پیشینه
سالانه 500,000 کودک در سرتاسر جهان کور می‌شوند؛ 75% آنها در کشورهای با سطح درآمد پائین زندگی می‌کنند. علل اصلی کوری در کودکان از ناحیه‌ای به ناحیه دیگر فرق می‌کند و به استانداردهای زندگی در آن جامعه مربوط است. شایع‌ترین علل کوری در کشورهای با سطح درآمد پائین عبارتند از: عفونت چشمی نوزاردان، درمان‌های چشمی مرسوم زیان‌آور، کمبود ویتامین A و اسکار چشمی ناشی از سرخک. ویتامین A یک ماده تغذیه‌ای مهم در بدن بوده و برای کارکرد نرمال چشم نیاز است. کمبود آن موجب بینایی ضعیف می‌شود.
عفونت سرخک در کودکان با کمبود ویتامین A و کوری همراه است. کنترل کوری در کودکان اولویت مهم درون سازمان جهانی بهداشت است (VISION 2020 The Right to Sight Program). مطالعات، تاثیر سودمند ویتامین A را در کاهش بار (burden) بیماری و نرخ مرگ‌ومیر در کودکان مبتلا به سرخک گزارش کرده‌اند. این مرور، کاربرد ویتامین A را در پیشگیری از کوری در کودکان مبتلا به سرخک بدون وجود خصوصیات کمبود ویتامین A ارزیابی کرده است.
ویژگی‌های مطالعه
ما دو کارآزمایی تصادفی‌سازی و کنترل شده را با شواهد با کیفیت متوسط شامل 260 کودک مبتلا به سرخک وارد کردیم، در این دو مطالعه کودکانی که ویتامین A دریافت می‌کردند با کودکانی که ویتامین A دریافت نمی‌کردند، مقایسه شده بودند.
نتایج کلیدی
شواهد تا دسامبر 2015 به‌روز است. دو دوز ویتامین A در دو روز متوالی به کودکان مبتلا به سرخک بستری در بیمارستان داده شد، این نکته باعث شد غلظت ویتامین A در خون بعد از یک هفته افزایش یابد. با این حال، محدودیتی وجود دارد چون هیچ یک از دو مطالعه وارد شده گزارشی از کوری یا دیگر مشکلات چشمی در کودکان مبتلا به سرخک نداشتند. هم‌چنین هیچ عارضه جانبی از این درمان در مطالعات وارد شده گزارش نشده بود. ما شواهد کافی برای تعیین مزیت یا عدم مزیت ویتامین A در پیشگیری از کوری در کودکان مبتلا به سرخک در اختیار نداریم.
کیفیت شواهد
کیفیت شواهد و متدولوژی هر دو مطالعه در سطح متوسط بود. حجم نمونه مطالعات وارد شده نسبتا کم بود و این نکته می‌تواند دقت نتایج را تحت تاثیر قرار دهد.
هیچ کارآزمایی را پیدا نکردیم که در آن این نکته ارزیابی شده باشد که تجویز مکمل ویتامین A در کودکان از سرخک پیشگیری می‌کند یا خیر، هم‌چنین در هیچ یک از مطالعات از کوری یا دیگر موربیدیتی‌های چشمی به مثابه نقاط پایانی گزارشی وجود نداشت.
کاهش غلظت ویتامین A، خطر کوری را در کودکان مبتلا به سرخک افزایش می‌دهد. تجویز مکمل ویتامین A در کودکان مبتلا به سرخک به کنترل کوری در آنها کمک می‌کند، این نکته اولویت بالایی درون سازمان جهانی بهداشت (WHO) دارد (VISION 2020 The Right to Sight Program).
ارزیابی اثربخشی ویتامین A در پیشگیری از کور شدن در کودکان مبتلا به سرخک بدون وجود خصوصیات بالینی قبلی از کمبود ویتامین A.
ما به جست‌وجو در CENTRAL، شماره 11؛ 2015؛ MEDLINE (از 1950 تا هفته 3 دسامبر 2015)؛ Embase (از 1974 تا دسامبر 2015)؛ و LILACS (از 1985 تا دسامبر 2015) پرداختیم.
معیار انتخاب، کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده (randomised controlled trials; RCTs) بود که در آنها اثربخشی ویتامین A در پیشگیری از کوری در کودکان با تغذیه خوب اما مبتلا به سرخک ارزیابی شده بود، این کودکان سابقه بالینی قبلی از کمبود ویتامین A نداشتند.
دو نویسنده مرور به‌طور مستقل از هم، برای مرور اصیل، مطالعات را از نظر واجد شرایط بودن برای ورود به این مرور بررسی کرده و داده‌ها را بر اساس پیامدهای گزارش شده استخراج کردند. ما با نویسندگان کارآزمایی در مطالعات وارد شده تماس گرفتیم تا اطلاعات اضافی را از داده‌های منتشر نشده به دست آوریم. دو RCT را وارد کردیم که به لحاظ بالینی ناهمگون بودند. ما گزارش پیامدهای پیوسته را به صورت تفاوت میانگین (MD) با 95% فاصله اطمینان (CI) ارائه کردیم، هم‌چنین پیامدهای دو-حالتی را به صورت خطر نسبی (RR) با 95% CI بیان کردیم. به دلیل ناهمگونی بالینی واضح و مشخص، انجام متا‌آنالیز (meta-analysis) را نامناسب دانستیم.
در اولین انتشار این مرور، دو RCT با 260 کودک مبتلا به سرخک که در آنها ویتامین A با دارونما (placebo) مقایسه شده بود، با معیارهای ورود به این مرور مطابقت داشتند. هیچ یک از دو مطالعه، کوری یا دیگر موربیدیتی‌های چشمی را به مثابه نقاط پایانی (end points) گزارش نکرده بودند. در یک کارآزمایی با کیفیت متوسط، شواهدی برای افزایش معنادار سطح رتینول سرم در گروه ویتامین A یک هفته بعد از دو دوز ویتامین A وجود داشت (MD: 9.45 میکروگرم/دسی‌لیتر؛ 95% CI؛ 2.19 تا 16.71؛ 17 شرکت‌کننده، شواهد با کیفیت متوسط)، اما شش هفته بعد از سه دوز ویتامین A این اثر دیده نشد (MD: 2.56 میکروگرم/دسی‌لیتر؛ 95% CI؛ 5.28- تا 10.40؛ 39 شرکت‌کننده، شواهد با کیفیت متوسط). تفاوت معناداری در افزایش وزن در شش هفته (MD: 0.39 کیلوگرم؛ 0.04- تا 0.82؛ 48 شرکت‌کننده، شواهد با کیفیت متوسط) و شش ماه (MD: 0.52 کیلوگرم؛ 95% CI؛ 0.08- تا 1.12؛ 36 شرکت‌کننده، شواهد با کیفیت متوسط) بعد از سه دوز ویتامین A وجود نداشت.
در کارآزمایی دوم نیز تفاوت معناداری در سطح رتینول سرم دو هفته بعد از تک‌دوز ویتامین A دیده نشد (MD: 2.67 میکروگرم/دسی‌لیتر؛ 95% CI؛ 0.29- تا 5.63؛ 155 شرکت‌کننده، شواهد با کیفیت متوسط). درصد سوءتغذیه بین دو گروه در یک هفته (RR: 0.93؛ 95% CI؛ 1.54 تا 0.56؛ 145 شرکت‌کننده) و دو هفته (RR؛ 0.82؛ 95% CI؛ 0.52 تا 1.29؛ 147 شرکت‌کننده) بعد از تک‌دوز ویتامین A، تفاوت معناداری نداشت. هیچ حادثه جانبی در هر دو مطالعه گزارش نشده بود. ما هیچ RCT جدیدی برای این نسخه دوم به‌روز شده پیدا نکردیم.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.