عدم حضور در قرار ویزیت در مراکز مراقبت سلامت نهتنها بر سلامت بیماران بلکه همچنین بر کارایی سیستم سلامت تاثیر میگذارد. در این مرور، که نسخه بهروز شده از مرور اصیل منتشرشده در جولای 2012 است، به ارزیابی این موضوع پرداختیم که ارسال یادآورها به بیماران برای حضور در قرار ویزیت با استفاده از پیامهای متنی تلفن همراه (سرویس پیام کوتاه (Short Message Service; SMS) و سرویس پیام چندرسانهای (Multimedia Message Service; MMS))، میتواند حضور در این جلسات را بهبود بخشد یا خیر.
این مرور شامل هشت کارآزمایی تصادفیسازی و کنترلشده بود که تا آگوست 2012 منتشر شده، و شامل 6615 شرکتکننده بودند. چهار مورد از این کارآزماییها اخیرا وارد این نسخه بهروز شدند. شواهد حاصل از این مرور با کیفیت پائین تا متوسط نشان میدهد که ارسال یادآور از طریق پیامهای تلفن همراه در مقایسه با عدم ارسال یادآور یا ارسال یادآورهای پستی، احتمال حضور افراد را در قرار ویزیت در مراکز مراقبت سلامت افزایش داده و تاثیری مشابه یادآوری تلفنی بر حضور افراد در این جلسات دارد. دو مطالعه گزارش کردند که هزینه ارسال هر پیام متنی یادآوری جهت هر حضور، کمتر از یادآوری از طریق تماس تلفنی است.
یک مطالعه گزارش داد که بهطور کلی در طول دوره مطالعه هیچ عارضه جانبی مشاهده نشد؛ هیچیک از مطالعات بهطور دقیق به عوارض جانبی خاص مانند نقض حریم خصوصی، تفسیر نادرست دادهها، یا شکست در ارسال پیام اشاره نکردند. مطالعاتی که در این مرور وارد شدند، در مورد پیامدهای سلامت یا تصور افراد از بیخطر بودن دریافت یادآور از طریق پیامک، گزارشی را ارائه نکردند. انجام کارآزماییهای تصادفیسازی شده بیشتری لازم است تا بتوان تاثیرات استفاده از سیستم پیامرسان تلفن همراه را برای یادآوری و حضور در ملاقاتهای مراکز مراقبت سلامت ارزیابی کرد.
شواهدی با کیفیت پائین تا متوسط حاصل از این مرور نشان میدهد که ارسال یادآور از طریق پیامهای تلفن همراه در مقایسه با عدم ارسال یادآور یا ارسال یادآورهای پستی، احتمال حضور افراد را در قرار ویزیت در مراکز مراقبت سلامت افزایش میدهد.
یادآورهای پیامکی از نظر تاثیر بر میزان حضور افراد در این جلسات، مشابه یادآورهای تلفنی بوده و هزینه کمتری نسبت به یادآوری تلفنی داشتند. بااینحال، مطالعات واردشده ناهمگون بودند و کیفیت شواهد موجود نیز در سطح پائین تا متوسط قرار داشت. علاوهبراین، اطلاعات کافی در مورد تاثیرات سلامت، عوارض جانبی و آسیبها، ارزیابی کاربران از مداخله و درک آنها از بیخطر بودن مداخله وجود ندارد. بنابراین، شواهد فعلی هنوز هم برای اتخاذ تصمیمگیری آگاهانه کافی نیست.
نیاز به انجام کارآزماییهای تصادفیسازی شده بیشتر و با کیفیت بالا در زمینه ارسال یادآورها از طریق پیامهای تلفن همراه وجود دارد که نهتنها میزان حضور بیماران را اندازهگیری کنند، بلکه بر مقرونبهصرفه بودن این مداخلات نیز تمرکز داشته باشند. پیامدهای سلامت، ارزیابی بیماران و ارائهدهندگان مراقبت سلامت از بیخطر بودن مداخلات، آسیبهای احتمالی، و عوارض جانبی ناشی از ارسال یادآورها از طریق پیامهای تلفن همراه، باید مورد ارزیابی قرار گیرند. مطالعات باید محتوای پیام و زمانبندی آن را در ارتباط با قرار ویزیت گزارش کنند.
این مرور، یک نسخه بهروز شده از مرور اصلی کاکرین است که در جولای 2012 منتشر شد. عدم حضور مرتب و بهموقع در برنامههای ویزیت یکی از دلایل اصلی ناکارآمدی در ارائه خدمات مراقبت سلامت است که هزینههای مالی قابل توجهی را برای سیستم سلامت به همراه دارد و منجر به تاخیر در تشخیص و درمان مناسب میشود. فراموشی بیماران یکی از دلایل اصلی عدم حضور در جلسات درمانی است. ارسال یادآور به بیماران ممکن است به کاهش تعداد قرارملاقاتهای ازدسترفته کمک کند. روشهای ارسال یادآورهای مربوط به قرار ویزیت به بیماران، شامل ارتباطات حضوری، پیامهای پستی، تماس با خطوط ثابت یا تلفنهای همراه و پیامکهای تلفن همراه هستند. برنامههای پیامرسان تلفن همراه، مانند سرویس پیام کوتاه (Short Message Service; SMS) و سرویس پیام چندرسانهای (Multimedia Message Service; MMS)، میتوانند یک روش ارائه مهم و ارزان برای یادآوری قرار ویزیت در مراکز مراقبت سلامت باشند.
هدف از انجام این مرور، در واقع، بهروز کردن مروری است که به ارزیابی تاثیرات استفاده از سیستم پیامرسان تلفن همراه برای یادآوری و حضور در برنامههای ویزیت مراکز مراقبت سلامت پرداخت. اهداف ثانویه عبارت بودند از ارزیابی هزینهها؛ پیامدهای سلامت؛ ارزیابی مداخله و درک بیخطر بودن (safety) از دیدگاه بیماران و ارائهدهندگان مراقبت سلامت؛ و بررسی آسیبها و عوارض جانبی احتمالی مرتبط با مداخله.
جستوجوهای اصلی در ماه جون سال 2009 انجام شدند. برای این نسخه بهروز شده، پایگاه مرکزی ثبت کارآزماییهای کنترلشده کاکرین (CENTRAL، کتابخانه کاکرین ، سال 2012، شماره 8)؛ MEDLINE (OvidSP) (ژانویه 1993 تا آگوست 2012)؛ EMBASE (OvidSP) (ژانویه 1993 تا آگوست 2012)؛ PsycINFO (OvidSP) (ژانویه 1993 تا آگوست 2012) و CINAHL (EbscoHOST) (ژانویه 1993 تا آگوست 2012) را جستوجو کردیم. همچنین منابع علمی خاکستری (grey literature) (از جمله پایگاههای ثبت کارآزمایی) و فهرست منابع مقالات را مرور کردیم.
کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترلشدهای (randomised controlled trials; RCTs) که اثربخشی استفاده از پیامرسان تلفن همراه را جهت یادآوری شرکت در ویزیتها در مراکز مراقبت سلامت ارزیابی کردند. فقط مطالعاتی را وارد این مرور کردیم که در آنها ارزیابی تاثیرات استفاده از سیستم پیامرسان تلفن همراه، مستقل از دیگر فناوریها یا مداخلات، امکانپذیر بود.
دو نویسنده مرور بهطور مستقل از هم تمامی مطالعات را براساس معیارهای ورود ارزیابی کردند، و هرگونه اختلافنظر توسط نویسنده سوم مرور حلوفصل شد. ویژگیهای طراحی مطالعه، ویژگیهای جمعیت هدف، مداخلات و عوامل کنترل، و دادههای نتایج توسط دو نویسنده مرور استخراج شده و توسط نویسنده سوم تایید شدند. دو نویسنده، خطر سوگیری (bias) مطالعات واردشده را ارزیابی کردند. ازآنجاکه ویژگیهای مداخله و معیارهای پیامد بین مطالعات واردشده مشابه بودند، یک متاآنالیز را برای تخمین اندازه تاثیرگذاری (effect size) کلی انجام دادیم.
هشت کارآزمایی تصادفیسازی و کنترلشده را شامل 6615 شرکتکننده وارد این مرور کردیم. چهار مورد از این مطالعات، بهتازگی و در طول انجام این نسخه بهروز شده شناسایی شدند.
شواهدی با کیفیت متوسط از هفت مطالعه (5841 شرکتکننده) نشان میدهند ارسال یادآوری از طریق پیامهای تلفن همراه در مقایسه با یادآوری نکردن، میزان حضور در قرار ویزیتهای مراکز مراقبت سلامت را بهبود میبخشد (خطر نسبی (RR): 1.14؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 1.03 تا 1.26). همچنین شواهدی با کیفیت متوسط از سه مطالعه (2509 شرکتکننده) نشان داد که ارسال یادآوری از طریق پیامهای تلفن همراه تاثیر مشابهی با یادآوری از طریق تماس تلفنی داشت (RR: 0.99؛ (95% CI؛ 0.95 تا 1.02). شواهدی با کیفیت پائین از یک مطالعه (291 شرکتکننده) نشان میدهد که ارسال پیام یادآوری از طریق پیامهای تلفن همراه بهعلاوه ارسال یادآورهای پستی در مقایسه با ارسال یادآورهای پستی بهتنهایی، میزان حضور افراد را در قرار ویزیتهای مراکز مراقبت سلامت بهبود میبخشد (RR: 1.10؛ 95% CI؛ 1.02 تا 1.19). بهطور کلی، میزان حضور در این جلسات، برای گروه بدون یادآوری 67.8%، برای گروه یادآوری از طریق پیامهای تلفن همراه 78.6%، و برای گروه یادآوری از طریق تماس تلفنی، 80.3% بودند. یک مطالعه گزارش داد که بهطور کلی در طول دوره مطالعه هیچ عارضه جانبی مشاهده نشد؛ هیچیک از مطالعات بهطور دقیق به عوارض جانبی خاص مانند نقض حریم خصوصی، تفسیر نادرست دادهها، یا شکست در ارسال پیام اشاره نکردند. دو مطالعه گزارش کردند که هزینه ارسال هر پیام متنی برای هر حضور، به ترتیب 55% و 65% کمتر از هزینه یادآوری از طریق تماس تلفنی بود. مطالعاتی که در این مرور وارد شدند، در مورد پیامدهای سلامت یا تصور افراد از بیخطر بودن دریافت یادآور از طریق پیامک، گزارشی را ارائه نکردند.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.