سوال مطالعه مروری: آیا فلوفنازین (fluphenazine)، در مقایسه با دارونما (placebo)، برای درمان اسکیزوفرنی موثر است؟
پیشینه
فلوفنازین یکی از نخستین داروهایی است که به عنوان «آنتی‌سایکوتیک» طبقه‌بندی شده و دهه‌ها است که به‌طور گسترده‌ای در دسترس قرار دارد.
جست‌وجوی شواهد
ما جست‌وجوی الکترونیکی را در دسامبر 2017 برای یافتن کارآزمایی‌هایی به‌روز کردیم که افراد مبتلا به اسکیزوفرنی را برای دریافت فلوفنازین خوراکی یا دارونما، تصادفی‌سازی کردند. هیچ مطالعه جدیدی برای اضافه شدن به این به‌روزرسانی شناسایی نشد.
شواهد یافت شده
هفت کارآزمایی واجد معیارهای ورود بوده و داده‌های قابل استفاده‌ای را ارائه کردند. شواهدی که در حال حاضر موجود هستند، کیفیت پائینی داشته و نشان می‌دهند که اگرچه فلوفنازین یک آنتی‌سایکوتیک قوی و مؤثر است، عوارض جانبی قابل توجهی دارد.
نتیجه‌گیری‌‌ها
داروهای آنتی‌سایکوتیک، درمان خط اول و اصلی اسکیزوفرنی به شمار می‌آیند. آنها به درمان موثر نشانه‌های روان‌پریشی مانند شنیدن صداها و دیدن چیزها (توهمات (hallucination)) و داشتن باورهای عجیب (هذیان‌ها (delusions)) کمک می‌کنند. فلوفنازین یکی از اولین آنتی‌سایکوتیک‌ها بوده و حدود 50 سال است که در دسترس قرار دارد. این دارو ارزان‌قیمت است و در کشورهای در حال توسعه، ممکن است یکی از تنها درمان‌های دارویی موجود باشد. در اکثر کشورهای اروپایی و آمریکای شمالی، با وجود آنکه فلوفنازین هنوز در دسترس قرار دارد، داروهای آنتی‌سایکوتیک جدیدتر، میزان استفاده و سهم آن را در بازار کاهش داده است. فلوفنازین عوارض جانبی ناتوان کننده‌ای دارد، از جمله: سرگیجه؛ اختلالات حرکتی مانند حرکات غیرارادی یا اسپاسم‌ها؛ تکان خوردن و لرزش؛ بی‌قراری درونی و عدم توانایی در نشستن؛ و مشکلات فشار خون، تب و سفتی عضلات.
این مرور شامل هفت مطالعه بود و اثرات فلوفنازین خوراکی را با دارونما (درمان «ساختگی») مقایسه کرد. در اصل، یافته‌های مرور از این دیدگاه گسترده حمایت می‌کنند که فلوفنازین یک آنتی‌سایکوتیک قوی و مؤثر است اما عوارض جانبی قابل توجهی دارد، ممکن است سایر داروهای آنتی‌سایکوتیک ترجیح داده شوند. فلوفنازین یک درمان ناقص با عوارض جانبی جدی است، بنابراین سایر داروهای آنتی‌سایکوتیک ارزان‌قیمت با عوارض جانبی کمتر ممکن است برای مبتلایان به اسکیزوفرنی بهتر باشند. با وجود این، فلوفنازین دارای هزینه کمی است و به‌طور گسترده‌ای در دسترس قرار دارد، بنابراین به احتمال زیاد یکی از پراستفاده‌ترین روش‌های درمانی برای اسکیزوفرنی در سراسر جهان باقی خواهد ماند. با این حال، برخی از عوارض جانبی فلوفنازین از نظر آسیب وارده به بیمار و هزینه شخصی درمان ممکن است گران باشند. اگرچه فلوفنازین چندین دهه است که به عنوان داروی آنتی‌سایکوتیک مورد استفاده قرار گرفته، جای تعجب است که هنوز هم تعداد کمی از مطالعات با روش انجام خوب وجود دارند که میزان اثربخشی و پتانسیل آن را برای ایجاد عوارض جانبی اندازه‌گیری می‌کنند. تحقیقات بیشتری در مقیاس بزرگ باید در مورد پیامدهای مهمی از جمله بهبود سلامت روان، عود، ترخیص از و بستری در بیمارستان، میزان رضایت از درمان و کیفیت زندگی، گزارش بدهند.
این خلاصه به زبان ساده توسط Ben Gray از RETHINK نوشته شده است.
یافته‌های این مرور تأیید بیشتری می‌کنند که پزشکان و دریافت‌کنندگان مراقبت در حال حاضر می‌دانند، اما آنها کمیّتی را برای حمایت از تصور بالینی ارائه می‌دهند. موقعیت جهانی فلوفنازین به عنوان یک درمان مؤثر برای سایکوزها، با پیامد این مرور تهدید نمی‌شود. با این حال، فلوفنازین یک درمان ناقص است و در صورت دسترسی به موارد دیگر، سایر داروهای ارزان‌قیمت که عوارض جانبی کمتری داشته باشند، ممکن است یک انتخاب برای مبتلایان به اسکیزوفرنی، با همان میزان تاثیر، باشد.
فلوفنازین (fluphenazine) یکی از نخستین داروهایی است که به عنوان «آنتی‌سایکوتیک» طبقه‌بندی شده و 5 دهه است که به‌طور گسترده‌ای در دسترس قرار دارد.
مقایسه اثرات فلوفنازین خوراکی در مقایسه با دارونما (placebo) در درمان اسکیزوفرنی. ارزیابی هرگونه مطالعات اقتصادی موجود و داده‌های پیامد ارزش‌گذاری.
ما پایگاه ثبت کارآزمایی‌های گروه اسکیزوفرنی در کاکرین (23 جولای 2013؛ 23 دسامبر 2014؛ 9 نوامبر 2016 و 28 دسامبر 2017) را بر اساس جست‌وجوهای منظم در CENTRAL؛ MEDLINE؛ EMBASE؛ AMED؛ BIOSIS؛ CINAHL؛ PsycINFO؛ PubMed؛ و پایگاه‌های ثبت کارآزمایی‌های بالینی، جست‌وجو کردیم. هیچ گونه محدودیتی از نظر زبان، زمان، نوع مقاله، یا وضعیت انتشار برای ورود رکوردها به این پایگاه ثبت وجود ندارد.
ما به دنبال همه کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده‌ای بودیم که به مقایسه فلوفنازین خوراکی و دارونما برای افراد مبتلا به اسکیزوفرنی پرداختند. پیامدهای اولیه مورد نظر، وضعیت کلی و عوارض جانبی بودند.
برای تأثیرات مداخلات، یک تیم مروری، استنادها و چکیده‌ها را به طور مستقل بررسی کرد، مقالات را سفارش داد و کارآزمایی‌ها را دوباره بررسی و کیفیت آنها را ارزیابی کرد. ما داده‌ها را به‌طور مستقل از هم استخراج کردیم. داده‌های دو حالتی با استفاده از خطر نسبی (RR) اثر ثابت و 95% فاصله اطمینان (CI) مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفتند. اگر بیش از 50% از افراد در پیگیری از دست رفتند، داده‌های پیوسته از مطالعه حذف شدند، اما در صورت امکان، تفاوت میانگین (MD) محاسبه شد. مطالعات اقتصادی توسط یک تیم مروری اقتصادی جست‌وجو و با اطمینان انتخاب شدند تا یک خلاصه اقتصادی را از داده‌های موجود ارائه دهند. در حالی که هیچ مطالعه اقتصادی مرتبطی واجد شرایط برای ورود به مطالعه نبود، تیم مروری اقتصادی داده‌های پیامد اثربخشی را که از قبل وارد شده بودند، برای ارایه یک خلاصه اقتصادی محتاطانه ارزش‌گذاری کرد.
از میان بیش از 1200 رکورد الکترونیکی از 415 مطالعه شناسایی شده توسط جست‌وجو اولیه ما و این جست‌وجوی به‌روز شده، ما 48 مطالعه بالقوه مرتبط را حذف کردیم و هفت کارآزمایی را وارد کردیم که بین سال‌های 1964 و 1999 منتشر شده و 439 نفر (عمدتا شرکت‌کنندگان بزرگسال) را تصادفی‌سازی کردند. هیچ کارآزمایی وارد شده جدیدی برای این به‌روزرسانی مرور شناسایی نشد. در مقایسه با دارونما، پیامدهای وضعیت کلی «عدم بهبود یا وخیم‌تر شدن» در میان‌مدت تفاوت معنی‌داری در یک مطالعه کوچک نداشتند (n = 50؛ یک RCT؛ RR: 1.12؛ 95% CI؛ 0.79 تا 1.58، شواهد با کیفیت بسیار پائین). خطر عود در درازمدت در دو مطالعه کوچک میان افرادی که دارونما دریافت کردند، بیشتر گزارش شد (n = 86؛ دو RCT؛ RR: 0.39؛ 95% CI؛ 0.05 تا 3.31، شواهد با کیفیت بسیار پائین)، اما با درجه بالای ناهمگونی در نتایج همراه بودند. فقط یک فرد در یک مطالعه کوچک که به گروه فلوفنازین اختصاص داده شد، در پیگیری طولانی‌مدت فوت کرد (n = 50؛ یک RCT؛ RR: 2.38؛ 95% CI؛ 0.10 تا 55.72، شواهد با کیفیت پائین). عوارض جانبی اکستراپیرامیدال کوتاه‌مدت به‌طور معنی‌داری با فلوفنازین در مقایسه با دارونما در دو مطالعه دیگر برای پیامدهای آکاتزیا (akathisia) (n = 227؛ دو RCT؛ RR: 3.43؛ 95% CI؛ 1.23 تا 9.56، شواهد با کیفیت متوسط) و سفتی (rigidity) (n = 227؛ دو RCT؛ RR: 3.54؛ 95% CI؛ 1.76 تا 7.14، شواهد با کیفیت متوسط) شایع‌تر بودند. برای پیامدهای اقتصادی، ما پیامدها را برای عود بیماری ارزش‌گذاری کرده و آنها را در جداول اضافی ارائه کردیم.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.