هدف این مطالعه مروری چیست؟
هدف از این مرور کاکرین گردآوری و تجزیهوتحلیل کارآزمایی‌هایی است که به ارزیابی درمان‌های اسموتیک (osmotic) ارائه شده به صورت خوراکی یا داخل وریدی به افراد مبتلا به مننژیت حاد باکتریایی پرداختند. نویسندگان کاکرین تمام مطالعات مرتبط را برای پاسخ به این سوال گردآوری و تجزیهوتحلیل کردند؛ آن‌ها پنج مطالعه مرتبط را یافتند.
پیام‌های کلیدی
مصرف گلیسرول، که یک دیورتیک اسموتیک است، احتمالا تاثیری اندک یا عدم تاثیر بر مرگ‌ومیر دارد (شواهد با قطعیت متوسط)، اما ممکن است ناشنوایی متعاقب (شواهد با قطعیت متوسط) یا ناتوانی عصبی (شواهد با قطعیت پائین) را کاهش دهد. شواهد تا 17 فوریه 2017 به‌روز است.
در این مرور چه موضوعی بررسی شد؟
در مننژیت، مایع مغزی‌نخاعی اطراف مغز و نخاع عفونت می‌کند، که معمولا ناشی از گسترش عفونت در خون است. هر نوع مننژیتی می‌تواند منجر به مرگ‌ومیر یا ناتوانی شدید شود، اما اگر مننژیت حاد باکتریایی درمان نشود، بسیار کشنده است. حتی با استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها، 10% تا 15% از کودکان مبتلا به مننژیت باکتریایی در کشورهای با درآمد بالا و نرخ بسیار بالاتری از کودکان در کشورهای کم-درآمد می‌میرند. عفونت باعث می‌شود که مغز متورم شود، و این تورم به وقوع مرگ کمک می‌کند و منجر به آسیب مغزی طولانی‌مدت در نجات یافتگان می‌شود. درمان‌های اسموتیک باعث افزایش غلظت خون از طریق افزایش فشار اسموتیک در طول غشاء نیمه-تراوا (غشاء با نفوذ-پذیری انتخابی) (مانند دیواره سلولی یا رگ‌های خونی در مغز) می‌شود. این وضعیت آب را از مغز به خون می‌فرستد، بنابراین فشار مغز کاهش می‌یابد. درمان‌های بالقوه اسموتیک می‌توانند نرخ بقا را افزایش داده، یا منجر به آسیب شوند.
نتایج اصلی این مطالعه مروری چه هستند؟
ما پنج کارآزمایی را انتخاب کردیم که در مجموع در 1451 بیمار مبتلا به مننژیت باکتریایی به مقایسه گلیسرول با دارونما (placebo) پرداختند. در مطالعات استروئیدها نیز اغلب تجویز شدند، اما به نظر نمی‌رسد که این موضوع هیچ یک از اثرات دیده شده را با گلیسرول تغییر دهد.
این مرور هیچ منفعتی را از گلیسرول در رابطه با مرگ‌ومیر نشان نداد. به نظر می‌رسد حفاظت حاشیه‌ای (marginal protection) در برابر ناشنوایی و ناتوانی عصبی وجود داشته باشد. هیچ تأثیری بر تشنج‌های صرعی در دوره پیگیری ذکر نشد. گلیسرول با هیچ یک از عوارض جانبی شدید مرتبط نبود. تعدادی از کارآزمایی‌های وارد شده حجم نمونه کوچکی داشته و فقط دو کارآزمایی تعداد زیادی را از شرکت‌کنندگان آزمایش کرد. تمام کارآزمایی‌ها در شرایط/محیط‌های مختلف مراقبت‌های سلامت انجام شدند و بزرگسالان یا کودکان را بررسی کردند.
گلیسرول تنها درمان اسموتیک بررسی شده بود، و داده‌های به دست آمده از کارآزمایی‌ها تا به امروز تاثیر آن را بر مرگ‌ومیر نشان نداده‌اند. گلیسرول ممکن است نقص عصبی و ناشنوایی را کاهش دهد.
روزانه کودکان و بزرگسالان زیادی به دلیل ابتلا به مننژیت حاد باکتریایی اکتسابی از جامعه، به‌ویژه در کشورهای کم-درآمد می‌میرند، و در نجات یافتگان نیز خطر ناشنوایی، صرع و ناتوانی‌های عصبی وجود دارد. درمان‌های اسموتیک ممکن است مایع اضافی عروق را جذب و ادم مغزی را کاهش دهند، و بنابراین مرگ‌ومیر را کاهش داده و پیامدهای عصبی را بهبود ببخشند.
این یک بهروزرسانی از یک مطالعه مروری کاکرین است که اولین بار در سال 2013 منتشر شد.
ارزیابی اثرات درمان‌های اسموتیک افزوده شده به آنتی‌بیوتیک‌ها در درمان مننژیت حاد باکتریایی بر مورتالیتی، ناشنوایی و ناتوانی عصبی در کودکان و بزرگسالان.
ما CENTRAL (شماره 1، 2017)، MEDLINE (1950 تا 17 فوریه 2017)، Embase (1974 تا 17 فوریه 2017)، CINAHL (1981 تا 17 فوریه 2017)، LILACS (1982 تا 17 فوریه 2017) و پایگاه‌های ثبت کارآزمایی‌های بالینی در حال انجام (ClinicalTrials.com؛ WHO ICTRP) (21 فوریه 2017) را جست‌وجو کردیم. هم‌چنین خلاصه مقالات کنفرانس را جست‌وجو کرده و با محققان در این زمینه تماس گرفتیم (تا 12 دسامبر 2015).
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده که به بررسی هرگونه درمان اسموتیک در بزرگسالان یا کودکان مبتلا به مننژیت حاد باکتریایی پرداختند.
دو نویسنده مرور به‌طور مستقل از هم نتایج جست‌وجو را غربالگری کرده و کارآزمایی‌ها را برای ورود انتخاب کردند. نتایج با استفاده از خطر نسبی (RR) و 95% فاصله اطمینان (CI) ارائه شد و بر این اساس طبقه‌بندی شدند که شرکت‌کنندگان استروئید دریافت کردند یا خیر. از رویکرد درجهبندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (GRADE) برای ارزیابی اطمینان شواهد استفاده کردیم.
پنج کارآزمایی را با 1451 شرکت‌کننده وارد کردیم. چهار کارآزمایی، گلیسرول (glycerol) را در مقایسه با دارونما (placebo) مورد بررسی قرار دادند، و یک کارآزمایی گلیسرول را در برابر دکستروز 50% بررسی کرد؛ علاوه بر این، سه کارآزمایی دگزامتازون (dexamethasone) و یک کارآزمایی، استامینوفن (پاراستامول) را در یک طراحی چند-عاملی بررسی کردند. تجزیهوتحلیل طبقه‌ای، هیچ تغییر اصلاحی را با استروئید نشان نمی‌دهد؛ ما برآوردهای کلی اثر را ارائه می‌کنیم.
گلیسرول در مقایسه با دارونما در افراد مبتلا به مننژیت باکتریایی احتمالا تاثیری اندک یا عدم تاثیر دارد (RR: 1.08؛ 95% CI؛ 0.90 تا 1.30؛ 5 مطالعه، 1272 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت متوسط)، اما ممکن است ناتوانی عصبی را کاهش دهد (RR: 0.73؛ 95% CI؛ 0.53 تا 1.00؛ 5 مطالعه؛ 1270 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت پائین).
گلیسرول ممکن است تاثیری اندک یا عدم تاثیر بر تشنج در طول درمان مننژیت داشته باشد (RR: 1.08؛ 95% CI؛ 0.90 تا 1.30؛ 4 مطالعه؛ 1090 شرکت کننده؛ شواهد با قطعیت پائین).
گلیسرول می‌تواند خطر ناشنوایی بعدی را کاهش دهد (RR: 0.64؛ 95% CI؛ 0.44 تا 0.93؛ 5 مطالعه؛ 922 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت پائین تا متوسط).
گلیسرول احتمالا تاثیری اندک یا عدم تاثیر بر خونریزی گوارشی بر جای می‌گذارد (RR: 0.93؛ 95% CI؛ 0.39 تا 2.19؛ 3 مطالعه، 607 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت متوسط). شواهد مربوط به تهوع، استفراغ و اسهال نامطمئن است (RR: 1.09؛ 95% CI؛ 0.81 تا 1.47؛ 2 مطالعه؛ 851 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین).
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.