آسم وضعیتی شایع است که راه‌های هوایی - لوله‌های کوچکی که هوا را به داخل ریه‌ها منتقل می‌کنند - را درگیر می‌کند. هنگامی که فرد مبتلا به آسم با یک عامل تحریک‌کننده تماس پیدا می‌کند (محرک آسم)، عضلات اطراف دیواره‌های راه‌های هوایی منقبض می‌شوند، به‌طوری‌که راه‌های هوایی باریک شده و پوشش داخلی آن ملتهب و شروع به تورم می‌کند. این امر منجر به بروز نشانه‌های آسم می‌شود که عبارتند از خس‌خس سینه (wheezing)، سرفه و تنگی نفس. این نشانه‌ها می‌توانند منجر به حمله آسم یا تشدید آن شوند. التهاب زمینه‌ای در ریه افراد می‌تواند باعث ایجاد مخاط یا خلط چسبنده‌ای شود که ممکن است راه‌های هوایی را تنگ کند. آسم درمان قطعی ندارد؛ بااین‌حال، داروهایی وجود دارند که به اکثر افراد امکان کنترل بیماری را داده و به آنها اجازه می‌دهند تا زندگی روزمره خود را به‌طور عادی دنبال کنند.
بتا 2 -آگونیست‌های طولانی‌اثر مانند سالمترول (salmeterol)، با معکوس کردن تنگی راه‌های هوایی که در طول حمله آسم رخ می‌دهد، عمل می‌کنند. این داروها که به شکل اسپری استنشاقی مصرف می‌شوند، باعث بهبودی در عملکرد ریه، نشانه‌های بیماری، کیفیت زندگی و کاهش تعداد حملات آسم می‌شوند. بااین‌حال، نگرانی‌هایی در مورد بی‌خطری (safety) بتا 2 -آگونیست طولانی‌اثر وجود دارد، به‌ویژه در افرادی که کورتیکواستروئیدهای استنشاقی را برای کنترل التهاب زمینه‌ای مصرف نمی‌کنند. ما این مرور را انجام دادیم تا نگاهی دقیق‌تر به بی‌خطری مصرف روزانه سالمترول در مقایسه با دارونما (placebo) یا بتا 2 -آگونیست کوتاه‌اثر سالبوتامول داشته باشیم.
هیچ تفاوتی با اهمیت آماری از نظر تعداد افرادی که در طول درمان با سالمترول در مقایسه با دارونما یا سالبوتامول فوت کردند، وجود نداشت. از آنجا که تعداد معدودی از افراد به دلیل آسم جان خود را از دست می‌دهند، معمولا برای تشخیص تفاوت در نرخ مرگ‌ومیر ناشی از آسم، انجام کارآزمایی‌ها یا مطالعات مشاهده‌ای وسیع مورد نیاز است. در افرادی که سالمترول مصرف کردند، در مقایسه با گروه دارونما، بروز بیشتر عوارض جانبی جدی غیرکشنده مشاهده شد؛ به ازای هر 188 فردی که به مدت 28 هفته با سالمترول تحت درمان قرار گرفتند، در مقایسه با دارونما، یک عارضه جانبی غیرکشنده بیشتر رخ داد. در افرادی که سالمترول را در مقایسه با سالبوتامول مصرف کردند، تفاوت معنی‌داری از نظر عوارض جانبی جدی مشاهده نشد.
به منظور دسترسی به داده‌های فردی بیماران در خصوص مرگ‌ومیرهای ناشی از آسم، در دو کارآزمایی بزرگ با مشارکت بیش از 51,000 بیمار که از کورتیکواستروئیدهای استنشاقی استفاده نکردند، به‌طور جداگانه مورتالیتی را بررسی کردیم و دریافتیم که تعداد مرگ‌ومیرهای مرتبط با آسم میان افرادی که از سالمترول استفاده کردند، افزایش یافت.
ما نتیجه می‌گیریم که برای بیمارانی که آسم آنها با دوزهای متوسط کورتیکواستروئیدهای استنشاقی به خوبی کنترل نمی‌شود، افزودن سالمترول می‌تواند نشانه‌ها را بهبود بخشد، اما ممکن است با افزایش خطر عوارض جانبی جدی و مورتالیتی مرتبط با آسم همراه باشد. سالمترول نباید به‌عنوان جایگزینی برای کورتیکواستروئیدهای استنشاقی باشد، و در صورت استفاده از اسپری‌های استنشاقی جداگانه، پایبندی به مصرف استروئیدهای استنشاقی باید به‌طور مداوم مورد مرور و بررسی قرار گیرد. افرادی که به‌طور منظم از استروئیدهای استنشاقی استفاده نمی‌کنند، نباید سالمترول مصرف کنند زیرا خطر مرگ‌ومیر ناشی از آسم در آنها افزایش می‌یابد.
خطر افزایش عوارض جانبی جدی را با مصرف منظم سالمترول در مقایسه با دارونما مشاهده کردیم. هم‌چنین در دو مطالعه نظارتی (surveillance) بزرگ، افزایش آشکار خطر مورتالیتی مرتبط با آسم در بیمارانی که از کورتیکواستروئیدهای استنشاقی استفاده نمی‌کنند، مشاهده می‌شود. اگرچه افزایش مورتالیتی مرتبط با آسم در بیمارانی که در ابتدا کورتیکواستروئیدهای استنشاقی را مصرف کردند، کمتر بود، اما فاصله اطمینان زیاد است، بنابراین نمی‌توانیم نتیجه بگیریم که کورتیکواستروئیدهای استنشاقی خطرات سالمترول منظم را از بین می‌برند. عوارض جانبی مصرف منظم سالمترول در کودکان، به دلیل کم بودن تعداد کودکان مورد مطالعه، نامشخص است.
شواهد اپیدمیولوژیکی ارتباط میان استفاده از بتا 2 -آگونیست‌ها و افزایش مورتالیتی ناشی از آسم را نشان داده‌اند. بحث‌های زیادی در مورد پیوندهای علّی احتمالی برای این ارتباط وجود دارند، و اینکه بتا 2 -آگونیست طولانی‌اثر منظم (روزانه) بی‌خطر هستند یا خیر.
هدف از انجام این مرور، ارزیابی خطر عوارض جانبی جدی کشنده و غیرکشنده در کارآزمایی‌هایی است که بیماران مبتلا به آسم مزمن را به‌طور تصادفی به دریافت سالمترول (salmeterol) منظم در مقایسه با دارونما (placebo) یا بتا 2 -آگونیست‌های کوتاه‌اثر منظم اختصاص دادند.
کارآزمایی‌ها را با جست‌وجو در پایگاه ثبت تخصصی کارآزمایی‌های گروه راه‌های هوایی در کاکرین شناسایی کردیم. وب‌سایت‌های پایگاه‌های ثبت کارآزمایی بالینی را برای یافتن داده‌های کارآزمایی‌های منتشرنشده و هم‌چنین موارد ارسالی را به FDA در رابطه با سالمترول کنترل کردیم. تاریخ آخرین جست‌وجو، آگوست 2011 بود.
کارآزمایی‌های بالینی کنترل‌شده و با طراحی موازی (parallel design) که روی بیمارانی در هر سن و با هر شدت آسم انجام شدند، در صورتی وارد این مرور شدند که بیماران را به‌صورت تصادفی به درمان با سالمترول منظم اختصاص دادند و حداقل 12 هفته طول کشیدند. تا زمانی‌که استفاده هم‌زمان از کورتیکواستروئیدهای استنشاقی، بخشی از رژیم درمانی تصادفی‌سازی شده نبود، استفاده از آنها مجاز بود.
دو نویسنده به‌طور مستقل از هم کارآزمایی‌ها را برای ورود به این مرور انتخاب کردند. یک نویسنده داده‌های پیامد را استخراج کرده و نویسنده دوم آنها را کنترل کرد. به دنبال دستیابی به داده‌های منتشرنشده در مورد مورتالیتی و عوارض جانبی جدی بودیم.
این مرور شامل 26 کارآزمایی، در رابطه با مقایسه سالمترول و دارونما و هشت کارآزمایی در رابطه با مقایسه با سالبوتامول (salbutamol) است. کارآزمایی‌ها شامل 62,815 شرکت‌کننده مبتلا به آسم (از جمله 2,599 کودک) بودند. در شش کارآزمایی (2,766 بیمار)، هیچ داده‌ای در مورد عوارض جانبی جدی به دست نیامد.
مورتالیتی به هر علتی (all-cause mortality) با مصرف سالمترول منظم بیشتر از دارونما رخ داد، اما این افزایش معنی‌دار نبود (نسبت شانس (OR) پتو (Peto): 1.33؛ (95% CI؛ 0.85 تا 2.08)). در مقایسه میان مصرف منظم سالمترول و دارونما، وقوع عوارض جانبی جدی غیرکشنده به‌طور معنی‌داری افزایش یافت (OR: 1.15؛ 95% CI؛ 1.02 تا 1.29). به ازای هر 188 نفری که با سالمترول منظم تحت درمان قرار گرفتند، در طول 28 هفته یک عارضه جانبی جدی بیشتر رخ داد (95% CI؛ 95 تا 2606). برای ارزیابی اینکه این خطر در کودکان بیشتر یا کمتر از بزرگسالان است، شواهد کافی وجود ندارد. هنگامی که سالمترول منظم با سالبوتامول منظم مقایسه شد، افزایش قابل توجهی در عوارض جانبی جدی کشنده یا غیرکشنده مشاهده نشد.
داده‌های فردی بیمار را از دو مورد از بزرگترین مطالعات (SNS: n = 25,180 و SMART: n = 26,355) ترکیب کردیم، زیرا تمام مرگ‌ومیرهای مرتبط با آسم بین بزرگسالان این مطالعات رخ دادند. در بیمارانی که کورتیکواستروئیدهای استنشاقی را مصرف نمی‌کردند، استفاده منظم از سالمترول در مقایسه با سالبوتامول منظم یا دارونما، منجر به افزایش قابل توجه خطر مرگ‌ومیر ناشی از آسم شد (Peto OR: 6.15؛ 95% CI؛ 1.73 تا 21.84). فاصله اطمینان برای بیمارانی که از کورتیکواستروئیدهای استنشاقی استفاده کردند، گسترده است و نمی‌تواند افزایش مورتالیتی ناشی از آسم را در حضور کورتیکواستروئید استنشاقی رد یا تایید کند (Peto OR: 2.03؛ 95% CI؛ 0.82 تا 5.00).
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.