استفاده از سیستم پیام‌رسان تلفن همراه برای انتقال نتایج بررسی‌های پزشکی

تلفن‌های همراه راهی را برای انتقال سریع اطلاعات از طریق ارسال پیام‌های متنی ساده و کوتاه ارائه می‌دهند. این مرور بررسی می‌کند که استفاده از برنامه‌های کاربردی تلفن همراه مانند سرویس پیام کوتاه (Short Message Service; SMS) و سرویس پیام چندرسانه‌ای (Multimedia Message Service; MMS) می‌توانند برای ارسال اطلاعات به بیماران در مورد نتایج تست مفید باشند یا خیر. همچنین خطرات احتمالی ارسال نتایج را از این طریق بررسی کردیم. این مرور، فقط یک مطالعه را یافت که تاثیر استفاده از پیام‌رسان تلفن همراه را برای ارسال نتایج بررسی‌های پزشکی ارزیابی کرد. این مطالعه با خطر سوگیری (bias) بالایی همراه بود. مطالعه مذکور نشان داد که ارسال زودهنگام نتایج تست غربالگری پیش از زایمان از طریق پیامک، تفاوتی را در نمرات اضطراب همه زنان باردار (صرف‌نظر از نتیجه تست) یا در صورت مثبت بودن نتیجه تست، ایجاد نخواهد کرد، بااین‌حال، ممکن است میزان اضطراب را در زنان بارداری که نتیجه تست آنها منفی است، کاهش دهد. سودمندی استفاده از پیام‌های تلفن همراه در موقعیت‌های دیگر یا پیامدهای منفی احتمالی هنوز مشخص نیست.

نتیجه‌گیری‌های نویسندگان: 

شواهد بسیار محدود و با کیفیت پائین را پیدا کردیم که انتقال نتایج بررسی‌های پزشکی از طریق پیام‌رسان تلفن همراه ممکن است تفاوتی اندک یا عدم تفاوت در میزان اضطراب زنان به‌طور کلی یا در زنان با نتایج تست مثبت ایجاد کند، اما ممکن است اضطراب را در زنان با نتایج تست منفی کاهش دهد. بااین‌حال، با توجه به اینکه فقط یک مطالعه در این مرور وارد شد، شواهد موجود برای توصیه به استفاده از این روش انتقال نتایج، در حال حاضر کافی نیست. انجام پژوهش‌های بیشتری در مورد اثربخشی و ارزیابی کاربران از این مداخلات مورد نیاز است. به‌ویژه، پژوهش‌های بیشتری باید در مورد خطرات و محدودیت‌های احتمالی این مداخلات انجام شوند.

خلاصه کامل را بخوانید...
پیشینه: 

سیستم پیام‌رسان تلفن همراه، مانند سرویس پیام کوتاه (Short Message Service; SMS) و سرویس پیام چندرسانه‌ای (Multimedia Message Service; MMS)، به‌سرعت به یک روش ارتباطی با طیف گسترده‌ای از کاربردها، از جمله انتقال نتایج بررسی‌های پزشکی به بیماران، تبدیل شده است. روش‌های جایگزین برای انتقال نتایج شامل روش حضوری، پیام‌های پستی، تماس با خطوط ثابت یا تلفن‌های همراه، از طریق سوابق رکورد سلامت مبتنی بر وب و ایمیل هستند. از مزایای احتمالی استفاده از سیستم پیام‌رسان تلفن همراه می‌توان به راحتی برای بیماران و ارائه‌دهندگان مراقبت سلامت، کاهش زمان انتظار برای دریافت خدمات سلامت و هزینه‌های مراقبت سلامت اشاره کرد.

اهداف: 

ارزیابی تاثیرات استفاده از سیستم پیام‌رسان تلفن همراه برای انتقال نتایج بررسی‌های پزشکی، بر رفتار جست‌وجوی خدمات مراقبت سلامت و پیامدهای سلامت افراد. اهداف ثانویه شامل بررسی ارزیابی شرکت‌کنندگان از مداخله، هزینه‌های مستقیم و غیرمستقیم خدمات مراقبت سلامت و خطرات و آسیب‌های احتمالی مرتبط با مداخله هستند.

روش‌های جست‌وجو: 

پایگاه مرکزی ثبت کارآزمایی‌های کنترل‌شده کاکرین (CENTRAL، کتابخانه کاکرین ، سال 2009، شماره 2)؛ MEDLINE (OvidSP) (ژانویه 1993 تا جون 2009)؛ EMBASE (OvidSP) (ژانویه 1993 تا جون 2009)؛ PsycINFO (OvidSP) (ژانویه 1993 تا جون 2009)؛ CINAHL (EbscoHOST) (ژانویه 1993 تا جون 2009)؛ LILACS (ژانویه 1993 تا جون 2009) و African Health Anthology (ژانویه 1993 تا جون 2009) را جست‌وجو کردیم. همچنین منابع علمی خاکستری (grey literature) (جمله پایگاه ثبت کارآزمایی) و فهرست منابع مقالات را مرور کردیم.

معیارهای انتخاب: 

کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل‌شده (randomised controlled trials; RCTs)، کارآزمایی شبه-تصادفی‌سازی و کنترل‌شده (QRCTs)، مطالعات کنترل‌شده قبل-و-بعد (CBA)، یا مطالعات سری زمانی منقطع‌شده (ITS) را با حداقل سه نقطه زمانی پیش و پس از مداخله وارد این مرور کردیم. مطالعاتی را وارد کردیم که به ارزیابی تاثیر استفاده از پیام‌های تلفن همراه برای انتقال نتایج تست‌های پزشکی، میان ارائه‌دهنده مراقبت سلامت یا «رفیق درمان» (treatment buddy) و بیمار پرداختند. فقط مطالعاتی را وارد کردیم که در آنها ارزیابی تاثیرات استفاده از سیستم پیام‌رسان تلفن همراه مستقل از دیگر فناوری‌ها یا مداخلات امکان‌پذیر بود.  

گردآوری و تجزیه‌وتحلیل داده‌ها: 

دو نویسنده مرور به‌طور مستقل از هم تمامی مطالعات را بر اساس معیارهای ورود ارزیابی کردند، و هرگونه اختلاف‌نظر توسط نویسنده سوم مرور برطرف شد. ویژگی‌های طراحی مطالعه، ویژگی‌های جمعیت هدف، مداخلات و کنترل‌ها، و داده‌های نتایج توسط دو نویسنده مرور استخراج شده و توسط نویسنده سوم تایید شدند. پیامدهای اولیه مورد نظر، پیامدهای سلامت و استفاده از خدمات مراقبت سلامت به‌عنوان نتیجه مداخله بودند. همچنین ارزیابی بیماران و ارائه‌دهندگان خدمات را از مداخله، آگاهی از بی‌خطری (safety) مداخله، هزینه‌ها و آسیب‌ها یا عوارض جانبی احتمالی مداخله را در نظر گرفتیم.

نتایج اصلی: 

تعداد یک کارآزمایی تصادفی‌سازی و کنترل‌شده را شامل 2782 شرکت‌کننده وارد این مرور کردیم. این مطالعه تاثیرات پیام‌رسان تلفن همراه را در کاهش اضطراب در زنانی که منتظر نتایج غربالگری بیوشیمیایی پره‌ناتال برای سندرم داون (Down syndrome) بودند، با ارسال گزارش سریع نتایج پیش از قرار ملاقات بعدی بررسی کرد. مطالعه مذکور، پیامدهای سلامت را با استفاده از پرسش‌نامه اضطراب حالت-ویژگی اسپیلبرگر (Spielberger State-Trait Anxiety Inventory; STAI) اندازه‌گیری کرد که شامل یک مقیاس (20 تا 80 امتیاز، نمره بالاتر نشان‌دهنده اضطراب بالاتر) برای توصیف احساس پاسخ‌دهنده در یک لحظه خاص از زمان (حالت اضطراب) است. این مطالعه، که در معرض خطر سوگیری (bias) بالا قرار داشت، نشان داد که میانگین نمره اضطراب در زنانی که نتیجه تست خود را زودهنگام از طریق پیامک دریافت کردند، نسبت به زنانی که هنوز نتیجه خود را دریافت نکرده بودند، 2.48 امتیاز کمتر بود (95% CI؛ 8.79- تا 3.84). میانگین نمره اضطراب زنانی که نتیجه تست سرم منفی را دریافت کردند، نسبت به زنان گروه کنترل، 5.3 امتیاز کمتر بود (95% CI؛ 5.99- تا 4.61-). میانگین نمره اضطراب میان زنانی که نتیجه تست سرم مثبت خود را زودهنگام از طریق پیام متنی دریافت کردند، 1.2 امتیاز بالاتر (95% CI؛ 3.48- تا 5.88) از زنان گروه کنترل گزارش شد. شواهد موجود به دلیل خطر سوگیری بالا در مطالعه واردشده، همچنین این واقعیت که شواهد فقط از یک مطالعه به‌دست آمد، از کیفیت پائینی برخوردار بودند. این مطالعه در مورد پیامدهای دیگر مورد نظر مانند رضایت بیمار، عوارض جانبی یا هزینه‌ها، گزارشی را ارائه نکرد.

یادداشت‌های ترجمه: 

این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.

Tools
Information