پیشینه
کولونوسکوپی (colonoscopy) یک شیوه تشخیصی متکی به بررسی فیبروماتیک است که امکان تشخیص رشد در روده (پولیپ) را می‌دهد. برخی از این پولیپ‌ها به سمت سرطانی شدن می‌روند. اگر چه کولونوسکوپی دقیق‌ترین تست موجود برای تشخیص پولیپ است، برخی از پولیپ‌ها، به خصوص کوچک‌ترها، می‌توانند به دلایل مختلف، از جمله اینکه یک پولیپ چقدر می‌تواند در برابر پس‌زمینه‌ای از پوشش طبیعی روده بزرگ (مخاط) دیده شود، تشخیص داده نشوند. مهم است که حتی پولیپ‌های کوچک هم، که اغلب پیش‌زمینه سرطان هستند، تشخیص داده شوند. رنگ‌پاشی (chromoscopy) یکی از راه‌های ساده مجزا کردن پولیپ از مخاط روده‌ای طبیعی، و در نتیجه به آسانی دیده شدن آن است.
اهداف
ما می‌خواستیم این موضوع را بررسی کنیم که کروموسکوپی تشخیص پولیپ را در افرادی که تحت غربالگری سرطان‌های کولورکتال قرار می‌گیرند، افزایش می‌دهد یا خیر.
ویژگی‌های مطالعه
با مرور خیلی دقیق منابع علمی، هفت مطالعه با 2727 شرکت‌کننده برای آنالیز خود انتخاب کردیم. کلیه مطالعاتی را که کروموسکوپی و کولونوسکوپی متعارف کل کولون را در افراد با خطر داشتن پولیپ مقایسه کرده بودند، در این مرور وارد کردیم. شرکت‌کنندگان مطالعات متفاوت بودند، اما به هر حال همه آنها در معرض خطر پائین یا در حد میانگین برای ابتلا به پولیپ قرار داشتند.
تمام مطالعات وارد شده به طور تصادفی افراد را در گروه‌های کولونوسکوپی متعارف یا کروموسکوپی جای داده بودند. دو کارآزمایی از شیوه‌ای متفاوت از سایر مطالعات استفاده کرده بودند، در این مطالعات، ابتدا کونولوسکوپی معمول در تمام افراد انجام و تمام پولیپ‌های دیده شده برداشته شدند، سپس افراد در دو گروه کونولوسکوپی کلاسیک و کروموسکوپی، به طور تصادفی قرار گرفتند. هدف این مطالعات تعیین این بود که چه تعداد از پولیپ‌های اضافی توسط هر کدام از این دو شیوه تشخیص داده می‌شود، نه تعداد کلی پولیپ‌ها.
یافته‌های کلیدی
آنالیزها نشان داد با کروموسکوپی میزان تشخیص پولیپ‌های کوچک حدود 90% بیشتر می‌شود. مهم‌تر اینکه آنالیزها نشان دادند از نظر بالینی، تشخیص پولیپ‌های کوچک که قابلیت سرطانی شدن دارند، با استفاده از کروموسکوپی تا حدود 30% افزایش می‌یابد. آمار تشخیص در مورد پولیپ‌های بزرگ‌تر یا سرطانی تفاوتی نداشت، چرا که این موارد به خوبی با کولونوسکوپی متعارف قابل مشاهده هستند. هیچ عارضه جانبی مرتبط با استفاده از ماده کنتراست گزارش نشده بود.
کیفیت شواهد
اشکالاتی در کیفیت شواهد متکی بر متدولوژی وجود داشت. در سطح عمومی، طرح مطالعاتی از این گونه اجازه کورسازی مطالعه را به پژوهشگر نمی‌دهد. متغیرهای ریز بیشتر در طراحی مطالعه هم باعث ایجاد تغییرات در داده‌ها شده بودند که می‌توانست بر قابلیت اطمینان نتایج تاثیر بگذارد. برای مثال، در برخی مطالعات زمان صرف شده برای معاینه کولون در هر دو گروه افرادی که تحت کروموسکوپی یا کولونوسکوپی متعارف قرار گرفته بودند، استانداردسازی شده بود، در حالی که در برخی دیگر از مطالعات این کار انجام نشده بود، از آنجایی که زمان صرف شده برای معاینه روده‌ها بر میزان پولیپ‌های تشخیص داده شده موثر است، و از آنجایی که این استانداردسازی اقدامات بالینی را انعکاس نمی‌دهد، این کار عمومی کردن نتایج این مطالعات را به اقدامات بالینی مشکل‌تر می‌کند. سایر علل بالقوه متغیر بودن شامل سطوح مختلف تصادفی کردن شرکت‌کنندگان (پیش از تنها بار انجام کولونوسکوپی یا پیش از انجام پروسیجر دوم، که مورد دوم تنها پولیپ‌های اضافه را بر مورد اول برجسته می‌کرد) و دلیل تحت کولونوسکوپی قرار گرفتن افراد بود (برای مثال افرادی که در برنامه غربالگری عمومی حضور می‌یافتند احتمالا پولیپ‌های کوچک‌تر و قابل تشخیص‌تر از آنهایی داشتند که علامت‌دار شده بودند).
شواهد قوی حاکی از این است که کروموسکوپی احتمال تشخیص ضایعات سرطانی را در کولون و رکتوم افزایش می‌دهد. افراد با پولیپ‌های نئوپلاستیک، به خصوص آنهایی که پولیپ‌های متعدد دارند، احتمال خطر بیشتری برای رفتن به سمت سرطان‌های کولورکتال دارند. این ضایعات، که معمولا با کولونوسکوپی متعارف تشخیص داده نمی‌شوند، می‌توانند در هر برنامه نجات‌بخش سرطان به افزایش آماری کمک کنند.
اگرچه کولونوسکوپی (colonoscopy) متعارف دقیق‌ترین تست در دسترس برای بررسی کولورکتال از نظر وجود پولیپ است، داده‌هایی در دسترس است که نگرانی‌هایی را به میزان حساسیت آن جلب کرده است. کروموسکوپی (chromoscopy) (اسپری کردن رنگ روی سطح کولون برای اینکه پولیپ‌ها قابل مشاهده‌تر شوند) ممکن است یکی از راه‌های افزایش قدرت کولونوسکوپی برای تشخیص پولیپ‌ها باشد، به خصوص ضایعات کوچک مسطح، که در غیر این صورت تشخیص آنها مشکل است.
تعیین اینکه استفاده از کروموسکوپی، تشخیص پولیپ و نئوپلازی را در خلال معاینه آندوسکوپیک کولون و رکتوم بالا می‌برد یا خیر.
در بانک‌های اطلاعاتی زیر جست‌وجو کردیم: پایگاه ثبت تخصصی گروه سرطان پستان در کاکرین (اکتبر 2015)، پایگاه ثبت مرکزی کارآزمایی‌های کنترل شده کاکرین (CENTRAL) (کتابخانه کاکرین؛ شماره 10؛ سال 2015)؛ MEDLINE (از ژانویه 1950 تا اکتبر 2015)؛ EMBASE (از 1974 تا اکتبر 2015)، ClinicalTrials.gov و پلت‌فرم بین‌المللی پایگاه ثبت کارآزمایی‌های بالینی سازمان جهانی بهداشت (هر دو در نوامبر 2015). هم‌چنین چکیده‌های حاصل از مقالات و نشست‌های مرتبط را از 1980 تا 2015 به صورت دستی جست‌وجو کردیم. واژه‌های جست‌وجو شده عبارت بودند از «کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی شده»، شامل ترکیبی از واژه‌های زیر: «کروموسکوپی»، «کولونوسکوپی»، «پاشیدن رنگ»؛ «کرومو-آندوسکوپی»، «ایندیگو-کارمین» (indigo-carmine)، «آندوسکوپی بزرگنمایی شده».
تمام کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی شده آینده‌نگری را که معاینه آندوسکوپی متعارف را با کروموسکوپی کل کولون و رکتوم مقایسه کرده بودند، وارد مرور کردیم. مطالعات شامل افراد مبتلا به بیماری‌های التهابی روده یا سندرم پولیپ‌های متعدد و هر مطالعه‌ای را که کروموسکوپی را با مداخله اضافی دیگری ترکیب کرده بود (cap assistance، پرفیوژن آب و غیره) حذف کردیم.
دو نویسنده مرور به‌طور مستقل از هم کیفیت روش‌شناسی کارآزمایی‌های بالقوه واجد شرایط را بررسی کردند، و دو نویسنده مرور به‌طور مستقل از هم داده‌ها را از کارآزمایی‌های وارد شده استخراج کردند. معیارهای پیامدها شامل تشخیص پولیپ‌ها (سرطانی یا غیر-سرطانی)، تشخیص ضایعات کوچک، تعداد شرکت‌کنندگان با ضایعات سرطانی متعدد، و زمان خروج لوله کولونوسکوپ بود.
هفت کارآزمایی (2727 شرکت‌کنننده) را در این نسخه به‌روز وارد کردیم. پنج کارآزمایی تشابه ساختاری داشتند که اجازه تجمیع نتایج را می‌داد. دو کارآزمایی از لحاظ ساختاری تفاوت‌های عمده‌ای داشتند و در تجزیه‌وتحلیل زیر-گروه قرار گرفتند. تمام کارآزمایی‌ها دارای مشکلات روش‌شناسی بودند. به هر حال، ترکیب نتایج تفاوت مشهودی را به نفع کروموسکوپی در تمام پیامدهای مربوط به تشخیص نشان می‌داد. به طور خاص، کروموسکوپی تعداد بیشتری از افراد با حداقل یک ضایعه نئوپلاستیک (نسبت شانس (OR): 1.53؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 1.31 تا 1.79؛ 7 کارآزمایی؛ 2727 شرکت‌کننده)، یا حداقل یک ضایعه کوچک (OR: 1.51؛ 95% CI؛ 1.19 تا 1.92؛ 4 کارآزمایی؛ 1757 شرکت‌کننده) نشان داد. به طور معناداری گروه بیشتری از افراد با سه یا بیشتر ضایعات سرطانی هم تشخیص داده شدند، البته فقط زمانی که مطالعاتی که از کولونوسکوپی با کیفیت بالا در گروه کنترل استفاده کرده بودند، حذف شدند (OR: 4.63؛ 95% CI؛ 1.99 تا 10.80؛ 2 کارآزمایی؛ 519 شرکت‌کننده). هیچ یک از مطالعات وارد شده در مرور هیچ عارضه جانبی مرتبط با مصرف ماده کنتراست را گزارش نکرده بودند.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.