سوال مطالعه مروری

ما شواهد را در مورد تأثیر استنشاق مانیتول (mannitol) در درمان بیماری ریه در مبتلایان به فیبروز سیستیک بررسی کردیم.

پیشینه

فیبروز سیستیک نوعی اختلال ژنتیکی است که روی غدد اگزوکرین (غدد عرق و موارد دیگر) تأثیر می‌گذارد. عفونت‌های ریه، موکوس یا مخاط ضخیمی (خلط) را تولید می‌کنند که می‌توانند مسیرهای عبور هوا را مسدود کرده و باعث عفونت بیشتر و التهاب مکرر شوند. این مساله، به‌نوبه‌خود، به تدریج و به‌طور پیشرونده‌ای به ریه‌ها آسیب زده و در نهایت می‌تواند باعث نارسایی تنفسی شود. داروهای مختلفی وجود دارند که برای پاکسازی مخاط از مجاری هوایی مبتلایان به فیبروز سیستیک استفاده می‌شوند و پودر خشک استنشاقی مانیتول داروی جدیدی است که ممکن است عملکرد ریه بیماران را بهبود بخشد. فرمولاسیون پودر خشک مانیتول در مقایسه با عوامل تائید شده که توسط نبولایزر تجویز می‌شوند (مثلا سالین هیپرتونیک)، ممکن است برای استفاده، راحت‌تر و آسان‌تر باشد. مانیتول در استرالیا و برخی از کشورهای اروپایی موجود است. این یک نسخه به‌روزرسانی شده از مرور است.

تاریخ جست‌وجو

شواهد تا این تاریخ به‌روز هستند: 12 دسامبر 2019.

ویژگی‌های مطالعه

ما شش مطالعه (با مجموع 784 بزرگسال و کودک) را در این مرور وارد کردیم. پنج مطالعه به مقایسه دوز استاندارد مانیتول با کنترل (دوز بسیار کمی از مانیتول یا نسخه‌ای از مانیتول که اجازه نمی‌دهد داروی فعال به ریه‌ها برسد) و مطالعه ششم به مقایسه مانیتول با دزوکسی‌ریبونوکلئاز انسانی نوترکیب (دورناز آلفا (dornase alfa)) نبولایز شده، هم به تنهایی و هم در ترکیب با یکدیگر، پرداختند. شرکت‌کنندگان می‌توانستند استفاده از دورناز آلفا و دیگر روش‌های درمانی استاندارد را ادامه دهند، اما در صورت استفاده از سالین هیپرتونیک، از 5 مورد از شش مطالعه حذف شدند. درمان در این مطالعات از 12 روز تا شش ماه به طول انجامید. پنج مطالعه درمان را برای بیماران سرپایی انجام داده و در یک مطالعه، کودکان بستری در بیمارستان به دلیل تشدید حملات ریوی (شعله‌ور شدن بیماری)، تحت درمان قرار گرفتند.

نتایج کلیدی

به دلیل تفاوت‌های موجود در طراحی‌های مطالعات، درمان‌های مورد بررسی و شرایط (بیمارستان یا بیماران سرپایی)، ترکیب شواهد به دست آمده از مطالعات موجود در این مرور دشوار بود. برخی از اطلاعات اضافی برای کمک به مرور، از تولید کننده دارو و یک نویسنده مطالعه به دست آمد.

این مرور شواهدی را با کیفیت پایین تا بسیار پایین یافت که نشان دادند از نظر کیفیت زندگی هیچ تفاوتی بین درمان‌های مانیتول و کنترل یا مانیتول تجویز شده با یا بدون دورناز آلفای اضافی وجود ندارد. شواهدی با كيفيت متوسط در مورد پیشرفت‌هایی در بهبود برخی از معیارهای عملكرد ريه در طول مطالعات بزرگتری وجود داشت که مانیتول را با کنترل مقایسه کردند. اثرات سودمندی نیز در زیر گروه بزرگسالان و در هر دو گروه از افرادی که از داروی دورناز آلفا استفاده کردند و کسانی که تحت درمان با آن قرار نگرفتند، مشاهده شد. سرفه (از جمله سرفه همراه با بالا آوردن خون)، انقباض مجاری هوایی، درد در حلق (فارنکس) یا حنجره (لارنکس) و استفراغ پس از درمان شایع‌ترین عوارض جانبی گزارش شده در هر دو بازوی درمانی بودند، اما هیچ شواهدی وجود نداشت که نشان دهد این عوارض جانبی، بیشتر در گروه مانیتول رخ داد تا گروه درمانی کنترل یا دورناز آلفا.

هیچ یک از این مطالعات مانیتول را با سالین هیپرتونیک نبولایز شده مقایسه نکردند، بنابراین نمی‌توانیم در مورد اینکه کدام عامل برای پاکسازی مجاری هوایی بهتر است، اظهارنظر کنیم. برای پاسخ به این سوال انجام تحقیقات بیشتری لازم است.

کیفیت شواهد

ما کیفیت شواهد به دست آمده را از این مرور، بسته به پیامد اندازه‌گیری شده، از بسیار پایین تا متوسط ارزیابی کردیم. ما فکر نمی‌کنیم که نحوه طراحی مطالعات نتایج را تحت تأثیر قرار داده باشند. ما اینطور در نظر گرفتیم که که هر شرکت‌کننده شانس برابری برای حضور در هر یک از گروه‌های درمانی داشته و از قبل یا در طول مطالعه نمی‌دانستند که کدام یک از درمان‌ها را دریافت کرده‌اند. با این وجود، تعداد افرادی که از مطالعات خارج شدند، همچنین تعداد افراد مورد مطالعه و چگونگی انتخاب آنها از میان کلیه افراد مبتلا به فیبروز سیستیک که می‌توانستند وارد مطالعه شوند، ممکن است بر نحوه تفسیر نتایج تأثیر بگذارند.

هر چند، زمانی که سازنده دارو (که او نیز از مطالعات حمایت می‌کرد)، اطلاعات اضافی را ارائه کرد، برخی از این مسائل حل شدند. این مهم است که بدانیم قبل از اینکه افراد مطالعه را شروع کنند، از آنها تستی به عمل آید تا مشخص شود که می‌توانند مانیتول را تحمل کنند یا خیر و فقط کسانی وارد مطالعه شوند که قادر به ادامه آن باشند. این بدان معناست که نتایج مطالعات فقط برای آن دسته از افراد مبتلا به فیبروز سیستیک کاربرد دارند که می‌توانند مانیتول را تحمل کنند.