف مکمل روی بر زنان باردار تانزانیایی یافت نشد.
مصرف مکملهای سلنیوم در دوران بارداری و پس از آن، تاثیری در به تاخیر انداختن پیشرفت بیماری HIV مادر یا بهبود پیامدهای بارداری نداشت، اما ممکن است بقای (survival) کودک را بهبود بخشیده و میزان موربیدیتی ناشی از اسهال مادر را کاهش دهد.
هنگامی که زنان مکمل مولتیویتامینهای RDA تکعاملی یا چندگانه را دریافت کردند، هیچ تفاوتی در پیامدهای مادر و نوزاد مشاهده نشد.
برای نشان دادن تاثیرات مصرف همزمان مکملهای حاوی ریزمغذیها در زنان بارداری که قبلا با اهداف درمانی تحت درمان آنتیرتروویرال قرار گرفتهاند، شواهد کافی وجود ندارد.
ارزیابیهای درجهبندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (Grading of Recommendations Assessment, Development and Evaluation; GRADE) روی پیامدهای هر کارآزمایی انجام شد و شامل مرور دادهها و سوگیریهای احتمالی در هر کارآزمایی پیش از درجهبندی سطح شواهد بود. هیچیک از کارآزماییها به دلیل عدم تکرار نتایج در کارآزماییهای دیگر یا در محیطهای دیگر، با کیفیت بالا درجهبندی نشدند.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.