سوال مطالعه مروری
آیا مکمل‌های آنتی‌اکسیدانی موجود در پوست درخت کاج می‌توانند به درمان بیماری‌های مزمن کمک کنند؟
پیشینه
مواد اصلی موجود در مکمل‌های عصاره پوست درخت کاج پروآنتوسیانیدین‌ها (proanthocyanidin)، نوعی آنتی‌اکسیدان، هستند. این مکمل‌ها برای پیشگیری یا درمان طیف وسیعی از بیماری‌های مزمن به بازار دارویی عرضه می‌شوند. این یک به‌روزرسانی از یک مرور منتشر شده قبلی است، که اثربخشی این مکمل‌ها را برای درمان بیماری‌های مزمن، همچنین بی‌خطری مصرف آنها را، ارزیابی کردیم.
تاریخ جستوجو
شواهد تا 30 سپتامبر 2019 به‌روز است.
ویژگی‌های مطالعه
تعداد 27 مطالعه (1641 شرکت‌کننده) را با 10 بیماری مزمن وارد کردیم. این موارد عبارت بودند از: آسم (دو مطالعه؛ 86 شرکت‌کننده)، اختلال نقص‌توجه و بیش‌فعالی (ADHD) (یک مطالعه؛ 61 شرکت‌کننده)، بیماری قلبی و عوامل خطر (هفت مطالعه؛ 332 شرکت‌کننده)، نارسایی مزمن وریدی (وریدهای پا به طور موثری کار نمی‌کنند؛ دو مطالعه؛ 60 شرکت‌کننده)، دیابت (شش مطالعه؛ 336 شرکت‌کننده)، اختلال نعوظ (سه مطالعه؛ 227 شرکت‌کننده)، اختلال عملکرد جنسی زنان (یک مطالعه؛ 75 شرکت‌کننده)، استئوآرتریت (آسیب غضروفی در مفاصل؛ سه مطالعه؛ 293 شرکت‌کننده)، استئوپنی (شروع کاهش توده استخوانی؛ یک مطالعه؛ 44 شرکت‌کننده) و آسیب تروماتیک مغزی (یک مطالعه؛ 56 شرکت‌کننده). دو مطالعه منحصرا در کودکان انجام شدند؛ مابقی در بزرگسالان. مطالعات، مکمل‌های پوست درخت کاج را با دارونما (placebo) (یعنی یک مکمل ساختگی) یا مداخلات غیر آنتی‌اکسیدانی مقایسه کرده و شرکت‌کنندگان به‌طور تصادفی برای دریافت نوع درمان خود انتخاب شدند. طول دوره درمان از چهار هفته تا شش ماه متغیر بود.
نتایج کلیدی
برای اکثر پیامدها در طول بیماری‌های مزمن مختلف، فقط یک مطالعه با تعداد اندکی شرکت‌کننده وارد شد. در بزرگسالان مبتلا به آسم، نمی‌دانیم که عصاره پوست درخت کاج عملکرد ریه را افزایش می‌دهد، نشانه‌های آسم را بهبود می‌بخشد یا تعداد افرادی را که می‌توانند استفاده از اسپری‌های استنشاقی آلبوترول (albuterol inhalers) (نوع خاصی از پمپ آسم) را متوقف کنند، افزایش می‌دهد یا خیر.
در کودکان مبتلا به ADHD، نمی‌دانیم که مکمل‌های پوست درخت کاج باعث کاهش نقص توجه و بیش‌فعالی می‌شوند (که توسط والدین و معلمان ارزیابی می‌شوند) یا خیر، یا اینکه تاثیری بر افزایش هماهنگی و تمرکز در کودکان دارند یا خیر.
در افراد مبتلا به بیماری قلبی نمی‌دانیم که مکمل‌های پوست درخت کاج باعث کاهش فشار خون و کلسترول LDL (نوع بد) یا افزایش کلسترول HDL (نوع خوب) می‌شوند یا خیر.
در بزرگسالان مبتلا به نارسایی مزمن وریدی، نمی‌دانیم که مکمل‌های پوست درخت کاج باعث کاهش درد می‌شوند یا خیر، تعداد افراد فاقد درد را افزایش می‌دهند یا تاثیری ندارند، یا نظر پزشکان در مورد اثربخشی و کارکرد آنها چیست. در افراد مبتلا به دیابت نوع 2، مشخص نیست که مکمل‌های پوست درخت کاج باعث بهبود سطوح قند خون یا سطوح HbA1c (مارکر طولانی‌مدت برای بررسی کنترل قند خون) می‌شوند یا خیر؛ همچنین نمی‌دانیم که مکمل‌های پوست درخت کاج HbA1c را در افراد مبتلا به دیابت نوع 1 یا نوع 2 کاهش می‌دهند یا خیر.
در مردان مبتلا به اختلال نعوظ، نمی‌دانیم که مکمل‌های پوست درخت کاج عملکرد نعوظ را افزایش می‌دهند یا خیر. به همین ترتیب، در زنان مبتلا به اختلال عملکرد جنسی، مشخص نیست که مکمل‌های پوست درخت کاج رضایت جنسی را افزایش یا درد را کاهش می‌دهند یا خیر.
در بزرگسالان مبتلا به استئوآرتریت، مشخص نیست که مکمل‌های پوست درخت کاج باعث بهبود درد، تورم یا سفتی در زانو یا کاهش استفاده از داروهای ضد التهابی می‌شوند یا خیر. همچنین نمی‌دانیم که مکمل‌های پوست درخت کاج باعث افزایش استخوان‌سازی در زنان یائسه مبتلا به استخوان‌های ضعیف می‌شوند یا تاثیری ندارند. در نهایت، در افرادی که آسیب تروماتیک مغزی دارند، مشخص نیست که مکمل‌های پوست درخت کاج چه تاثیری بر بهبود حافظه و نشانه‌های پس از ضربه خواهند گذاشت.
برای اکثر مقایسه‌ها، مطالعات در مورد پیامدهای پذیرش در بیمارستان یا عوارض جانبی جدی گزارشی را ارائه ندادند.
با مطالعات موجود، نمی‌توانیم به وضوح بگوییم که مکمل‌های پوست درخت کاج اثربخشی دارند یا خیر و اینکه بی‌خطر و ایمن هستند یا خیر.
کیفیت شواهد
خطر کلی سوگیری (bias) برای چهار مطالعه در سطح پائین، برای یک مطالعه در سطح بالا و برای 22 مطالعه نامشخص بود. منظور این است که روش‌های استفاده شده در یک مطالعه، تا چه اندازه آن را قادر به تعیین حقیقت می‌کنند. قطعیت شواهد برای همه پیامدها در طول تمامی بیماری‌های مزمن در مطالعات وارد شده، در سطح بسیار پائین گزارش شدند.
حجم نمونه‌های کوچک، تعداد محدود RCTها برای هر بیماری، تغییرات در معیارهای پیامد، و گزارش‌دهی ضعیف از RCTهای وارد شده، بدان معنی هستند که نتیجه‌گیری قطعی در مورد اثربخشی یا بی‌خطری مصرف مکمل‌های عصاره پوست درخت کاج امکان‌پذیر نیست.
عصاره پوست درخت کاج (Pinus spp) غنی از بیوفلاونوئیدها (bioflavonoids)، عمدتا پروآنتوسیانیدین‌ها (proanthocyanidins) است، که نوعی آنتی‌اکسیدان شمرده می‌شوند. مکمل‌های عصاره که به صورت تجاری در دسترس قرار دارند، برای پیشگیری یا درمان بیماری‌های مزمن مختلف مرتبط با استرس اکسیداتیو به بازار عرضه می‌شوند. این، یک به‌روزرسانی از مطالعه مروری است که پیش از این منتشر شد.
ارزیابی کارایی و بی‌خطری (safety) مصرف مکمل‌های عصاره پوست درخت کاج در درمان اختلالات مزمن.
سه بانک اطلاعاتی و سه پایگاه ثبت کارآزمایی را جستوجو کردیم؛ تاریخ آخرین جستوجو: 30 سپتامبر 2019.
با تولید کنندگان عصاره‌های پوست درخت کاج تماس گرفتیم تا مطالعات بیشتری را شناسایی کرده و کتاب‌شناختی‌های (bibliography) مطالعات وارد شده را به صورت دستی بررسی کردیم.
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده (randomised controlled trials; RCTs) که به ارزیابی مکمل‌های عصاره پوست درخت کاج در بزرگسالان یا کودکان مبتلا به هرگونه اختلال مزمن پرداختند.
دو نویسنده مرور به‌طور مستقل از هم، واجد شرایط بودن کارآزمایی را ارزیابی کرده، داده‌ها را استخراج و خطر سوگیری (bias) را سنجیدند. هر جا که امکان داشت، داده‌ها را در متاآنالیزها تجمیع کردیم. برای ارزیابی قطعیت شواهد از رویکرد درجه‌بندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (Grading of Recommendations Assessment, Development and Evaluation; GRADE) استفاده کردیم.
پیامدهای اولیه عبارت بودند از پیامدهای بالینی گزارش شده توسط شرکت‌کنندگان و محققان که مستقیما با هر نوعی از اختلال و مورتالیتی به هر علتی مرتبط بودند. همچنین عوارض جانبی و بیومارکرهای استرس اکسیداتیو را ارزیابی کردیم.
این مرور 27 RCT (پنج مطالعه با طراحی متقاطع (cross-over) و 22 مورد با طراحی موازی؛ 1641 شرکت‌کننده) را وارد کرد که مکمل‌های عصاره پوست درخت کاج را در طول 10 اختلال مزمن بررسی کردند: آسم (دو مطالعه؛ 86 شرکت‌کننده)، اختلال نقص‌توجه و بیش‌فعالی (ADHD) (یک مطالعه؛ 61 شرکت‌کننده)، بیماری قلبی‌عروقی (CV) و عوامل خطر (هفت مطالعه؛ 338 شرکت‌کننده)، نارسایی مزمن وریدی (CVI) (دو مطالعه؛ 60 شرکت‌کننده)، دیابت (DM) (شش مطالعه؛ 339 شرکت‌کننده)، اختلال نعوظ (سه مطالعه؛ 277 شرکت‌کننده)، اختلال عملکرد جنسی زنان (یک مطالعه؛ 83 شرکت‌کننده)، استئوآرتریت (سه مطالعه؛ 293 شرکت‌کننده)، استئوپنی (یک مطالعه؛ 44 شرکت‌کننده) و آسیب تروماتیک مغزی (یک مطالعه؛ 60 شرکت‌کننده).
دو مطالعه منحصرا کودکان را بررسی کردند؛ مابقی مطالعات افراد بزرگسال را جذب کردند. کارآزمایی‌ها بین چهار هفته و شش ماه به طول انجامیدند. دارونما (placebo) در 24 مطالعه در نقش کنترل بازی کرد. خطر سوگیری کلی برای چهار مطالعه در سطح پائین، برای یک مطالعه در سطح بالا و برای 22 مطالعه نامشخص بود.
در بزرگسالان مبتلا به آسم، نمی‌دانیم که عصاره پوست درخت کاج تغییر در درصد پیش‌بینی شده حجم بازدمی اجباری در یک ثانیه (FEV1)/ ظرفیت حیاتی اجباری (FVC) را افزایش می‌دهد یا خیر (تفاوت میانگین (MD): 7.70؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 3.19 تا 12.21؛ یک مطالعه؛ 44 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین)، باعث افزایش در تغییر درصد پیش‌بینی شده FEV1 می‌شود یا خیر (MD: 7.00؛ 95% CI؛ 0.10 تا 13.90؛ یک مطالعه؛ 44 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین)، نشانه‌های آسم را بهبود می‌بخشد یا خیر (خطر نسبی (RR): 1.85؛ 95% CI؛ 1.32 تا 2.58؛ یک مطالعه؛ 60 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین) یا باعث افزایش در تعداد افرادی می‌شود که می‌توانند استفاده از اسپری‌های استنشاقی آلبوترول را متوقف کنند یا خیر (RR: 6.00؛ 95% CI؛ 1.97 تا 18.25؛ یک مطالعه؛ 60 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین).
در کودکان مبتلا به ADHD، مشخص نیست که عصاره پوست درخت کاج باعث کاهش نقص‌توجه و بیش‌فعالی، ارزیابی شده توسط مقیاس‌های رتبه‌بندی والدین و معلمان (سنتز نقل قول (narrative)؛ یک مطالعه؛ 57 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین) یا افزایش تغییر در هماهنگی بینایی-حرکتی و تمرکز (MD: 3.37؛ 95% CI؛ 2.41 تا 4.33؛ یک مطالعه؛ 57 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین) خواهد شد یا خیر.
در شرکت‌کنندگان مبتلا به CVD، نمی‌دانیم که عصاره پوست درخت کاج فشار خون دیاستولیک را کاهش (MD؛ 3.00- میلی‌متر جیوه؛ 95% CI؛ 4.51- تا 1.49-؛ یک مطالعه؛ 61 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین)؛ کلسترول HDL را افزایش (MD؛ 0.05 میلی‌مول/لیتر؛ 95% CI؛ 0.01- تا 0.11؛ یک مطالعه؛ 61 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین) یا کلسترول LDL را کاهش (MD؛ 0.03- میلی‌مول/لیتر؛ 95% CI؛ 0.05 تا 0.00 یک مطالعه؛ 61 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین) می‌دهد یا خیر.
در شرکت‌کنندگان مبتلا به CVI، نمی‌دانیم که عصاره پوست درخت کاج باعث کاهش نمرات درد (MD: -0.59؛ 95% CI؛ 1.02- تا 0.16-؛ یک مطالعه؛ 40 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین)؛ افزایش میزان برطرف شدن درد (RR: 25.0؛ 95% CI؛ 1.58 تا 395.48؛ یک مطالعه؛ 40 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین) یا افزایش اثربخشی درمان بر اساس قضاوت پزشک (RR: 4.75؛ 95% CI؛ 1.97 تا 11.48؛ 1 مطالعه؛ 40 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین) خواهد شد یا خیر.
در دیابت نوع 2، نمی‌دانیم که عصاره پوست درخت کاج منجر به کاهش بیشتر در قند خون ناشتا (MD؛ 1.0 میلی‌مول/لیتر؛ 95% CI؛ 0.91 تا 1.09؛ یک مطالعه؛ 48 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین) یا کاهش HbA1c (MD؛ 0.90-%؛ 95% CI؛ 1.78- تا 0.02-؛ 1 مطالعه؛ 48 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین) خواهد شد یا خیر. در یک گروه مخلوط از شرکت‌کنندگان مبتلا به دیابت نوع 1 و 2، نمی‌دانیم که عصاره پوست درخت کاج HbA1c را کاهش می‌دهد یا خیر (MD؛ 0.20- درصد؛ 95% CI؛ 1.83- تا 1.43؛ یک مطالعه؛ 67 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین).
در مردان مبتلا به اختلال نعوظ، مشخص نیست که مکمل‌های عصاره پوست درخت کاج نمرات شاخص بین‌المللی عملکرد نعوظ-5 (International Index of Erectile Function-5) را افزایش می‌دهد یا تاثیری ندارد (تجمیع نشده؛ دو مطالعه؛ 147 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین). در زنان مبتلا به اختلال عملکرد جنسی، نمی‌دانیم که عصاره پوست درخت کاج میزان رضایت را که با استفاده از شاخص عملکرد جنسی زنان اندازه‌گیری شد، افزایش می‌دهد یا خیر (MD: 5.10؛ 95% CI؛ 3.49 تا 6.71؛ یک مطالعه؛ 75 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین) یا منجر به کاهش بیشتر نمرات درد خواهد شد یا خیر (MD: 4.30؛ 95% CI؛ 2.69 تا 5.91؛ یک مطالعه؛ 75 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین).
در بزرگسالان مبتلا به استئوآرتریت زانو، مشخص نیست که عصاره پوست درخت کاج باعث کاهش نمرات ترکیبی Western Ontario and McMaster Universities Osteoarthritis Index (MD: -730.00؛ 95% CI؛ 1011.95- تا 448.05-؛ یک مطالعه؛ 37 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین) یا کاهش استفاده از داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (MD: -18.30؛ 95% CI؛ 25.14- تا 11.46-؛ یک مطالعه؛ 35 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین) خواهد شد یا خیر. ما نمی‌دانیم که عصاره پوست درخت کاج باعث افزایش آلکالن فسفاتاز استخوان در زنان یائسه مبتلا به استئوپنی می‌شود یا تاثیری ندارد (MD؛ 1.16 میکروگرم/لیتر؛ 95% CI؛ 2.37- تا 4.69؛ یک مطالعه؛ 40 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین).
در افراد مبتلا به آسیب تروماتیک مغزی، مشخص نیست عصاره پوست درخت کاج منجر به کاهش در نمرات نارسایی شناختی (MD: -2.24؛ 95% CI؛ 11.17- تا 6.69؛ یک مطالعه؛ 56 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین) یا نشانه‌های پس از ضربه مغزی ( MD: -0.76؛ 95% CI؛ 5.39- تا 3.87؛ یک مطالعه؛ 56 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین) خواهد شد یا خیر.
برای اکثر مقایسه‌ها، مطالعات در مورد پیامدهای پذیرش در بیمارستان یا عوارض جانبی جدی گزارشی را ارائه ندادند.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.