پیشینه
کارکنان بخش مراقبت‌‌های سلامت می‌توانند به‌طور تصادفی با سوزن‌ها یا وسایل نوک تیز که در مراقبت از بیمار استفاده شده‌اند، به خود آسیب برسانند. میزان این خطر که کارکنان بخش مراقبت سلامت به یک بیماری ویروسی مانند هپاتیت یا HIV آلوده شوند، اندک است. بنابراین پیشگیری از تماس خونی برای پیشگیری از ابتلا به عفونت، مهم است. ما ارزیابی کردیم که استفاده از دستکش، بیش از یک جفت دستکش یا دستکش مخصوص می‌توانند از سوراخ شدن پوست توسط سوزن یا ابزار تیز پیشگیری کنند یا خیر. تا جون 2013، تعداد 34 مطالعه را پیدا کردیم که 6890 جراحی را ارزیابی کردند. هیچ مطالعه‌ای در کارکنان غیرجراحی انجام نشدند.
استفاده از دو جفت دستکش در مقایسه با فقط یک جفت دستکش
در 12 مطالعه، استفاده از دو جفت دستکش در مقایسه با استفاده از یک جفت دستکش، تعداد سوراخ‌های دستکش را تا 71% کاهش داد. در سه مطالعه، استفاده از دو جفت دستکش لکه‌های خون روی پوست را تا 65% کاهش داد. کاهش صدمات ناشی از سوزن بر اساس گزارش خود افراد، کمتر واضح بود.
استفاده از سه جفت دستکش در مقایسه با دو جفت دستکش معمولی
یک مطالعه با کیفیت پائین نشان داد که استفاده از سه جفت دستکش در مقایسه با دو جفت دستکش می‌توانند سوراخ‌ها را بیشتر کاهش دهند.
استفاده از یک جفت دستکش ضخیم‌تر یا ویژه در مقایسه با یک جفت دستکش معمولی
پنج مطالعه با کیفیت پائین نشان دادند که تعداد سوراخ‌ها برای دستکش‌های ضخیم‌تر و نازک‌تر مشابه بودند. در دو مطالعه با کیفیت پائین، استفاده از یک جفت دستکش پارچه‌ای روی یک جفت دستکش معمولی باعث کاهش سوراخ‌شدگی در مقایسه با دو جفت دستکش معمولی شد. این یافته برای دستکش‌های ساخته شده از مواد خاص مانند پارچه یا استیل، که میان دستکش‌های معمولی استفاده می‌شوند، مشابه بود.
دستکش دارای نشانگر
دستکش‌های دارای نشانگر یک نقطه رنگی را هنگام سوراخ شدن نشان می‌دهند. دو مطالعه نشان دادند که آنها تعداد سوراخ‌های هر دستکش را کاهش دادند اما تعداد کل سوراخ‌ها را کم نکردند.
حساسیت انگشتان دست
هیچ نشانه‌ای وجود نداشت که استفاده از جفت‌های بیشتر دستکش باعث کاهش حساسیت انگشتان شود.
نتیجه‌گیری‌های نویسندگان
جراحان و کارکنان بخش جراحی می‌توانند با پوشیدن دو جفت دستکش به جای یک جفت دستکش، خطر ابتلا به یک عفونت ویروسی جدی را کاهش دهند. استفاده از سه جفت دستکش یا دستکش‌های ساخته شده از مواد خاص احتمالا خطر را بیشتر کاهش می‌دهند، اما این موارد نیاز به ارزیابی بهتری دارند. ما به مطالعات بیشتری نیاز داریم تا ارزیابی کنیم که دستکش‌ها دارای تاثیر پیشگیرانه مشابهی در دیگر متخصصان مراقبت سلامت خارج از اتاق عمل هستند یا خیر.
شواهدی با کیفیت متوسط وجود دارد که استفاده از دو جفت دستکش در مقابل یک جفت دستکش در طول جراحی، سوراخ‌ها و لکه‌های خون روی پوست را کاهش می‌دهد، یعنی کاهش حوادث مواجهه از راه پوست. شواهدی با کیفیت پائین وجود دارد که سه جفت دستکش و استفاده از دستکش‌های ویژه در مقایسه با دو جفت دستکش با دستکش‌های معمولی می‌توانند خطر سوراخ شدن دستکش را کاهش دهند. ارزیابی تاثیر پیشگیرانه استفاده از دو جفت دستکش بر حوادث مواجهه از راه پوست در جراحی نیازی به تحقیقات بیشتر ندارد. انجام مطالعات بیشتری برای ارزیابی اثربخشی و هزینه-اثربخشی دستکش‌های تولید شده از مواد ویژه و سه جفت دستکش، و استفاده از دستکش‌ها در دیگر گروه‌های شغلی، مورد نیاز است.
کارکنان بخش مراقبت‌‌های سلامت در معرض خطر ابتلا به بیماری‌های ویروسی مانند هپاتیت B، هپاتیت C و HIV از طریق قرار گرفتن در معرض خون و مایعات آلوده بدن در محل کار هستند. بیشتر اوقات، عفونت زمانی رخ می‌دهد که کارکنان بخش مراقبت سلامت به‌طور ناخواسته پوست دست خود را با یک وسیله نوک تیز که در درمان بیمار استفاده شده، سوراخ می‌کنند، در نتیجه خون بیمار را با خون خود تماس می‌دهند. وقوع چنین رخدادهایی معمولا به عنوان رویدادهای مواجهه پوستی (percutaneous exposure incidents) شناخته می‌شوند.
تعیین مزایا و مضرات استفاده از دستکش‌های اضافی برای پیشگیری از وقوع حوادث مواجهه پوستی میان کارکنان بخش مراقبت‌‌های سلامت در مقابل عدم مداخله یا مداخلات جایگزین.
ما CENTRAL؛ MEDLINE؛ EMBASE؛ NHSEED؛ Science Citation Index Expanded؛ CINAHL؛ NIOSHTIC؛ CISDOC؛ PsycINFO و LILACS را تا 26 نوامبر 2013 جست‌وجو کردیم.
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل‌شده (randomised controlled trials; RCTs) با حضور کارکنان بخش مراقبت‌‌های سلامت به عنوان اکثریت شرکت‌کنندگان، استفاده از دستکش‌های اضافی یا انواع دستکش‌های خاص به عنوان مداخله، و قرار گرفتن در معرض خون یا مایعات بدن به عنوان پیامد.
دو نویسنده به‌طور مستقل از هم به بررسی واجد شرایط بودن مطالعه و خطر سوگیری (bias) پرداخته، و داده‌ها را استخراج کردند. متاآنالیز را برای هفت مقایسه مختلف انجام دادیم.
تعداد 34 RCT را پیدا کردیم که شامل 6890 فرد-جراحی به عنوان واحدهای شرکت‌کننده بوده و در مورد مقایسه 46 گروه مداخله-کنترل، گزارش ارائه دادند. مداخلات را به صورت زیر گروه‌‌بندی کردیم: افزایش تعداد دستکش‌های استاندارد، دستکش‌های تولید شده با مواد محافظ ویژه یا دستکش‌های ضخیم‌تر، و دستکش‌هایی با سیستم‌های نشانگر سوراخ‌شدگی. زمانی که دستکش‌های دارای نشانگر سوراخ می‌شوند، یک نقطه رنگی را نشان می‌دهند. شرکت‌کنندگان در تمام مطالعات جراح بودند و حداقل از یک جفت دستکش استاندارد به عنوان مداخله کنترل استفاده کردند. بیست و هفت مطالعه شامل دیگر کارکنان جراحی (به عنوان مثال پرستاران) بودند. همه مطالعات به جز یک مورد از سوراخ‌های ایجاد شده روی دستکش به عنوان نشانه‌ای از قرار گرفتن در معرض استفاده کردند. میانه (median) نرخ گروه کنترل 18.5 سوراخ به ازای هر 100 نفر-جراحی بود. هفت مطالعه وجود لکه‌های خونی روی پوست، و دو مطالعه آسیب‌های ناشی از وارد شدن سوزن را به پوست گزارش کردند. شش مطالعه حساسیت یا مهارت (dexterity) انگشتان را به عنوان نمرات مقیاس آنالوگ بصری برای مقایسه استفاده از دو جفت دستکش در مقابل یک جفت دستکش گزارش کردند، 13 مطالعه سوراخ‌های بیرونی دستکش را گزارش کردند. مطالعات وارد شده را در معرض خطر متوسط تا بالای سوگیری قضاوت کردیم.
شواهدی را با کیفیت متوسط پیدا کردیم که نشان می‌دهد استفاده از دو جفت دستکش در مقابل یک جفت دستکش، خطر سوراخ شدن دستکش (نسبت نرخ (rate ratio; RR): 0.29؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.23 تا 0.37) و خطر وجود لکه‌های خون را روی پوست (RR: 0.35؛ 95% CI؛ 0.17 تا 0.70) کاهش می‌دهند. دو مطالعه با خطر بالای سوگیری نیز تاثیر استفاده از دو جفت دستکش را در مقابل یک جفت دستکش بر آسیب‌های ناشی از وارد شدن سوزن به پوست گزارش کردند (RR: 0.58؛ 95% CI؛ 0.21 تا 1.62).
در یک مطالعه کوچک شواهدی را با کیفیت پائین پیدا کردیم که استفاده از سه جفت دستکش در مقابل دو جفت دستکش خطر سوراخ شدن را بیشتر کاهش می‌دهد (RR: 0.03؛ 95% CI؛ 0.00 تا 0.52). شواهد مشابهی با کیفیت پائین وجود داشت مبنی بر اینکه استفاده از یک دستکش پارچه‌ای روی یک دستکش معمولی در مقایسه با دو جفت دستکش معمولی، سوراخ‌ها را کاهش می‌دهد (RR: 0.24؛ 95% CI؛ 0.06 تا 0.93). شواهدی با کیفیت متوسط وجود داشت که این تاثیر برای استفاده از یک دستکش با مواد مخصوص میان دو جفت دستکش با مواد معمولی مشابه است. دستکش‌های ضخیم‌تر عملکرد بهتری از دستکش‌های نازک‌تر نداشتند.
شواهدی با کیفیت متوسط تا پائین در دو مطالعه وجود داشت مبنی بر اینکه استفاده از یک سیستم نشانگر تعداد کل سوراخ‌ها را در طول یک جراحی کاهش نمی‌دهد، حتی اگر تعداد سوراخ‌ها را در هر دستکش کم کند.
شواهدی با کیفیت متوسط وجود داشت که دستکش‌های دوتایی دارای تعداد سوراخ‌های بیرونی مشابه با دستکش‌های تکی هستند، که نشان می‌دهد حساسیت انگشتان با دستکش‌های دوتایی از دست نمی‌رود (RR: 1.10؛ 95% CI؛ 0.93 تا 1.31).
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.