آیا طب سوزنی برای درمان درد شانه موثر است؟
برای پاسخ به این سوال، دانشمندان 9 مطالعه پژوهشی را پیدا و آنالیز کردند. این مطالعات روی بیش‌از 500 بیمار مبتلا به درد شانه انجام شدند. افراد به مدت 3 تا 6 هفته، معمولا دو تا سه‌بار در هفته و هر بار به مدت 20 تا 30 دقیقه، طب سوزنی دریافت کردند یا دارونما (درمان ساختگی)، سونوگرافی، حرکات ملایم یا تمرینات ورزشی. اگرچه مطالعات کوچک بوده و از بالاترین کیفیت برخوردار نبودند، این مرور کاکرین بهترین شواهد را که امروزه در اختیار داریم، ارائه می‌دهد.
چه عواملی باعث درد شانه می‌شود و طب سوزنی چگونه می‌تواند کمک کند؟
درد شانه می‌تواند ناشی از تعدادی از شرایط مختلف باشد. این درد اغلب در اثر بیماری روتاتور کاف، پری‌آرتریت (periarthritis) یا کپسولیت چسبنده (adhesive capsulitis) (شانه یخ‌زده (frozen shoulder)) ایجاد می‌شود. درد شانه گاهی به صورت خود‌به‌خود از بین می‌رود، اما ممکن است به مدت 12 تا 18 ماه ادامه داشته باشد. از درمان‌های دارویی و غیردارویی برای تسکین درد و/یا تورم استفاده می‌شود. طب سوزنی (acupuncture) یک روش درمانی غیردارویی است که به‌طور فزاینده‌ای برای درمان درد شانه مورد استفاده قرار می‌گیرد. تصور می‌شود که طب سوزنی یا با آزاد کردن ترکیبات شیمیایی در بدن که درد را تسکین می‌دهند، یا با غلبه بر سیگنال‌های درد در اعصاب یا با اجازه دادن به جریان آزاد انرژی (Qi) یا خون در بدن، عمل می‌کند. مشخص نیست که طب سوزنی موثر و بی‌خطر است یا خیر.
طب سوزنی تا چه حد موثر است؟
بهبود درد و عملکرد با طب سوزنی تقریبا مشابه تاثیرات دریافت درمان ساختگی به مدت 2 تا 4 هفته بود.
یک مطالعه نشان داد که طب سوزنی پس‌از 4 هفته، عملکرد شانه را بیش‌از درمان‌های ساختگی بهبود می‌بخشد. اما پس‌از 4 ماه، میزان بهبودی تقریبا یکسان بود و طب سوزنی فقط 4 امتیاز بیشتر در مقیاس 0 تا 100 امتیازی، منجر به بهبودی شد.
یک مطالعه کوچک نشان داد که طب سوزنی به‌علاوه ورزش، برای بهبود درد، دامنه حرکتی و عملکرد تا 5 ماه، بهتر از ورزش به‌تنهایی عمل کرد.
طب سوزنی تا چه حد بی‌خطر است؟
عوارض جانبی در بسیاری از مطالعات اندازه‌گیری نشدند. یک مطالعه نشان داد که عوارض جانبی مانند غش، سردرد، سرگیجه، تورم یا ضعف پا، با طب سوزنی یا درمان‌های ساختگی تقریبا یکسان بودند.
حرف آخر چیست؟
شواهد کافی برای بیان اینکه طب سوزنی برای درمان درد شانه موثر است یا مضر، وجود ندارد.
بر اساس شواهد کمی که دردسترس قرار دارد، طب سوزنی ممکن است درد و عملکرد را در کوتاه‌مدت (2 تا 4 هفته) بهبود بخشد.
Read the full abstract
روش‌های درمانی رایج زیادی برای اختلالات شانه وجود دارند. این مرور از طب سوزنی (acupuncture)، یکی از مجموعه مرورهای مربوط به مداخلات مختلف برای درمان اختلالات شانه از جمله کپسولیت چسبنده (adhesive capsulitis) (شانه یخ‌زده (frozen shoulder))، بیماری روتاتور کاف و استئوآرتریت (osteoarthritis) است. طب سوزنی برای درمان درد عضلانی‌اسکلتی به‌طور فزاینده‌ای در جهت ایجاد تاثیر آنالژزیک مورد استفاده قرار می‌گیرد و تا به امروز استفاده از آن در اختلال شانه در یک مرور سیستماتیک ارزیابی نشده است.
اهداف
تعیین کارآمدی و بی‌خطری (safety) طب سوزنی در درمان بزرگسالان مبتلا به درد شانه.
روش‌های جست‌وجو
پایگاه ثبت کارآزمایی‌های کنترل‌شده کاکرین، MEDLINE؛ EMBASE و CINAHL از آغاز تا دسامبر 2003 جست‌وجو شده و فهرست منابع کارآزمایی‌های مرتبط مرور شد.
معیارهای انتخاب
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی شده و شبه-تصادفی‌سازی شده، به همه زبان‌ها، در مورد طب سوزنی در مقایسه با دارونما (placebo) یا مداخله دیگر در بزرگسالان مبتلا به درد شانه. موارد استثنای خاص شامل مدت درد شانه کمتر از سه هفته، آرتریت روماتوئید، پلی‌میالژیا روماتیکا (polymyalgia rheumatica)، درد ارجاعی به گردن و شکستگی، بودند.
گردآوری و تجزیه‌وتحلیل داده‌ها
دو داور به‌طور مستقل از هم داده‌های کارآزمایی و پیامد را استخراج کردند. برای معیارهای پیامد پیوسته (continuous)، که در آن‌ها انحراف معیار (standard deviation; SD) گزارش نشد، از داده‌های خام محاسبه شد یا از خطای استاندارد میانگین تبدیل شد. در جایی که هیچ‌یک از این موارد گزارش نشد، با نویسندگان تماس گرفته شد. در جایی که نتایج به‌صورت میانه (median) و دامنه (range) گزارش شدند، کارآزمایی در متاآنالیز وارد نشد، اما در جداول تکمیلی (Additional Tables) ارائه شدند. اندازه‌های تاثیرگذاری (effect size) مداخله محاسبه شده و در یک آنالیز تجمعی ترکیب شدند، به‌شرطی‌که نقاط پایانی مطالعه، جمعیت هدف بوده و مداخله همگون بودند. نتایج به‌طور جداگانه برای بیماری روتاتور کاف، کپسولیت چسبنده، پارگی کامل روتاتور کاف و تشخیص‌های ترکیبی ارائه می‌شوند، و در جایی‌که امکان‌پذیر بود، در متاآنالیز ترکیب شدند تا تاثیر طب سوزنی را در تمام اختلالات شانه نشان دهند.
نتایج اصلی
تعداد نُه کارآزمایی با کیفیت روش‌شناسی (methodology) متفاوت، با معیارهای ورود مطابقت داشتند. در همه کارآزمایی‌ها، توصیف ضعیفی از مداخلات وجود داشت. در کارآزمایی‌های مختلف از دارونماهای متفاوتی استفاده شد. دو کارآزمایی، موفقیت کوتاه‌مدت (پس‌از مداخله) طب سوزنی را برای بیماری روتاتور کاف ارزیابی کردند و توانستند در متاآنالیز ترکیب شوند. هیچ تفاوت معنی‌داری در بهبودی کوتاه‌مدت مرتبط با طب سوزنی در مقایسه با دارونما وجود نداشت، اما به دلیل حجم نمونه کوچک، این ممکن است با خطای نوع دوم (Type II error) توضیح داده شود. طب سوزنی در بهبود نمره ثابت مورلی (Constant Murley Score) (معیاری برای اندازه‌گیری عملکرد شانه) در چهار هفته مزیت خود را نسبت به دارونما نشان داد (WMD: 17.3 (7.79 تا 26.81)). بااین‌حال، تا چهار ماه، تفاوت میان گروه‌های طب سوزنی و دارونما، اگرچه هنوز از اهمیت آماری برخوردار بود، دیگر از نظر بالینی معنی‌دار نبود (WMD: 3.53 (0.74 تا 6.32)). نمره ثابت مورلی در 100 نمره درجه‌بندی می‌شود، از این‌رو، تغییری معادل 3.53 بعید است که مزیت قابل توجهی داشته باشد. نتایج یک مطالعه پایلوت (pilot) کوچک، مزایای طب سوزنی سنتی و طب سوزنی گوش را به‌علاوه به حرکت درآوردن (mobilization) در مقابل به حرکت درآوردن به‌تنهایی نشان داد. هیچ تفاوتی در عوارض جانبی مرتبط با طب سوزنی در مقایسه با دارونما وجود نداشت، بااین‌حال این موضوع فقط توسط یک کارآزمایی ارزیابی شد.
نتیجه‌گیری‌های نویسندگان
با توجه به تعداد کم کارآزمایی‌های بالینی و از نظر روش‌شناسی متنوع، نتیجه‌گیری کمی را از این مرور می‌توان انجام داد. شواهد کمی برای تائید یا رد استفاده از طب سوزنی برای درد شانه وجود دارد، اگرچه ممکن است از نظر درد و عملکرد، مزیت کوتاه‌مدتی داشته باشد. انجام کارآزمایی‌های بالینی بیشتر با طراحی خوب لازم است.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.
