هدف از این مطالعه مروری چیست؟
هدف از این مرور کاکرین، رسیدن به این موضوع بود که پروبیوتیک‌ها می‌توانند در افراد مبتلا به کولیت اولسراتیو باعث حفظ بهبودی شوند یا خیر. ما برای پاسخ به این سؤال داده‌های 12 مطالعه را با مجموع 1473 نفر گردآوری و تجزیه‌وتحلیل کردیم.
پیام‌های کلیدی
این سوال که پروبیوتیک‌ها می‌توانند باعث حفظ بهبودی در افراد مبتلا به کولیت اولسراتیو شوند یا خیر، همچنان بی‌جواب مانده است. هنگامی که پروبیوتیک‌ها با دارونما (placebo) مقایسه شدند، هیچ موردی از عوارض جانبی جدی مشاهده نشد. با این حال، یک مطالعه تعداد مشابهی را از عوارض جانبی جدی در افرادی که پروبیوتیک مصرف کردند و بیمارانی که تحت درمان با 5-آمینوسالیسیلیک اسید (5-ASA، داروی ضدالتهابی که برای درمان کولیت اولسراتیو و دیگر شرایط استفاده می‌شود) بودند، گزارش کرد. اطلاعات بیشتر در مورد اینکه این حوادث جانبی از چه نوعی بودند، ارائه نشد.
چه چیزی در این مطالعه مروری مورد بررسی قرار گرفت؟
کولیت اولسراتیو یک بیماری مزمن روده بزرگ است که باعث التهاب (تورم) می‌شود. برخی از علائم این بیماری شامل درد شکمی، اسهال و خستگی است. پروبیوتیک‌ها موجودات زنده میکروسکوپی هستند که تصور می‌شود رشد باکتری‌ها را در روده تغییر داده و باعث کاهش التهاب می‌شوند.
نتایج اصلی این مرور چه هستند؟
ما به دنبال کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده‌ای (RCTها؛ مطالعات بالینی که افراد را به‌طور تصادفی در یکی از دو یا چند گروه درمانی قرار می‌دهند) بودیم که به مقایسه پروبیوتیک‌ها با دارونما (درمان ساختگی)، پروبیوتیک‌ها با 5-ASA و ترکیب پروبیوتیک‌ها و 5-ASA با 5-ASA پرداختند. ما 12 RCT را شامل 1473 شرکت‌کننده وارد کردیم. کارآزمایی‌ها به مردان و زنان بزرگسال پرداختند. فقط سه مطالعه به روشنی بیان كردند كه شركت‌كنندگان مجاز به مصرف سایر داروها به غیر از مواردی كه مقایسه می‌شدند، نبودند.
1) زمانی که پروبیوتیک‌ها با دارونما مقایسه شد، تفاوت روشنی در تعداد افرادی که عود بالینی داشتند، دیده نشد.
2) زمانی که پروبیوتیک‌ها با 5-ASA مقایسه شد، تفاوت روشنی نیز در تعداد افرادی که عود بالینی داشتند، مشاهده نشد.
3) مشخص نیست که پروبیوتیک‌ها در مقایسه با دارونما، منجر به اختلاف در تعداد افرادی می‌شوند که در فاز بهبودی بالینی باقی می‌مانند یا خیر، زیرا کیفیت شواهد بسیار پایین است.
4) زمانی که پروبیوتیک‌ها با 5-ASA مقایسه شد، تفاوت روشنی در تعداد افرادی که در فاز بهبودی بالینی باقی ماندند، دیده نشد.
5) زمانی که ترکیب پروبیوتیک‌ها و 5-ASA با 5-ASA مقایسه شد، تفاوت مشخصی در تعداد افرادی که در فاز بهبودی بالینی باقی ماندند، مشاهده نشد.
6) مشخص نیست که پروبیوتیک‌ها در ترکیب با 5-ASA در مقایسه با 5-ASA به‌تنهایی، منجر به تفاوت در تعداد افرادی می‌شوند که بیماری‌شان عود می‌کنند یا خیر.
7) هیچگونه عارضه جانبی جدی در کارآزمایی‌هایی که پروبیوتیک‌ها را با دارونما مقایسه کردند، گزارش نشد. یک مطالعه که پروبیوتیک‌ها را با 5-ASA مقایسه کرد، تعداد مشابهی را از عوارض جانبی جدی با هر دو نوع درمان گزارش کرد. قطع درمان به دلیل اختلالات دستگاه گوارش مانند مدفوع خونی، تهوع، اسهال و درد شکم بود.
8) اطلاعات کافی از مطالعات موجود در مورد چگونگی تأثیر پروبیوتیک‌ها بر کیفیت زندگی افراد و نیاز به درمان اضافی، در مقایسه با سایر درمان‌ها، وجود نداشت.
نتیجه‌گیری
ما مطمئن نیستیم که پروبیوتیک‌ها می‌توانند باعث حفظ بهبودی در افراد مبتلا به کولیت اولسراتیو شوند یا خیر. دلیل این امر این است که مطالعات تعداد شرکت‌کنندگان بسیار کمی داشته و با استفاده از روش‌های قابل‌اعتماد انجام نشدند. با توجه به شواهد ارائه شده در این مطالعات، ما قادر به نتیجه‌گیری‌های قوی در مورد اثربخشی پروبیوتیک‌ها نیستیم؛ انجام مطالعاتی با طراحی بهتر و با شرکت‌کنندگان بیشتر مورد نیاز است.
این مرور تا چه زمانی به‌روز است؟
این مرور تا اکتبر 2019 به‌روز است.
اثربخشی پروبیوتیک‌ها برای حفظ بهبودی در کولیت اولسراتیو هنوز ناشناخته باقی مانده است. این امر به دلیل وجود شواهدی با قطعیت پائین یا بسیار پائین از مطالعاتی هستند که ضعیف انجام شدند، و تعداد محدودی را از داده‌ها از تعداد کمی از شرکت‌کنندگان شرکت دادند. کارآزمایی‌های آینده با مقایسه پروبیوتیک‌ها و 5-ASA به جای دارونما، مراقبت‌های معمول را که به افراد مبتلا به کولیت اولسراتیو داده می‌شود، بهتر نشان می‌دهند. انجام مطالعات مناسب با توان کافی با حداقل طول 12 ماه مورد نیاز هستند.
کولیت اولسراتیو یک وضعیت التهابی است که بر کولون تأثیر می‌گذارد و بروز سالانه آن تقریبا 10 تا 20 مورد در هر 100 هزار نفر است. اکثر مبتلایان مبتلا به به کولیت اولسراتیو می‌توانند در فاز بهبودی قرار بگیرند و از گروهی که به درمان‌های خط اول یا دوم پاسخ نمی‌دهند، خارج شوند. بخش قابل توجهی از افراد وجود دارند که با روش‌های درمانی فعلی دچار عوارض جانبی می‌شوند. در نتیجه، به‌طور مداوم گزینه‌های جدیدی برای درمان کولیت اولسراتیو جستوجو می‌شوند. پروبیوتیک‌ها مکمل‌های میکروبی زنده خوراکی هستند که ممکن است با بهبود تعادل میکروبی روده، تقویت عملکرد سد روده‌ای و بهبود پاسخ ایمنی موضعی، میزبان را به‌طور مثبتی تحت تأثیر قرار دهند.
هدف اصلی، تعیین اثربخشی پروبیوتیک‌ها در مقایسه با دارونما (placebo)، عدم درمان یا هرگونه مداخله دیگری برای حفظ بهبودی در افراد مبتلا به کولیت اولسراتیو بود. هدف ثانویه عبارت بود از ارزیابی وقوع عوارض جانبی ناشی از مصرف پروبیوتیک‌ها.
ما در تاریخ 31 اکتبر 2019، CENTRAL؛ MEDLINE؛ Embase و دو بانک اطلاعاتی دیگر را جستوجو کردیم. ما با نویسندگان مطالعات مرتبط و تولید کنندگان پروبیوتیک‌ها در مورد کارآزمایی‌های در حال انجام یا منتشر نشده که ممکن است مربوط به این مرور باشند، تماس گرفتیم و ClinicalTrials.gov را جستوجو کردیم. ما همچنین برای یافتن هر نوع کارآزمایی اضافی، منابع کارآزمایی‌ها را بررسی کردیم.
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده (randomised controlled trials; RCTs) که پروبیوتیک‌ها را در برابر دارونما یا هر نوع مداخله دیگری، در بزرگسالان و کودکان، برای حفظ فاز بهبودی در کولیت اولسراتیو مقایسه کردند، واجد شرایط ورود به مرور بودند. زمانی كه بهبودی با عود بالینی، آندوسکوپیک، هیستولوژیک یا رادیولوژیک، همانطور كه توسط نویسندگان مطالعه تعریف شده بود، اثبات شد، درمان نگهدارنده باید حداقل 3 ماه طول کشیده باشد.
دو نویسنده مرور به‌طور مستقل از هم ارزیابی «خطر سوگیری (bias)» و استخراج داده‌های مطالعات وارد شده را انجام دادند. ما داده‌ها را با استفاده از Review Manager 5 آنالیز کردیم. پیامدهای دو حالتی را به صورت خطر نسبی (RR) و پیامدهای پیوسته را به صورت تفاوت میانگین (MD) با 95% فاصله اطمینان (CI) بیان کردیم. ما قطعیت شواهد را با استفاده از روش‌شناسی درجهبندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (GRADE) ارزیابی کردیم.
در این مرور، ما 12 مطالعه (1473 شرکت‌کننده تصادفی‌سازی شده) را وارد کردیم که معیارهای ورود را به مطالعه داشتند. شرکت‌کنندگان عمدتا بزرگسال بودند. مطالعات پروبیوتیک‌ها را با دارونما، پروبیوتیک‌ها را با 5-آمینوسالیسیلیک اسید (5-ASA) و ترکیبی را از پروبیوتیک‌ها به‌علاوه 5-ASA با 5-ASA به‌تنهایی مقایسه کردند. طول دوره مطالعات از 12 تا 52 هفته متغیر بود. میانگین سنی شرکت‌کنندگان بین 32 تا 51 سال و دامنه آن بین 18 تا 88 سال قرار داشت. هفت مطالعه یک سویه باکتریایی را مورد بررسی قرار دادند، و پنج مطالعه ترکیبات مختلطی را از سویه‌های متعدد در نظر گرفتند. خطر سوگیری در همه مطالعات، به جز سه مطالعه، به دلیل گزارش‌دهی انتخابی، داده های ناقص پیامد و کورسازی، بالا بود. این مساله منجر به قطعیت پائین تا بسیار پائین شواهد شد.
مشخص نیست که تفاوتی در وقوع عود بالینی، با مقایسه پروبیوتیک‌ها و دارونما، وجود دارد یا خیر (RR: 0.87؛ 95% CI؛ 0.63 تا 1.18؛ 4 مطالعه، 361 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین (کاهش سطح قطعیت به دلیل خطر سوگیری، عدم تعادل در ویژگی‌های پایه و عدم دقت)). همچنین مشخص نیست که تفاوتی در تعداد افرادی که در فاز بهبودی بالینی باقی ماندند، در مقایسه پروبیوتیک‌ها با دارونما، وجود دارد یا خیر (RR: 1.16؛ 95% CI؛ 0.98 تا 1.37؛ 2 مطالعه، 141 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین (کاهش سطح قطعیت به دلیل خطر سوگیری، عدم تعادل در ویژگی‌های پایه و عدم دقت)).
هنگامی که پروبیوتیک‌ها با 5-ASA مقایسه شدند، ممکن است تفاوت کمی در عود بالینی (RR: 1.01؛ 95% CI؛ 0.84 تا 1.22؛ 2 مطالعه، 452 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت پائین) و حفظ بهبودی بالینی (RR: 1.06؛ 95% CI؛ 0.90 تا 1.25؛ 1 مطالعه، 125 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت پائین) وجود داشته یا تفاوتی دیده نشود. مشخص نیست که تفاوتی در عود بالینی، در مقایسه ترکیب پروبیوتیک‌ها و 5-ASA با 5-ASA به‌تنهایی، وجود دارد یا خیر (RR: 1.11؛ 95% CI؛ 0.66 تا 1.87؛ 2 مطالعه، 242 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین (کاهش سطح قطعیت به دلیل خطر سوگیری و عدم دقت)). ممکن است تفاوت چندانی در حفظ فاز بهبودی در مقایسه میان پروبیوتیک‌ها به علاوه 5-ASA، با 5-ASA به‌تنهایی وجود نداشته باشد (RR: 1.05؛ 95% CI؛ 0.89 تا 1.24؛ 1 مطالعه، 122 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت پائین).
بیشتر مطالعاتی كه پروبیوتیک‌ها را با دارونما مقايسه كرده و عوارض جانبی را گزارش کردند، هیچ گونه عارضه جانبی جدی یا خروج از مطالعه را به علت عوارض جانبی ثبت نکردند. برای مقایسه پروبیوتیک‌ها و 5-ASA، یک کارآزمایی 11/1110 مورد خروج را از مطالعه به دلیل عوارض جانبی پروبیوتیک‌ها و 11/112 مورد خروج را از مطالعه با 5-ASA به دلیل عوارض جانبی گزارش کردند (RR: 1.02؛ 95% CI؛ 0.46 تا 2.25؛ 222 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین). قطع درمان به دلیل بروز علائم دستگاه گوارش بود. یک مطالعه (24 شرکت‌کننده) با مقایسه پروبیوتیک‌ها همراه با 5-ASA و 5-ASA به‌تنهایی، هیچ موردی را از خروج از مطالعه به دلیل عوارض جانبی گزارش نکرد؛ و دو مطالعه از دو مورد خروج از مطالعه در بازوی پروبیوتیک، به دلیل نکروز آواسکولار سر استخوان فمور دو طرفه و ترومبوآمبولی ریوی گزارش دادند (RR: 5.29؛ 95% CI؛0.26 تا 107.63؛ 127 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین).
كيفيت زندگی مرتبط با سلامت و نیاز به درمان اضافی به ندرت گزارش شدند.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.